Katalog

Beyin A Beyni ge tirmenin 11 yolu Zekâ katsayınız ne kadar yiiksek olursa olsun veya ne kadar iyi bir eğitim almış olursanız olun, beyninizi hâlâ geliştirme ve genişletme şansınız var. Zihinsel yeteneklerinizi geliştirmek için kitap kurdu olmanız da gerekmiyor. Bunun pek çok yolu, tekniği var. Alışkanlıklarınızı, yaşam şeklinizi, beslenme tarzınızı ve davranışlarınızı değiştirmeniz bu bağlamda yararlı olabilir. Böylece sahip olduğunuz beyin hücrelerinden maksimum yarar elde edebilirsiniz. New Scientist dergisinin 28 Mayıs 2005 sayısı, beyin potansiyelinizi en ü'st dereceye çıkartmanız için neler yapmanız gerektiği konusunda 11 teknik öneriyor. Bu sayımızda 6 tekniği sunuyoruz, devamı gelecek haftaya... BİYONIK BEYİNLER Yaşlanmak belleğin zayıflaması, reaksiyonların yavaşlaması ve düşüncenin bulanması anlamına mı geliyor? Bazı kestirme teknolojik yollar beyin fonksiyonlarının gelişiminde önemli rol oynuyor. GENETIGIILE C Beyin hasar gördüğü ve> hücreleri ölmeye başlar. Çc yeni yöntemlerle doldurula şu yollara başvurulabilir: a) törleri enjekte etmek; b)bu devreye sokmak; c)yok ola hücreleri genetik olarak devrelerinin güçlendirilm ilmesinde de yarar sağlayif sağlamayacağı araştırüıyor. AKILLI m ,~ 'lı yaşlarda, kendilerine karşı / i i ldürüst olmayı başaran insanX V / l a r , zihinsel yeteneklerinde bazı değişikliklerin olduğunu itiraf ederler. Bu, pek çoğumuzun er veya geç tanışacağı bunamanın başlangıcıdır. Bunu bir şekilde geriye döndürmenin, yavaşlatmanın veya maskelemenin bir yolu varsa denemek istemez misiniz? Bu işi yapabilen ve "bilişsel takviye" olarak bilinen birkaç ilaç, hâlihazırda satılıyor; birkaç düzinesi de piyasaya çıkmak üzere. Bunların içinde en çok bilineni "modafınil". Birdenbire uykuya dalma olarak bilinen narkolepsi hastalığının tedavisinde kullanılmak üzere onay alan bu ilaç, sağlıklı insanlar üzerinde olumlu etki yaratıyor Modafınil insanları 90 saat boyunca uyanık tutarken, amfetamin kategorisine giren ilaçların neden olduğu sinirlilik ve dikkat dağılımı gibi yan etkilere yol açmıyor. Aslında uykusuzluk sorunu olan hastalar da modafinil'den yarar sağlar. Askeri amaçlı araştırmalar, insanların 40 saat uyanık kalabileceklerini, 8 saat normal uykularını uyuduktan sonra düşkünlük belirtileri göstermeksizin yine uykusuzluğa talim edebileceklerini gösteriyor. Bugün modafınil ilacının narkolepsi hastalarından çok, uyanık kalmak isteyen insanlara verildiğini herkes biliyor. Benzer şekilde Ritalin isimli ilacı yalnızca dikkat eksikliği veya benzer semptomları olan hastalar kullanmıyor; bu ilaca sınavlar veya dikkat gerektiren işler için başvuranlar azımsanmayacak kadar çok. Pek çok ilaç şirketi, bugün, nikotin reseptörleri üzerinde etkili olan ilaçlar üzerinde çalışıyor. Bazı ilaçların da İLAÇLAR hedefı belleği güçlendirmek. Bunların başarılı olma olasılığı yüksek. Kaldı ki deneylerde pek çoğunun belirgin bir yan etkiye yol açmadığı görülüyor. 0 zaman niçin hepimiz zihinsel performansımızı yükselten ilaçları kullanmıyoruz? "Ne istediğimiz konusunda daha dikkatli olmak zorundayız" diye konuşan Irvine'daki Kaliforniya Üniversitesi'nden Daniele Piomelli, "Sözgelimi belleği güçlendirmeye çalışırken istenmeyen sonuçlarla karşılaşabilirsiniz. Sözgelimi hatırlamak istemediğiniz olayları hatırlayıp acı çekebilirsiniz" diyor. Irvine'daki Kaliforniya Üniversitesi'nden Gary Lynch de benzer kaygıları taşıyor. Lynch ampakine adı verilen bir ilaç sınıfının mucidi. Bu smıfa giren ilaçlar belleğin nasıl kaydolduğu ve bellek izinin ne kadar güçlü olduğu ile ilgili kuralları değiştiriyor. Ancak bu kuralların evrim tarafından en optimum şekle getirilmiş olma olasılığına da dikkat çeken Lynch, gelişme veya düzelme olarak değerlendirilen değişikliklerin, aslında gizli sakıncaları olabileceğinden kuşkulanıyor. Yine de böyle bir fırsat, göz ardı edilemeyecek kadar cazip. Lynch bu ilaçların yalnızca beyinde etkili olduklarını söylüyor. Ayrıca etkisi saatlerle ölçülecek kadar kısa. Deney amacıyla uykusuz bırakılmış maymunlar üzerinde yapılan çalışmalarda, çok başarılı sonuçlar veren ampakine sınıfı ilaçlar, insanlar üzerindeki öncü çalışmalarda da yararlı bulundu. Lynch, bu ilaçlarla, yaşlılara dinamik bir performans kazandırmayı umut ediyor. Bunu kim istemez? ItfK.UUıAN lihYNI, liAC'il.ANMAK »•lcklrıklı ı.ı ılojJnıtl.ıt» i<;cri/ttı$iin sinyal ;ıkısı s.ıjjlarımıs olııy ı>r. Hütihiizınii» proK1/ kol vc h«» ,ıkItirırı küiıtroliîııclc vc y,ıp,ıy rrhu,ul\n tjelcrı slfıyallfrin <ılınm,)5itıda kiılliinılan Htı < ilı«ı/,l,tr, hevin <l*'vrelerih<Jr hırııliihilir. Hıı jiıılijls biynnik h* < c>k yakHKİH devreye giretck. ..A. *, 955/12 9 Temmuz 2005