Katalog

Tıp Araştırmaları Hiperaktivite ilaçları kontrolsüz kullanılıyor akamlar oldukça korkutucu. Çoğunluğu çocuk ve genç yetişkinlerden oluşan yaklaşık 4 milyon Amerikalı, DEHB için amfetaminbenzeri uyarıcılar kullanıyor. Ayrıca yaklaşık bir milyon kişi de ilaçları reçetesiz alıp kullanıyor. Şimdi, bu ilaçların seyrek olarak ortaya çıkan, fakat ciddi yan etkilerinin olduğu yönünde bulgular gün ışığına çıktıkça, bilim adamları ve doktorlar DEHB’nin ele alınış şeklinin yeniden gözden geçirilmesinin gerekli olduğunu düşünüyor. Bu ilaçları içeren reçetelerin büyük bir kısmının, DEHB konusunda uzman olmayan aile doktorları tarafından yazılmış olması, bu ilaçları kullananların bunlara gerçekten ihtiyaç duyup duymadığı sorusunu akla getiriyor. Bunun kadar kaygı uyandıran başka bir olgu da DEHB olan çocukların teşhis edilmeden gözden kaçması. Bu iki trend de uyuşturucu bağımlılığına uzanan sorunlara yol açabilir. Maryland, Bethesda’daki Ulusal Uyuşturucu Bağımlılığı Enstitüsü direktörü Nora Volkow, "Reçetelerin yeniden değerlendirme ve yeniden onaylama sürecinden geçirilmesi gerekiyor" diyor. R Bazı çocuklara Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) teşhisi yanlışlıkla konabiliyorken, gerçekten DEHB hastası olanlar gözden kaçabiliyor. Bu iki grup da ciddi risk altında. FDA’DAN GERİ ADIM Geçen haftalarda bu tartışmalar Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi’nde (FDA) gerçekleştirilen iki önemli toplantıdan sonra iyice şiddetlendi. Önce FDA’nın Çocuk Desteği Komitesi, ailelerin ve doktorların DEHB ilaçlarının halüsinasyonları tetikleme riski konusunda uyarılmasını önerdi. Bunun ardından ilaçların psikiyatrik yan etkilerinin kanıtlarının yeniden gözden geçirilmesi gündeme geldi. Bu yan etkilerin arasında ilacı kullanan çocukların yüzde 5’inde görülen yılanlı, solucanlı ve böcekli halüsinasyonlar da bulunuyor. Şubat ayında FDA’nın düzenlediği başka bir panelde, kalp sorunlarına dayanan ani ölümlerle ilgili 25 rapora dikkat çeken yetkililer, güvenlik uyarılarının daha çarpıcı bir şekilde uygulanması gerektiğine karar verdiler. Novartis’in Ritalin adı altında pazarladığı Metilfenidat gibi uyarıcılar, onlarca yıldır DEHB’nin tedavisinde kullanılıyor. Kalp atışlarını hızlandırmanın yanı sıra bu ilaçlar dikkatlerini yoğunlaştırmakta zorluk çeken kişilerin yaptıkları işe daha fazla yoğunlaşmalarını sağlıyor. İlacın kullanımı son yıllarda başta ABD’de olmak üzere iyice artış gösteriyor. ABD’de, ilacın tavsiye edilme oranı diğer gelişmiş ülkelerin birkaç misli üzerinde. Bunun nedeni ABD’deki doktorların hastalığı daha geniş bir çerçeve içinde tanımlamaları. DEHB vakalarında artış Her 1000 kişideki günlük doz rindeki tehlikesi konusunda görünür bir uyarı ibaresinin yazılmasını istiyor. Ancak komite üyelerinin esas kaygısı, DEHB hastası olmayan çok sayıda insanın uyarıcı kullanması. Komite’ye başkanlık eden New Jersey’deki Hackensack Üniversitesi’nden Peter Gross, "Açıkça belli ki ilaçlar gereğinden fazla kullanılıyor" diyor. Amerikan Psikiyatri Birliği, tablonun çok daha karmaşık olduğuna dikkat çekiyor. "Evet, doktorlar ilaçları çok fazla öneriyor" diye konuşan birliğin iletişim sorumlusu Jason Young, "Ancak bu arada gerektiği halde önerilHiperaktivite ilaçlarının yan et ilacın mediği durumlar da var" dikileri arasında ilacı kullanan yor. Amerikan popülasyonunun daha yoksul kesiminde, çocukların yüzde 5’inde görüözellikle Hispanikler ve Afrilen yılanlı, solucanlı ve böcekli kalı Amerikalılar gibi azınbaşta olmak üzere, halüsinasyonlar da bulunuyor. lıklar DEHB genellikle gözden kaçıyor ve teşhis edilmiyor. Volkow, hasta olduğu halde teşhis konulmayan çocuklarda uyuşturucu bağımlılığı gibi sorunların görüldüğünü belirtiyor. Bu çocukların semptomlardan kurtulmak için çareyi yaşa dışı uyarıcılarda aradığını ve bir süre sonra uyuşturucu batağına saplandıklarını ileri süren Volkow, bu durumda akıl sağlığı hizmetlerinden yeterince yararlanamayan kesimlerde tanı ve tedavi yöntemlerinde yapılaÇeşitli ülkelerde metilfenidat’ın cak düzenlemelerin özellikle önem kazantıbbi kullanımı dığına dikkat çekiyor. YANLIŞ TANININ YOL AÇTIĞI SORUNLAR Bu arada, gereksiz yere uyarıcı kullanan sağlıklı insanlarda ilaçların uzun vadedeki etkisi henüz bilinmiyor. RTI International isimli kuruluştan Larry Kroutil ve ekibi gerekmediği halde ilaç kullananlara ilacın yaşamlarına ne gibi etkiler yaptığını sordu. Bu çerçevede cevap verenlerin yüzde 10’u bağımlılık kazandığını belirtti. Volkow bu bağımlılık sorununun giderek yaygınlaşmasından kaygı duyuyor. Ayrıca bu uyarıcıları kullananların diğer uyuşturuculara da ilgi duyma olasılığı yüksek. Bu konuda hayvanlar üzerinde yapılan çalışmalardan çelişkili sonuçlar alınması, bu araştırmaların insanlar üzerinde yapılmasını ve geniş bir zamana yayılmasını gerekli kılıyor. Bu arada sağlık örgütlerinin doktorları DEHB’nin tanı ve tedavisi konusunda eğitmesi gerektiği de vurgulanıyor. Harvard Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden William Carlezon da bu görüşe katılıyor. İlaçların hayvanlar üzerindeki etkilerini araştıran Carlezon, bunların beyinde kalıcı etkilerinin olduğuna inanıyor. "Uyarıcı ilaçların beyinde moleküler bazda iz bıraktığını tahmin ediyorum. Bu açıdan çok dikkatli olmalıyız ve teşhisi emin olmadan koymamalıyız" diyor. Reyhan Oksay Kaynak: New Scientist, 1 Nisan 2006 ABD Kanada İngiltere Almanya Avustralya Japonya İLAÇLARIN YARAR VE ZARARLARI Psikiyatrlar yan etkilerin çok nadiren görüldüğüne dikkat çekerek, ilaçların dünyadaki milyonlarca insanın okulda ve işlerinde verimli bir şekilde çalışmalarını sağladığını belirtiyor. Omaha’daki Nebras ka Üniversitesi Tıp Merkezi’nden Chris man akademik başarılarının düzeleceğine Kratochvil, "Bu ilaçlar psikiyatride sahip inanıyorlar. North Carolina’daki Duke olduğumuz en etkili tedavilerden biridir" Üniversitesi’nden çocuk psikiyatrı Scott Kollins, "Meslektaşlarımdan birinin oğlu, diyor. Bir psikiyatrın DEHB’yi güvenilir sürekli olarak reçete isteyen arkadaşlarının tacizine uğruyor" bir şekilde teşhis "Uyarıcı ilaçların beyinde diye konuşuyor. edebilmesi için çocuğu birkaç saat moleküler bazda iz GÖZDEN KAÇAN boyunca izlemesi bıraktığını tahmin ediyoDEHB gerekir. Bu şekilde çocuğun dikkatini rum. Bu açıdan çok dikkatli HASTALARI ne derece odaklaBu talep ayrıca olmalıyız ve teşhisi emin yasadışı ticareti de yabildiğini ölçebilir ve çocuğun davrakörüklüyor. Geçen ay olmadan koymamalıyız." nışlarıyla hastalık yayımlanan bulgulara semptomları arasında bir ilişki olup olma göre 2002’de 12 yaşındaki ve üzerindeki dığını kestirir. Fakat pek çok vakada aile Amerikalı 750.000 çocuk, doktor reçetesi doktorları birkaç dakikalık bir gözlemden olmadan bu uyarıcıları kullanıyor. Bazılasonra teşhisi koyup reçete yazarlar. rı bunları "kafayı bulmak için" kullanırDoktorlar ayrıca çocukların ve aile ken, bazıları da geceleri uyanık kalmak lerin baskısı altında kendilerini bu ilaçları için yararlanıyor. vermeye mecbur hissediyorlar. Çocuklar FDA’nın İlaç Güvenliği ve Risk Yöve ebeveynler bu ilaçları kullandıkları za netimi Tavsiye Komitesi, ilacın kalp üze997/16 29 Nisan 2006