Katalog

haftalık bulmaca 12 3 4 5 6 7 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 &IDÇ ÎÖTU İyi bir sesin anatomisi Soru: Şarkı söylerken güzel bir ses çıkartmak için gırtlağın doğal yapısı nasıl olmalıdır? Yutak Yanıt Bütün müzik aletleri gibi Ağız insan sesinin kalitesini rezonans (sesi aksettirme, yankılama, tınlama) belirler. OrtaYütâk Ünlü bir İtalyan tenor, ölümünden sonra gırtlağının incelenmesi için onay vermişti. Ölümünden sonra ünlü tenorun Gırtlak ses kirişleri çıkartıldı ve kirişlerin arasınYemek Borusu dan hava üflendi. Ne yazık ki çıkan ses, sıradan ölülerin ses kirişlerinden çıkan sesten farklı değildi. Buradan da güzei sesin önkoşulunun anatomik yapı olmadığı s o nucu çıkıyor. Ses kirişlerinin temel vibrasyonunun (titreşim) sanatsal bir olgunluğa erişmesi için ilave harmonik seslere gereksinim vardır. Bunlardan bazıları dişlerin sıklığı ve şekli, çene ve sinüsler gibi sabit anatomik yapılardan kaynaklanır; diğerleri de şarkıcının orta yutak ağzın arkasına gelen kısım, orofarenks şekline müdahalesi ile oluşur. Neyse ki bu sonuncusu eğitim ve egzersiz ile şekillenebilir. Doğal olarak iyi bir sese sahip olanlar, iskelet ve orta yutak şekli açısından avantajlı bir yapıya sahiptir. Vocal seslerin çıkış noktası larenksten çıkan hava akımıdır. Larenks, Adem elması olarak bilinen boğazın dışandan görülebilen kısmıdır. Larenksin dibine yakın bir yerde, vokal kıvrımlar (ses kirişleri) denilen kalınlığı, şekli, alanı ve gerilimi kontrol edilebilen bir çift mukoza kıvrımı bulunur. Bu kıvrımlar soluk aldığınız zaman açılır. Ancak ses çıkarttığınız zaman kıvrımlar bir araya gelir ve bunların altında biriken hava basıncı aralarının açılmasına neden olur. Havanın üflenmesiyle bu basınç azalır ve daha sonra kıvrımlar yeniden kapanır. Bu sürecin tekrarlanması nabız gibi atan bir hava akımının doğmasına yol açar. Bu hava akımının frekansı sesin perdesini oluşturur. Sözcükler, konuşma veya şarkı şeklinde söylenmiş olduğuna bakılmaksızın, bu hava akımını değiştirerek yarablır. Pek çok sessiz harf bu akımı bloklar halinde parçalara ayınrken, sesli harfler bu blokların içinde sürdürülen seslerdir. W, y, ve r harfleri bu iki uç arasında yer alır. Hava akımı gırtlağı terk ettikten sonra orta yutaktan geçer ve ağza gelir. Bütün bunların hepsi bir araya geldiğinde pirinçten yapılmış nefesli çalgıların borulanna benzer bir yapı ortaya çıkar. Herhangi bir tüp içindeki hava gibi, bu tüpün içindeki hava da tını formant'ı denilen frekanslara sahiptir. Yetişkin bir erkekte en düşük formant yaklaşık 500 hertz'dir. Dili kavislendirerek, çeneleri açarak, dudakların şekline müdahale ederek veya gırtlağın pozisyonun değiştirerek bu tüpün şeklinde değişiklikler yaraülabilir. Bu şekilde değiştirilen larenks, her formant'ın frekansını ya yükseltir ya da alçaltır. Bir noktaya kadar bunu farkında olmadan yaparız. Ancak şarkıcılar anatomilerinin bu kısmını kontrol etmeyi öğrenmek zorundadır. Şarkıcılann başka bir formant'ı daha vardır. Bu formant'ın, larenksin orofarenks ile birleştiği nokta ve vokal kıvrımlar arasındaki kısa tüpteki, "duran dalga" tarafından oluşturulduğu düşünülüyor. Akustik terminolojide bu şöyle ifade edilir: Bu birleşme noktasında uyumsuz bir empedans olduğu için ses enerjisinin bir kısmı vokal kıvrımlara geri yansır. Normal konuşmada bunun etkisi zayıftır, çünkü tüp çok kısadır. Eğitimsiz şarkıcılar yüksek perdeden şarkı söylerken larenksi yükselterek bu tüpü biraz daha kısaltırlar. Eğitimli şarkıcılar, larenksi alçaltarak tüpün boyunu uzatabilirler ve bunun etkisi fark edilebilecek kadar belirgindir. Bu da sese berraklık ve akıcıhk sağlar. Bu nedenle bu formant'a şarkıcı formantı adı verilir. Baslarda bu 2400 hertz'dir. Sopranolarda 3200 hertz'e çıkabilir. Bazı insanların doğru notayı çıkartmakla birlikte iyi şarkı söyleyememeleri bazı nedenlere dayanır. Vokal kıvrımlarının ürettiği frekans aralığı formant'larıyla uyumsuz olabilir. Sö'zgelimi bariton formantı ile bas ses çıkartmaya çalışmak gibi. Bazı insanlar, formant'larını değiştirmek için larenksleri veya dilleri üzerinde tam kontrol sağlayamazlar. Bazı durumlarda vokal kıvnmlannın titreşimleri düzenli olmayabilir. Bazen vokal kıvrımlar doğru olarak kapanmaz veya doğru çalışamayacak kadar kurudurlar. Normal olarak nemli olan mukoza alkol ve sigara nedeniyle kuruyabilir. yü Temel, esas Palamut salamurası. 7. Bir SOLDAN SAĞA gezegen adı Gümüşbalığına benzer bir ba1. Güneş'in, Güneş sisteminin merkezi oldulık. 8. Pamuk ipliğinden yapılan kalınca kiğu yolundaki teoremi formüle eden Polonlim Sıkıntı Bağırsak. 9. Eşya damgası Su yalı gökbilimci. 2. 1949'da, Walter Baade'ın Şehvaniyet. 10. Trabzon'un bir ilçesi Saybulduğu Apollo tipi küçük gezegen Sınır nidam Tutarak. 11. "Sir William ..." (1856 yışanı "Pierre de ..." (Modern rakamlar teorilında ilk sentetik boyayı üreten İngiliz kimsinin babası olarak kabul edilen Fransız mayacı Rakı sürahisi. 12. Büyük Sahra'da kutematikçi) Irak'ta bir kent. 3. Bir yağış biçimullarla örtülü bölge "Yaşar Nabi..." (Yami Ek Resmi Gazete (Kısa) İncelik. 4. Yazar) Seyahat çantası. 13. Madagaskar'ın plapay dokuma ipliği Sih dininin kurucusu ka işareti Bitki hücreleri yaşlandıkça plaz•Bir tür baharat Radyumun simgesi. 5. malarında oluşan ve içi hücre suyu ile dolu "...Alamos" (ABD'de birçok nükleer denebulunan boşluk Hayvanı avcılığa alıştırmak menin gerçekleştirildiği kent) Veba hastalıişi Evet ünlemi. 14. Nazlı, cilveli Ayak Keğı Eşanlamlı Şair Eliot'ın önadlarını simder. 15. Odysseus'un memleketi Anıtlar Bogeleyen harfler. 6. Yarım kafıye Faydalar ru sesi. 16. Federico Fellini'nin doğduğu Köy yardımlaşması. 7. Emile Zola'nın bir r o kent 17. Nuri Bilge Ceylan'ın bir filmi Rutmanı Kurşun boru açma takozu Avrupa'da herfordyumun simgesi. 18. Halis, an Yükbir ulus Ceylan. 8. Spielberg'in bir fîlmi selme, yücelme. 19. "Sir Frederick..." (UraBir bağlaç Kırgızistan'da bir ırmak "...Tunus gezegenini keşfeden Alman asıllı İngiliz tulması" (Horkheimer'ın bir yapıtı) Ondagökbilimci). 20. İçinde maden eritilen kap lık sayı sistemine göre ilk sayının bulunduAvrupa para birimi. ğu basamak.9. "Jonas Edvvard ...(Çocuk felci aşısını bulan Amerikal virolog) Kargış 3,14 sayısı Bir 2 3 4 5 6 7 8 9 1 0 1 1 1 2 1 3 1 4 1 5 1 6 1 7 1 8 1 9 20 komuta altında bulunan savaş gemilerinin ya da uçaklarının tümü. 10. Simyacıların kurşuna verdiği ad Rüzgâr. 11. Bir Japon sinema yönetmeni. 12. İç Anadolu Bölgesi'nde bir dağ Körpelik, tazelik. 13. Protein sentezi asidi Deniz kuvvetlerinde bir rütbe. 14. Sümer su tanrısı Güney Amerika'daki sıradağlar Albert Einstein'ın teorisi. 15. Artıuç Çölde işaret olarak dikilen taşlar Maksimum. 1 5 YUKARIDAN AŞAĞIYA 1. İndüksiyon motorunu bulan, jeneratörler, dinamolar ve transformatörler yapan Yugoslav asıllı Amerikalı mucit Devekuşuna benzeyen, uçamayan bir kuş. 2. Eski Yunan mitolojisinde, balmumundan kanatlanyla göklerde uçan ilk insan Uzaklık anlatan sözcük Eski Filistin ülkesine verilen ad. 3. "Chester..." (Fotokopi işlemini keşfeden Amerikalı bilgin) Uzaya çıkan ilk canlı olan köpeğin adı. 4. Müstahkem yer Mehterhanede bir davul Astatinin simgesi. 5. Mikropla oluşan "Roger..." (Büyüteci tanımlayan, Dünya'nın yuvarlak olduğuna inanan ilk insanlardan olan İngiliz rahip ve bilgin). 6. Kafkas dağ kö Kırk Kırık Küp Aşağıdaki toplama işlemini oluşturan dize şeklindeki bulmaca bir tekerlemenin sözcüklerinden oluşuyor. KIRK KIRIK KÜP, KIRKI DA KULPU KIRIK KÜP KIRK+KIRIK+KÜP+KIRKI+DAKULPU+KIRIK+KÜP Toplamındaki sözcüklerin harfleri yerine l'den 9'a kadar rakamlar kullanılmıştır. Eşitliğin iki tarafındaki sözcüklerin karşılığı olan sayıların toplamı bir asal sayıdır. Soru: Bu asal sayı kaçtır? Düzenleyen: Süleyman Çeviker 955/23 9 Temmuz 2005 953.sayıdaki "Tam Kuvvet Olmayan Sayılar" isimli bilmecenin yanıtı: Tam kuvvet olmayan sayılar 2316 ve 9738'dir Bilmeceyi doğru çözen okuyuculanmız: Güngör Bingölİstanbul, Necah BüyükduraAnkara, Sevinç Ödül OruçHatay, Aydın BingölAnkara, Süleyman Çevikerİstanbul, Hüseyin ErgönülEdirne, Sanat DömekeliEdirne, Ali ErkılıçAdana, Sebahattin BektaşSamsun, Hülya ÖzgönenIsparta 952.sayıdaki bilmeceyi doğru çözenler: Ayşe TuzocakAnkara