Katalog

PolitikBilim TÜBA'nın Öngörü Çalışmaları Tıp Teknolojisi Aykut Goker Turkıye Bılımler Akademısı (TUBA) Molekuler Yaşam Bılım ve Teknolojilerı Ongoru Çalışması 'nın ardından başlaüığı Temel Bilımler öngörü Çalışmasını da tamamladı Boylece TUBA, yalnızca Turkıye'dekı bır ılkı gerçekleş tırmekle kalmadı Turkıye nın temel bılımler alanında ongoru çalışmaları yapan dunyadakı pek az ulke arasında yer almasını da sağlamış oldu Teknolojı alanındakı ongoru çalışmaları çokyaygın, yarının dunyasında varlığını surdurme ıddıasındakı hemen her ulke bu turden ongoru çalışması yapıyor Vızyon 2023 ıle Turkıye, teknolojı ongoru çalışmaları yapan ulkeler arasına katılan en son ulke olmuştu Teknolojı ongorusunde bu denlı sona kalan bır ulkede temel bılımler gıbı, uzun vadelı ongorulerde bulunmanın son derece zor olduğu bır alanda, bunu yapmayı goze almış olması doğrusu, TUBA ıçın alkışlanacak bır nokta TUBA temel bılımler ongoru çalışmasını astronomı ve uzay bilimleri, bıyoloji, fizik, kimya, matematik ve yerbilimleri alanlannda yaptı Her bır alanda 1013 kışıden oluşan panellerce yapılan çalışmaları genış kapsam ve katılımlı bır sorgulama surecı (Delphı surecı) ızledı ve panellerın bu sureçte suzgeçten geçırılen ongorulen bır raporda toplandı Bu raporun ozetı TUBA 'nın web sıtesınde yayımlanmış bulunuyor (http //www tuba gov trya da http//www ınovasyon org adresınden rapor ozetıne erışılebılır) Mamografi, meme Insan yaşamını ilgilendiren herkonuda olması gereken standardizasyon ve kalite kontrolü, öncelikle ve ivedilikle mammografi merkezlerinden başlamalıdır. Yoksa kalitesiz tetkiklerle birçok kadının canı yanacak ve kamu kaynakları boşa harcanacaktır. Sözümüzü yazının başlığındaki soruyu cevaplayarak bitirelim: Mammografi meme kanserini her zaman gösterir mi? Evet, mammografi %90 giivenirlilikle kanseri gösterir ancak düzenli kalite kontrolleri yapan ve uluslar arası standartlara uyan bir merkezde yapılmış olması koşuluyla... Uğur Topal (*) ılındığı gıbı kadınlarda en sık gorulen kanser meme kanserıdır Meme kanserınde sağ kalımı etkıleyen en onemlı faktor, kansenn erken tanınmasıdır Erken tanı mumkundur Kuzey Avrupa ülkelerınde ve Amenka Bırleşık Devletlerınde (ABD) 197O'lı yıllardan berı suregelen duzenlı kanser tarama programları ıle meme kanserınden olumler %30 oranında azaltılmıştır rı) ve mılımetrık kıtleler araştırılmaktddır Bunla rın gorulebılmesı ıçın filmlerın çok yuksek kalıtede elde edılmesı gerekır Kanser yok dedıgınız zaman kadın en ıyı olasılıkla bır sonrakı sene gelmekte çoğu zaman da uzun bır sure gelmemektedır Ya hastada kanser var da gorulemedıy se' Böyle trajık bır sonucu onlemek yontemın ekıpman ve uygulama bakımından kusursuz olması ıle sağlanabılır Bu nedenle, meme kansen tarama programlarının en onemlı basamağını kalite kontrolü oluşturur Ne yazık kı ulkemızde bu durum goz ardı edılmektedır Vatandaşı, resmı makamları bır tarafa bırakın, bu konu ıle uğraşan kışılerın çoğunun bıle kalite kontrolunden haberı yoktur Işlemler çok zaman alıcı ve ış yukunu arttırıcı olduğu ıçın bılenler tarafından da uygulama hevesle yapılmaz Duzenlı tarama programları olan ulkelerde taramanın her basamağında, taramayı yapan merkezın çalışma şeklı, cıhazların ve çalışan personelının hangı standartlara uyacağı yasalarla belırlenmıştır Bu yasalara uymayan merkez sorumluları cıddı para cezalanyla cezalandırılmaktadır B ARAŞTIRMA ÖNCELİKLERİNİBELİRLEMEK... Temel Bılımler Ongoru Çalışması'nın gerekçesı, sbz konusu raporda, Bılım ve Teknolojı Yuksek Kurulu'nun 2 Hazıran 1998 gun ve 32 sayılı kararına gondermede bulunularak şoyle açıklanıyor "Pahalı araştırma yatırımlarına, uluslararası ve ulusal duzeyde genış ışbırlıklenne ve çok dısıplınlılığe dayalı buyuk olçeklı araştırmaları gerektıren ve genellıkle 'büyuk bilim' olarak nıtelendırılen bılım dallarında, Turkıye'nın ıddıa sahıbı olabıleceğı alanlar vardır Turkıye, en azından bu tur bılım alanlarındakı uluslararası araştırma programlarının bazılarında yer alabılır, belırlenecek bazı alanlarda [da] ulusal araştırma programlan yururluğe koyabılır Bu araştırma alanlarına ayrılacak ulusal kaynakların optımızasyonu [ıçın], katıldığımız ya da katılmayı duşunebıleceğımız uluslararası ortak araştırma programlarından azamı yararı sağlayabılmeyı ve beyın gucu potansıyelımızı en akılcı bıçımde kullanabılmeyı mumkun kılacak ulusal bırpolıtıka gelıştırmeye gerek vardır Ulusal bırpolıtıka gelıştırebılmek ıçınse, Turkıye'nın uzun vadedekı sıyası kulturel ve sosyoekonomık hedeflerı ıle uyumlu olarak ızleyeceğı araştırma polıtıkasını ve bu çerçevede araştırma ıhtıyaç ve oncelıklerını belırlemek gerekır" "Araştırma oncelıklerının belırlenmesıne bır başka yonden de ıhtıyaç vardır", denen raporda, daha sonra şu noktanın altı onemle çızılıyor "Uluslar, bngorduklerı geleceğe kendılerını taşıyacak, krıtık onemdekı teknolojılerı, 'teknolojı ongoru çalışmaları' olarak anılan, kapsamlı çalışmalar ıle belırlemektedırler Kendılerı ıçın stratejık oneme sahıp bu teknolojılerde yetkınleşebılmenın onlemlerını de bugunden almaktadırlar Ulkemızde yapılan en kapsamlı teknolojı ongoru projesı 'Vızyon 2023', TUBITAK tarafından yakın zamanda tamamlanmış ve proje bulgularına dayanan bır 'Stratejı Belgesı' hazırlanmıştır Ancak, modern zamanların teknolojılerının ana kaynağı bılımsel araştırmalardır Bu bağlamda ulusların, teknolojı ongoru çalışmalarına paralel olarak, bılımsel araştırmalara ılışkın ongorulerde bulunmaya mutlaka ıhtıyaçları vardır" Ongoru çalışmasının gerekçesı şu uyarıyla noktalamyor "Ulkenın teknolojı sıstemı ıle bılım sıstemının farklı yonelımlerı bılım ve teknolojı yeteneğının bır butun olarak gelıştınlmesınde sıstemık tıkanıklıklara sebep [olur]" TÜBA'nın, bu arada, "Yerleşme Bılımlerı"nde de bır ongoru çalışması yapmış olduğund ve kasım ayında "Sosyal Bılımler Ongoru Çalışması'nı başlattığına ayrıca değınelım TUBA 'nın ongoru çalışmalarının TUBITAK'ın yuruttuğu Vızyon 2023 Teknolojı Ongoru Çalışması ıle eşzamanlı olması aslında sıyası erk ıçın buyuk bır şanstır Ancak sıyası erkın bu şansı kullanabılmesı, anılan çalışmalardan butunsel bır sonuç çıkarabılmesıne bağlıdır Eksık ya da oırbırlerını desteklemeyen yanlann, varsa hataların gıderılebılmesı ıçın ongoru çalışmalarına, ozgunluklerını koruyarak sureklılık kazandırılabılmek bu şansı kullanabılmenın dığer şartıdır Ikı hafta sonra tekrar buluşmak umuduyla http //www ınovasyon org Meme kanseri tarama programlarının en onemlı ayagını mammografi ıncelemesı oluşturur Mammografi, klınık bulgular oluşmadan on ce kanseri gosterebılen guvenılır bır yontemdır Meme kanseri taraması yapılan ulkelerde, 50 (bazı ulkelerde 40) yaş uzerı kadınlar, devletın veya ozel sıgortaların guvencesı altında yılda bır kez mammografi taraması yaptırmaktadır Taramayı sağlık polıtıkası halıne getıren ulkelerde konunun populer olması tamamen sıvıl toplum orgütlerı, kadın derneklerı ve basın sayesınde olmuştur Orneğın, ABD'de, 1970'ler de Rockefeller ve Henry Ford'un eşlerının meme kanserıyle kendı savaşlarını anlatmaları konuya BİLİM VE TEKNOLOJI SİSTEMLERİ ARASINDA UYUM... MAMOGRAFİ KALİTE STANDARTLARI YASASI NELERİ KAPSAR? ABD'deki bu yasa, başlıca, çalışan personel (mammogramları elde eden radyolojı teknısyenı, değerlendıren radyolog, cıhazları kontrol eden medıkal fizıkçı), merkezdekı cıhazlar (mammografi, US, bıyopsı cıhazları, banyo, kasetler, fılmler), kalıtenın temını, kayıtların tutulması ve filmlerın saklanması, hastayla ıletışım konusundakı standartları kapsar Merkezde çalışan personel yasaya gore belırlenmış eğıtımı almış olmalı ve eğıtımlerı sureklı yenılenmelıdır Mammogramları değerlendıren radyologun en az 3 ay mammografi egıtımı almış olması, MQSA sertıfıkalı bır radyologun gozetımınde 6 ay boyunca en az 240 mammogram degerlen dırmış olması gerekır Eger radyolog 24 ayda 960'dan az mammogram değerlendırmışse yenı den kursa gıtmesı gerekır Personele aıt kayıtlar duzenlı olarak tutulur ve denetımde gosterılır basının ılgısını çekmış, bu konudakı çalışmaları başlatmıştır Ulkemızde de uzun yıllardan berı bu konuda çalışmalar vardır Ancak ozellıkle son 2 3 yıldır gorsel ve yazılı basının ve Avrupa Bırlığı surecının etkısıyle konunun popularıtesı artmıştır 5 YIL SAKLANIR Merkezdekı tum cıhazların belırlı standart lara uyması gerekır Bu cıhazların duzenlı kontrollerı yapılır Kalıtenın temını ıçın gunluk ban yo, haftalık kaset bakımları ve tum sıstemın kontrolü yapılır Yapılan tum testlerın kaydı du zenlı olarak tutulur ve denetımde gosterılır Eger kayıtlar duzenlı olarak tutulmamışsa sertıfıka ıptal edılebılır TARAMA CİDDİ İŞ Meme kanseri taıaması çok cıddı bır ıştır Çunku tamamen saglıklı kışılerde kanser varlıgı araşürılmaktadır Mammogramlarda mıkrokalsı fikasyonlar (mılımetreden kuçuk kıreç tanecıkle 929/10 8 Ocak 2005