Katalog

TartışmaEditöre Mektup Devlet lisesi mi, özel lise mi?' İTÜ'ye bu yıl kayıt olanların yüzde 13.84'ünün özel liselerden olması neyi ifade eder ve bunun Türkiye ölçeğinde anlamı nedir? Analiz hatalan ve kısa birdeğerlendirme... 9 Ekım 2005 tarıhlı sayınızdakı' Devlet lısesı mı, ozel lıse mı?" başlıklı okur mektubunda verılen, ITU'ye yenı kayıt yaptıran oğrencılenn hangı tıp lıseden geldıgıne ılışkın rakamların ortaya koyduğu yegane şey, sadete ve sadece, 2005 sonbahar donemınde ITU'ye kayıt yaptıran oğrencılenn %85'ının devlet lıselerınden, %13,84'unun ozel liselerden olduğudur Bu yalın rakamlardan hareketle yazarın Turkıye genelınde ozel lıseler ıçın çıkardığı esas olumsuz sonuca varmak mumkun değıldır Çeşıtlı tur lıse tnezunlarının kalıte sını ITU'ye gırış sayılarına bakarak olçmeyğe kalkmak yan lıştır Ama dıyelım kı kalktınız Yazarın analıze yaklaşımı yanlıştır Once şu soruları sormamız gerekıyor 1 Çeşitli tür liselerden İTÜ'ye girmeyi deneyip de giremeyenlerin oranı kaçbr?: Orneğın, çeşıtlı tur liselerden kaç kışı sınavda ITU'yu (dıyelım kı ılk uç sırada) seçıp de gırememıştır? Ozellıkle bu durum ozel lıse mezunları ıçın nedır? Bunun ıçın gereklı verılerın bulunması zor olabılır Ama "araştırma" nıtelığı ıtıbanyla boyledır Yoksa adı "araştırma" olmazdı 2 Her tür lisenin üniversıteye giren mezunlannın yuzde kaçı İTÜ'ye girmektedir?: Devlet lıselerı ozel liselerden çok daha fazla mezun vermektedır Dolayısı ıle, sadece gırenlerın sayısı olarak bakıldığında, ITU'ye devlet lıse lerınden gırenlerın ozel liselerden gırenlerden çok daha fazla olması normaldır Burada yazarın en azından her tur lisenin toplam kaç mezunun unıversıte kaydı yaptırdığını ve de ITU'ye yuzde kaçının gırdığını araştırması gerekırdı 3 Diğer üniversitelerde durum nasıldır? Yazarın rın 2005 rakamlarını lıse turlerıne gore eşleştırerek karşılaştırmaya çalıştım Eşleştırmede hatalarım olabılır, çunku lıse turlerı ıkı çalışmada farklı şekıllerde ıfade edılmıştır 2 ITU ıçın yaptığı bu araştırma, yukanda bahsettığınıız oransal bazda onde gelen vakıf unıversıtelerınde de yapılsa (yanı çeşıtlı tur liselerden unıversıtelere kaydolan toplam mezunların yuzde kaçı o üniversıteye kayıt yaptırmıştır araştırması, kı bu çalışmanın veya benzerının bazı unıver sıtelerce yapılmış olacağını duşunuyorum) sonuçların yazarınkılerden farklı olacagı kanısındayım Ben bır unıversıtede bılgısayar muhendıslığı oğretım uyesıyım Ancak Turkıye egıtım sıstemı uzerıne bır çalışmam yoktur Bu okur mektubunun yaklaşımını yanlış bulduğum ve de bu analızın yapılabılırlığını ortaya koymak ıçın 3 saat ıçınde MEB'ın web sıtesınden aldıgım rakamlarla yaptığım analiz aşagıdadır Aşağıdakı tabloda I yıl ıçınde buyuk bır degışıklık ol mamıştır kanısıyla, MEB ın 2004 resmı rakamları ıle yaza 2004 kurumları Öğrencı Seçme ve Yerleşlırme Sınavı (Bkz Referans) Yerleştınlcntoplamoğrencı sayısı 140 956 LİSETÜRÜ Lıse Turııne Gore Ycrlcjlırilcn SADECE %3.29 Resmı Fen Lıselerı Sosyat Bılımkr 1 ıscsı Resmı Fen ve Sosyal Bılım Listlerı Toplam Anadolu Lısderı Anadolu leknık u Anjdolu Meskk lıselen (Mulakal dahıl) Anadolu O^retmen Ltselen Anjdolu Imam Haııp Lısılen Anadolu Lıselerı Toplam Özel rcn Lıselerı özel Meslek LISCM Özcl Lısclcr toplam MEB na Bağlı Saglık Meslek Lıselerı Dığer Bakanlıklara bağlı Meslek Lıselerı Re«mi Meslek Lıselerı toplam Genel loplamlar 4 800 % 4896 55 168 54 302 9 936 11 16^ 130 569 4 541 96 4 639 160 Ancak global sonuçlar şu kı, 2004'te MEB'ce yerleştırılen toplam 140 956 oğrencının 4 639'u, yanı %3 29'u, ozel lıse mezunu ımış Buna karşılık, yazarın rakamlarına gore, 2005'te ITU'ye kayıt yaptıran 665 oğrencının 92'sı (yanı %13 84'u) ozel lıse mezunu ımış Yanı, ozel lıse mezunlannın ITU'ye kayıt olma oranı ozel lıse mezunlannın Turkıye genelınde unıversıtelere kayıt olma oranının 4 katı Dığer lıse turlerıne bakarsak, bu rakamlar resmı fen ve sosyal bılım lıselerı mezunları ıçın durum ozel lıse me zunlarınkıne benzer, ulke genelınde üniversıteye kayıt oranı %3 48, ITU'ye kayıt yaptıranlar ıçınde bu oran 9615 64, yanı ulke genelının yaklaşık 4 kdtı Anadolu lıselerıne baktıgımızda, ulke genelınde unı versıteye kaydedılen tum meMtB Yazara göre 2005 tTÜ zunların %92 73'u Anadolu rakamlanndan kayıl yü/delcrı bcnını hesabım lıselı, oysa ITU'ye kaydolanların %69 93'u Anadolu lıselı 2004 lisc turune Ögrenci İTÜ'yt olduğunu goruyoruz Yanı g6re Sayısı kıyıt kayıl yüzdesi yuzdtül Anadolu Lıselıler ITU'ye dı%3 4I %15 64 (Mektupta ğer unıversıtelerden daha az %007 "Devlet oranda gınyorlar %3 48 lısö.1 •) 104 Meslek lıselerınde ıse, %39 14 %69 93 (Mektuptakı mezunların ülke genelınde %38 52 Anadolu İISLM* + üniversıteye gırış oranları Anadolu ren ITU'ye gırışle aynı, %0 60 ".7 05 Lıscsı )465 "»7 92 %92 73 %3 22 %0 07 % 3 29 %0 11 (Mektupta Ö7Cİ lıse 92 (Mektuptakı Meslek 1 ısesı + Anadolu Tıc Lısesı') 4 •/.I3 84 YANLIŞ VARSAYIM Demek ıstedığımız, sadece ITU'ye kaydolan çeşıtlı tur lıse mezunlarının sayıları na bakarak ulke genelınde hukum çıkarmak doğru değıl Ulke genelınde de analiz yapmak lazım Yukarıdakı Yazının devamı arka sayfada %,60 692 %049 852 140956 %0,60 %100 66S •/.100 Geleceğjmiz verimlilik ÖNCE BAZI odaklı büyümede Adı "Verimlilik odaklı biiyüme" olan yepyeni bir biiyüme stratejisi oluşturmalı ve bunu süreklileştirmeliyiz... ugunlerde ıktısadı buyume hakkında çok yazılıp, konuşuluyor Pekı, ışın ozu bılınıyor mu ? Hayır Anlatılan, olgunun dış gorunuşu ve rakam tarafı Buyumenın nıtelığı ve kalıtesı tartışılıyor mu? Yıne hayır Çunku ışın felsefesı yapılmıyor Bır şeyın felsefesını yapmak onun ozunu konuşmaktır Buyumenın felsefesı ıse, "ne ıçın ve kım ıçın buyume'' sorulannın çengelınde asılıdır Buyume rakamları asansor gıbı ınıpçıkıyor Bunun uzerıne sayfalar dolduruluyor Ama asıl onemlısı, buyumenın ıstık rarsız, ıstıhdam yaratmayan, sosyal gelış meye yansımayan, fakırleştıren ve verımlı lık dışı bır ozellıkte olmasıdır Bu yazıda verımlılığe dayanmayan bır buyumenın surdurulemeyeceğı uzerınde duracağım SAPTAMALAR B Iktısat tarıhıne baktıgımızda ekonomık gelışmenın temelınde 'toplam verımlı lık" artışının olduğunu goruruz Bugun de toplam faktor verimlilik artışında daha hızlı olan ulkeler daha yuksek bır gelışme ve teknolojı hızına sahıptırler Turkıye OECD ulkelerı arasında "ve rımlılığı' en duşuk ulkedır (Verimlilik Raporu 3, 2004) Orneğın emek verımlılığı OECD ortalamasının yuzde 35'ı kadardır (Economıc Survey, 2004, OECD) Son otuz yılda gelışmış ulkelerın buyumelerının yaklaşık yuzde 5060'ı toplam verımlılığe dayanırken, Turkıye'nın buyumesının sadece yuzde 6'sı verımlılıkten kaynaklanmıştır Hatta Turkıye'de bu rakam 199O'lı yıllarda negatıftır (Verimlilik Raporu, 2004) Dolayısıyla ulkemızde bu yume ıle verimlilik arasında ılışkı yoktur Esasında ulkemızın hıçbır ekonomık değışkenı ıle verimlilik artışı arasında pozıtıf yonde ılışkı bulunmaz Bu açıdan Turkıye' de çok buyuk olçude sosyal ve ekonomık kayıplaı oluşmakta, ulke ve toplum, potansıyelıne uygun bır yere gelememektedır Bu kopukluğun nedenı "rant ekonomısı"dır Bızde her çeşıt kaynak ırrasyonel kullanılırken, Batılı ulkeler kaynak kullanımında "emek, sermaye' gıbı fizıksel faktorlerdekı artışı değıl, bılgı, eğıtım duzeyı artışı, teknolojının ılerlemesı, yaparak oğrenme, emeğın kalıtesı, yonetımde etkmlık gıbı fizıksel olmayan, ama buyuk olçude verimlilik artışlarına yol açan "yenı faktorlerı" en akılcı bıçımde kullanmışlar ve sonuçta bugunku yuksek sevıyelere ulaşmışlardır ÇÖZÛMÛN İPUÇLARI Orneğın 19651990 doneminde toplam verımlılığın ortalama yıllık buyumesı Hong Kong'da yuzde 3 80, Kore'de yuzde 1 00, Tayland'da 1 10, Yunanıstan'da 0.90, Portekız'de 1.80 ve OECD ortalaması 0 58, ıken Turkıye'de bu oran yuzde 0.10' dur. Yanı OECD ulkemızden 6 kat daha yuksek bır toplam faktor verimlilik artış hızı sağlamıştır (Rao ve Coellı,1998) Işte ekonomının ıstıkrarsızlığı, ıstıhdam yaratamaması, buyumenın sosyal gelışmeye yansımaması hep bu yuzdendır Yanı buyumenın verımlılık odaklı değıl de tuketım, sıcak para, ıthalat, ınşaat, kayıt dışı vs gıbı etkenlerden oluşması ve yanı sıra boluşumun ıhmal edılmesı, sureklı bır krız ortamını beslemekte, zaman zaman da "tetık çekılerek1 toplumsal yapı altust edılebılmektedır O halde çozumun ıpuçları nerededır? Çozum, adı "verımlılık odaklı buyume" olan yepyeni bır buyume stratejisi oluşturmak ve bunu sureklıleştırmektedır Verımlı buyume, uretken ımalat sanayıı yatırımlannın hızlandırılrnası, arge ve tek nolojık ılerlemelere yonelen bır eğıtım, sağlık ve sosyal guvenlık sıstemıne yatırım yapılması, kurumsal yapının lyıleştırılmesı, vergının yaygınlaştırılması, gerçek anlamda beşerı sermayenın etkın kullanılması ve ulusal kazanımlarda daha duyarlı olunarak ekonomıde gerçek manada bır "toplam uretkenlık sıçraması" yapılabılmesı ıle mumkundur Hem daha onurlu ve hem de potansıyelımıze dayanan bır geleceğımızın "toplumsal uretkenlığımız"de saklı olduğunu goruyor ve bunu mutlaka başa racağımıza ınanıyor olmanın kıvancını şımdıden yaşıyorum Tarıhsel ve guncel verıler ıle ozellıkle gençlerdekı araştırma arzusu bu başarma azmının altyapısını oluş turuyor Katılır mısınız' Dr. Halit Suıçmez Iktndtçı 973/21 12 Kasım 2005