Katalog

TartışmaEditöre Mektup PolitikBilim Aykut Goker Bilimsel etiği kim denetleyecek? ılımsel Etık, Başbakanlık Musteşarı Prof Dr ömer Dinçer'ın kıtabındakı ıntıhal saptaması nedenıyle geçtığımız gunlerde kısa bır sure ıçın yenıden kamuoyunun gundemme gelmıştı Olayın zaman aşımına uğramış olması, kanıtlanmış suçu değıl ancak bu suçun cezasını ortadan kaldırdığından çok doğal olarak kamuayu bır sure Profesor Dinçer'ın ıstıfasını yada Başbakan tarafından gorevden alınmasını bekledı Otomotiv Sanayiimizde Hâl ve Gidiş Otomotiv sanayıının ekonomımız açısından stratejık onemde olduğunu söylemek yanlış olmaz DTM verılerıne göre, 2004'te toplam ıhracatımız 63 mılyar dolar mertebesınde, otomotiv sanayıı, 8,3 mılyar dolar ıle bunun % 13'unu gerçekleştırerek bırıncı sıraya yerleşmış Karşılaştırılabılsın dıye soyleyelım örme gıyım eşyası sanayıı 6,3 mılyar dolar ıle ıkıncı, orulmemış gıyım eşyası sanayıı ıse, 4,5 mılyar dolar ıle beşıncı sırada Otomotiv sektorunun ağırlığı, ıthalât rakamlanna bakıldığında da göruluyor 2004 te toplam ıthalStımız 97,3 mılyar dolar mertebesınde sektor, 10,2 mılyar dolar ıle bunun % 10,5'ını gerçekleştırerek uçuncu sırada yer almış Mıneral yakıtlar 14,3 mılyar dolar ıle bırıncı, makına, cıhaz, alet ve parçaları 13,4 mılyar dolar ıle ıkıncı sırada Rakamlara bakıp, dıyebılırsınız kı "ıthalâtı ıhracatından ıkı mılyar dolar daha fazla olan bır sektor, stratejık açıdan onemlı olsa ne olur> Kaldı kı, ıthalâtın ılk sırasındakı yakıtların onemlı bır bolumunu bu sektorun urunlerı yakıyordur, muhakkak ıkıncı sıradakı makınateçhızat ıthalâtı ıçınde otomotiv fabrıkalarının da onemlı bırpayı vardır Sektorun sermaye yapısından dolayı dışarıya onemlı olçude kâr transferı de yapılıyordur " Bunlar doğru olabılır, ama meseleye da ha yakından bakmalı Baş sorunlarımızdan bırı ıhracatımızı artırabılmek, özellıkle, teknolojiyoğunluğu yuksek mallarda bunu becerebılmek Aynı olçude onemlı bır sorun da, bu mal gruplarında uretımı artırırken, teknoloııdekı gelışmelere bağlı olarak gıderek artan, ıthâl gırdılere olan bağımlılığımızı azaltabılmek Bır başka onemlı sorun ıstıhdam yaratabılmek Otomotiv sanayıının stratejık onemı de zaten bu sorunların çözumune yapacağı katkıda ortaya çıkıyor Nasıl bır katkfi Bırıncısı, Turkıye, artık, otomobıl gıbı, teknoloji yoğunluğu oldukça yuksek bır mal grubunda hem ana sanayı hem de onun yan sanayıı olarak, gelışmış pazar ekonomılerıne ıhracat yapabılecek bır uretım becerısı ve ıhracat deneyımıne sahıp Ikıncısı, sektorun sermaye yapısına rağmen ıthâl gırdı gereğını azaltma, ulke ıçınde yaratılan katma değerı artırma ve daha onemlısı, sınaî faalıyetı, tasarım gelıştırme ve doğrulama gıbı, katma değerın yaratılmasında gıderek ağırlık kazanan, urun ve sureç gelıştırme alanlarına kaydırma yonunde onemlı çabalann gosterılıyor olması Uçuncusu de, sektorun, ıstıhdamda, kuçumsenemeyecek bır paya sahıp bulunmasıdır OSD verılerıne gore, otomotiv ana sanayıının 2004'te doğrudan ıstıhdam ettığı kışı sayısı 40 bın Otomotiv yan sanayıı ıse, TA YSAD verılerıne gore, 100 bın kışıye doğrudan ıstıhdam sağlıyor (OSD, bunun 200 bın olduğu kanısında) 140 bın kışı DIE'nın 2004 rakamları esas alındığında, sanayının sağladığı toplam ıstıhdamın %3,5ı demek Mesele Turkıye'nın otomotıvde, sadece bır uretım merkezı değıl, tasarım gelıştırme ve doğrulama merkezı de olabılmesınde ve bunun ıçın gerekli şartları yaratacak ulusal bır stratejının belırlenebılmesınde Aslında, "otomotiv ana sanayıının teknolojiye hâkımıyetını artırarak dünya olçeğınde daha rekabetçı bır konuma yukseltılmesı ıçın atılması gereken stratejık adımların ortak, ulusal bır ırade etrafında belırlenıp benımsenmesını sağlamak"amacıyla dortyıl once başlatılan bırçalışma vardı TUBITAKTIDEB'ten TülayAkarso/un tasarımına goreyurutulen bu çalışmanın, konuyla ılgılı akademısyenler ve otomotiv ana sanayıınde ARBE çalışmalarına yon veren teknokratların katıldıkları ılk aşamaları 2002 Hazıran'ında tamamlanmıştı Ne yazık kı, çalışmanın son aşaması olan, ust duzey yonetıcı ve karar verıcılerın katılacakları toplantı yapılamamış, ortaya konan ongoruler, ortak bır akıl etrafında, ulusal ıradeyı arkasına alacak stratejık adımlara donuşturulememıştı Marsoy, yıne de, ça/ışmanın peşını bırafcmamış, ongoru/en hedefler doğ rultusunda fırmaların kendılerının bır şeyler yapıp yapmadıklarını ırdelemış Akarsoy'un wwwınovasyon org adresınden erışebıleceğınız son ırdelemesınden göruluyor kı, otomotiv sanayıı gelecek ıçın umut vaat edıyor, ama, bunun gerçekleşmesı, ongorulen oncelıklerın sanayı, kamu ve unıversıte kesımlerındekı ılgılı aktorlerce benımsenmesıne ve kamunun ARGE fonlarının da bu oncelıkler doğrultusunda kullanılmasını sağlayacak ortak aklın yaratılabılmesıne bağlı http://www.inovasyon.org B masını beklemek boşuna ıdı DEKAN BİLE ATANIYOR Haklarında bılımsel sahtecılık ıddıası bulunan kışılerı yardımcılığına atayarak kanıtları ka rartmaya çalışan ve bu tutumuyla soz konusu kışılenn profesorluğe kadar yukselmesınde onemlı rol oynayan dekanlardan, bu duruma goz yuman rektor ve YOK başkanından hesap sorulmadığı bır ulkede, kıtabında ıntıhal yaptığı saptanan Profesor Dinçer'ın kendılığınden ıstıfasını yada gorevden alınmasını beklemek hayal kurmaktı YOK'un, unıversıte tarafından onerılen dekan adayları arasında, haklarında bılımsel sahtecılık ve ıntıhal kanıtları olduğu bıldırılen kışılerı, ka nıtları yok sayarak oylamaya dahıl ettığı ve bun lardan bırını dekan olarak seçıp atadığı bır ulkede, bılımsel etık yalnızca Başbakanlık Musteşarı'nın ıstıfasını ısteyerek kurtarılamaz Yazdıgı kıtabında, Profesor Dinçer gıbı oyle bırkaç yerde degıl, J hıçbır yerde tek bır kaynak gostermedıgı ve ıntıhal yaptığı kanıtlanan akademısyenlere bılım etığını çığnemış olduğu gor mezden gelınıp, yalnızca yabancı dergılerdekı bılımsel yayın ve bunların aldıgı atıf sayısına bakı larak o yılın TUBITAK bılım odu lunun verılebıldığı, J y ı n e TUBITAK'ın yurt dı şı bılımsel yayınlarını odullendır dığı bazı kışılere bu yayınlarda sahtecılık yapıldıgını gordukten sonra araştırma bursu ve proje desteğı vermeye devam ettığı, J bulundukları unıver sıtede gerçekleşen bılımsel aşır macılıkların baş sorumlularından olan oğretım uyelerının sessızce oradan ayrılıp bırının başka bır unıversıtede dekan olarak atanmasına, Ancak sayın Başbakan'ın "Unıversıtede ışledığı ıntıhal suçu unıversıtelerın sorunudur" anlamndakı kabul edılemeyecek bır etık değerlendırnesıyle musteşarına sahıp çıkmış olması bu bekentının boşa çıkacağının ışaretı ıdı Gerçekten de Dekleyış bır ıkı gun ıçınde sona erdı ve olay hızla Jundemden duşerek unutulmaya terkedıldı Fakat bılınmelıdır kı ulkemızdekı bılımsel >tık ıhlalı ve bu konuda gosterılen genel duyarsızık yalnızca "Profesor Dinçer Olayı" ıle sınırlı bır jlay değıldır YOK'un ılk Başkanı ıe. Istanbul Unıversıtesı'nın oncekı ^ektoru gıbı bızzat unıversıtelerın /onetımınden sorumlu kışılerın adannın karıştığı olaylar yaşanmış, facat bunlar kımseye bır şey olmadan rynen şımdı oldugu gıbı, unıversıte >e bılım çevrelerınden çok guçlu ve srarlı bır ses çıkmadan kısa bır sue ıçınde unutularak gundemden luşmuştur SEKTÖRÜNÖNEML Bilimsel etiği gerçekten kurtarmak istiyorsanız sizleri, hiç vakit geçirmeden YÖK'ün raflarında zaman aşımına terkedilmiş tüm bilimUJRUMLAR DA SORGULAN sel etik dosyalannı oradan indirmeye, MALI Aslında bılımsel etığın korunörtbas etmeye nası konusunda bugun bulunduğu çalışanları ortaya nuz nokta, bılımsel aşırmacılığın endısı ve olaya karışanların sorum çıkarmaya ve bu dosuluğundan çok Unıversıteler, YOK yaların kurulacak >e TUBITAK gıbı bılım kurumları ulusal bir bilim etiği ıın bu olaylar karşısındakı sorumkurulunca soruşuluklarının ve yıllardır uyguladıklai gormezden gelme polıtıkasının turulmasını sağırtık cıddı bır şekılde soruşturulma layarak gerekli yanı ve tartışılması gerektığını gosternektedır tınmlan uygulamaya Soz konusu kurumların kaçağırıyorum. k MESELENEREDE? utlarıyla bırlıkte kendılerıne ıletıen ıntıhal olaylarında "bılımsel etı• sahıp çıkma' konusunda duyarsız kalmaları, e n buyuk zararı unıversıtelerdekı akademık yaşana vermıştır Bu durum bılımsel aşırmacılığa kalaşacaklar ıçın son derece cesaret verıcı olmuş ve ıılımsel aşırmacılık gıderek doğal karşılanır hale Selmıştır Bunun bır yansıması olarak da etık ve ıhlakı değerler, yaşamın tum alanlarında erozyoıa uğramıştır Bu sayede ulke yonetımınden en 'uksek duzeyde sorumlu kışıler bıle, haklarında lerı surulen yolsuzluk ıddıaları karşısında, dokululmazlık zırhı arkasına sıgınmakta bır sakınca iormemışlerdır Bılımsel aşırmacılık olaylarının hafıfe alındıiı, zamanında tarafsız bır şekılde soruşturulmayaak ortbas edılmeye çalışıldıgı bır ulkede, bılımsel tık suçunun kanıtlandıgı soylenen Başbakanlık 4usteşarının ıstıfa etmesını ya da gorevden alın J bır dığerının ıse bır başka başka unıversıtede çalışmasına YOK tarafından ızın verıldıgı bır ulkede bılımsel etığın kur tulacağını zannetmek boşunadır Buradan sayın YOK Başkanı ıle sayın TUBITAK Başkan Vekıh'ne açık bır çağrıda bulunmak ıstıyorum Bılımsel etıgı gerçekten kurtarmak ıstıyorsanız sızlerı, hıç vakıt geçirmeden YOK'un raflarında zaman aşımına terkedılmış tum bılımsel etık dosyalarını oradan indirmeye, ortbas etmeye çalışanları ortaya çıkarmaya ve bu dosyaların kurulacak ulusal bır bılım etığı kurulunca soruşturulmasını sağlayarak gerekli yaptırımları uygulamaya çağırıyorum Bu konu da en buyuk desteğınız halkımız olacaktır Eğer bunu yaparsanız bılımsel etığın kurtulması yolunda buyuk bır adım atmış olacaksınız Kayhan Kantarh * Ege Unıversıtesı Ogretım Uyesı emaıl kantarlı@scı ege edu tr 945/1130 Nısan 2005