Katalog

GÜNDEM Üniversitelerde Etik Toplantılar "Manevi Mirasım Akıl ve Bilimdir!" "Ben, manevi miras olarak hiçbir ayet, hiçbir dogma, hiçbir donmuş ve kalıplaşmış kural bırakmıyorum. Benim manevi mirasım bilim ve akıldır... Zaman süratle ilerliyor, milletlerin, toplumların, kişilerin mutluluk ve mutsuzluk anlayışları bile değişiyor. Böyle bir dünyada, asla değişmeyecek hükümler getirdiğini iddia etmek, aklın ve ilmin gelişimini inkâr etmek olur... Benim Türk milleti için yapmak istediklerim ve başarmaya çalıştıklarım ortadadır. Benden sonra beni benimsemek isteyenler, bu temel eksen üzerinde akıl ve ilmin rehberliğini kabul ederlerse, manevi mirasçılarım olurlar." Mustafa Kemal Milli Eğitim Bakanı Dr. Reşit Galip’in sorusuna Mustafa Kemal’in yanıtı. Kaynak: İsmet Giritli, Kemalist Devrim ve İdeoloji, İÜ Yayınları Cumhuriyet BİLİM VE TEKNOLOJİ Sayı: 1026 17 Kasım 2006 İMTİYAZ SAHİBİ Cumhuriyet Vakfı adına İlhan Selçuk GENEL YAYIN YÖNETMENİ İbrahim Yıldız YAYIN YÖNETMENİ Orhan Bursalı SORUMLU MÜDÜR Güray Öz GÖRSEL YÖNETMEN Tüles Hasdemir YAYIMLAYAN Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş. İDARE MERKEZİ VE YAZIŞMA ADRESİ Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sokak No:2 34382 Şişli İstanbul Tel: 0212.343 72 74 Faks: 0212. 343 72 64 CUMHURİYET REKLAM Yerel Süreli Yayın Tel: (0212) 251 98 7474/ 343 72 74 BASKI İhlas Gazetecilik A.Ş. 29 Ekim Caddesi No: 23 Yenibosna İstanbul CBT 1026/3 17 Kasım 2006 Üniversitelerimizde giderek daha çok bilimde etik konularına dikkat çekilir oldu. Geçen hafta iki üniversitemizde, 8 Kasım’da Yıldız Teknik Üniversitesi’nde yapılan "Eğitim, Bilim Ve Etik" başlıklı panele Prof. Dr. Durul Ören, Prof. Dr. Bahattin Baysal, Prof.Dr. Doğan Kuban, Prof. Dr. Metin Balcı, Prof. Dr. Turan Öztürk ve Prof. Dr. Ramazan Demir katıldı. 7 Kasım’da Eskişehir Osmangazi Üniversitesi’nde de "Bilimsel Araştırma ve Yayınlarda Etik İlkeler" başlığı altında bir çalıştay yapıldı. Bu toplantıya katıldım ve ayrıca bu üniversitemizi de ilk kez gezme fırsatım oldu. Çalıştay’da profesörler Kayhan Kantarlı (Bilim etiği), Canan Özgen (Bilimsel araştırmalarda ve gelişmelerde etik), Celal Şengör (Etik olmayan yerde bilim olur mu?), Berna Arda (Tıp alanında yayın etiğinden örnekler) ve Bilgin Tiryakioğlu (Bilimsel eserlerde alıntı konusu ve sınırları) sunuşlar yaptı. Prof.Kantarlı, ülkemizde bilimin kurumsal yapısının, YÖK ve rektörlük yapılarının etik ihlalleri teşvik ettiğini, TÜBİTAK dahil bu yapılaşmalarda etik ihlallere karşı alınan önlemlerin zayıflığını ve uygulamalardaki zaafiyetleri örneklerle anlattı. Üniversitelerde etik ihlaller göz ardı ediliyor ve bu ihlalleri yapanlar hiyerarşik yapılarda görevlerini sürdürüyorlar, dedi. Prof. Özgen, teknolojinin büyük bir hızla gelişmesine karşın, sosyal ve ahlaki gelişimin çok arkada kaldığını ve gelişime ayak uyduramadığını belirterek, felsefi bağlamda ahlak ve etik konularını ele aldı, düşünür Gardner’in "Ahlaki sorunlarda uzlaşma yapmamız, toplumda kaosu önlemez" sözünü anımsattı. İyi ve kötüyü insanlığın varoluş sorunu ve toplumsal bir arada yaşayabilmenin ilkeleri olarak sundu. Bilimsel etik sorunları da, aslında, bütünün bir parçası olarak gördüğünü açıkladı. Prof. Şengör ise, felsefede ve dinlerdeki iyikötü kavramlarını nesnelleştirmeye, felsefeyi bu anlamda bilimselleştirmeye çalıştı. “İyiKötü”nün karşılıkları olarak "DoğruYanlış"ı, insanın varlığını sürdürme eyleminde araştırdı. İyi Kötü’nün hayatta kalmak amacına işaret etti. Tevrat’taki 10 emirden 7’sini bu açıdan irdeledi. Ve bütün bunlarda "kendine nasıl davranılmasını istiyorsan, başkalarına da öyle davran" ilkesinin bir altın kural olarak ortaya çıktığını ileri sürdü. Prof. Arda, bilimsel araştırmalarda ortaya çıkan etik ihlallerinden örnekler verdi. “Kaynak gösterilse bile, başka eserlerden, öze işaret etmek yerine büyük çaplı alıntılar da bir etik sorundur” dedi. Prof. Tiryakioğlu, bilimsel eserlerden yapılan alıntıların sınırlarının ne olduğu sorununa yanıt aradı. Büyük çaplı alıntılar yapanlar hakkında, tazminat davası açılabileceğine işaret etti ve Avrupa ile Türkiye’deki hukuki durumlar hakkında bilgi verdi. *** Şüphesiz bilimsel araştırma ve yayınlarda etik ihlaller sadece ülkemize özgü değil, Dünyada onlarca internet sitesinde binlerce sayfa bu konuları ele alıyor. İyi bilim, iyi araştırma, teknoloji üretimi, bilim dünyasına hem ün, madalya ve para kazandırıyor, hem de toplumda büyük ekonomik değerler yaratılmasını sağlıyor. Etik ihlaller, başkalarının yetenek, ürün ve getirilerine kestirme yoldan ulaşma çabası. Burada en önemli nokta, bilim dünyasının, ürettiği bilginin doğruluğunu korumasıdır. Bu kamusal bir haktır da. Kendine yapılan atıfların bile yüzde 70’lere vardığı ülkemizde etik sorunlara karşı önlemler henüz yetersiz. Üniversite yönetimlerimiz bilimselleştikçe, bu konuda daha büyük mesafeler alacağız. *** Osman Gazi Üniversitesi 13 yıllık bir geçmişe sahip genç bir üniversitemiz. Ama kısa zamanda önemli başarılar sağladı. Etik Çalıştayı düzenlemesi, üniversitenin bu konuya verdiği önemin de bir göstergesi. Üniversite öğretim elemanlarının etik eğitimi ve rektörlüklerimizin hassasiyeti, sorunu önemli ölçüde çözebilir. Rektör Prof. Necat A. Akgün, mütevazi kişiliğiyle dikkati çekiyor. Üniversite üzerine yaptığımız sohbeti ve izlenimlerimi gelecek Gündem’de aktarmaya çalışacağım. *** Haftaya cuma günü yeniden buluşmak umuduyla...