Katalog

Hukuk Bilimi epıdemıyolojık verı sayısı yeterlı duzeyde olmadı ğından, olası etkıler deney hayvanları uzerınde ya pılan gozlem ve araştırmalara dayanıyor Ozellıkle embrıyonal gelışım esnasında bu maddelere fotusun maruz kalması sonucunda hucresel fonksıyonlarda belırgın şekılde ortaya çıkabılecek kusurlar ya da degışımler, gelışımın bozulmasına yol açabıhr Yapılan çalışmalar dıoksm toksısıtesı ıçın belırlı bır eşık dozun bulunmadığını ve vücudumuzda çok duşuk dozlarda alınması sonucunda bıle bu maddeye karşı bır savunmanın tam olarak gelıştırı lemedığını gostermektedır Hayvanlar uzerınde yapılan çalışmalara baglı olarak, ınsanların gunde ancak 1 ng/kg (1 mg'ın mılyonda bırı) duzeyınden daha duşuk dozlarda dı oksıne maruz kalmaM durumunda embrıyonal gelı şım bakımından onemlı duzeyde bır rıskın ortaya çıkmayacağı rapor edılmektedır Dıoksın grubu maddelerle zehırlenıldığınm en tıpık belırtılerınden bırının derıde patlama şek lınde klor kaynaklı aknelerın oluşumu ve derı gorunumunde degışımler olduğu (Chloracne) bıldınl mektedır Bu durum Yuşçenko'da belırgın olarak gozlenmış ve buyuk olasılıkla dıoksın zehırlenmesı şuphesıne bağlı tanı da bunun üzenne konulabılmıştır Mülkiyet hakkı, sözleşme özgürlüğü ve kira yasası Işin özündeki sorunları göz ardı ederek ve hukukun temel kavramlarını zorlayarak 'lopluma, en iyisi yerine hoşa gideni verme kolaycılığı", hukuk alanı için gizil bir tehlike oluşturur. Bu nedenle, aklın ve bilimin egemen olmadığı yasalarla çözüm üretme sevdası; bireysel ve toplumsal ilişkilerde çatışmanın, güvensizliğin kaynağı olur ve yeni sorunlar gündeme gelerek hukuk yozlaşır. Çetin Aşçıoglu* onut ya da ış yerı kıralarını duzen leyen 6570 Sayılı Gayrı Menkul (taşınmaz) Kıraları Hakkındakı Kanun (kıra yasası), bunun tıpık bır orne ğıdır Sıyasal gucun toplumsal sorunları çozmede yetersız kaldıgı ve konut sıkıntı sının büyuk boyutlarda oldugu donemde (1956) yururluğe gıren bu yasa, gunumu zun hukuk anlayışıyla tum baglarını yıtır mış durumdadır Kıra Yasası'nın, konut ya da ış yerı olarak kıraya verılen taşınmaz uzerınde kırala yanın mulkıyet hakkını ve sözleşme oz gurlugunu ' kıracıyı koruma' gerekçesıy le kısıtlaması hukuka uygun mudur? Mulkıyet hakkı, tum hak ve ozgur lukler gıbı sınırsız değıldır, ancak kamu yararı soz konusu oldugunda kısıtlanabı lır Ne var kı, ozel hukuk ılışkılerınde uygulama alanı çok sınırlıdır Kıra sozleş melerınde, yanlardan bırı olan kıracının korunmasında kamu yararı olduğu soylenemez Yasa koyucu, kıra konusunda an cak ' zayıfları, yoksulları ve zor durumda kalanları korumak amacıyla" duzenleme getırılen buyruklar, toplumda duzen sağ layabılıyor mu' Bu sorunun en doğru ya nıtını mantık yada yorumla degıl, yasanın uygulamasındakı eylemsel durum ve gostergelerınden elde edılen deneyımlerın bılgısıyle verebılırız Yasanın bu adaletsız duzenlemesı nedenıyle mağdur olduğunu varsayan bır kısım taşınmaz malıkı kıralayan, yasal yollarla hakkını alamayacağına ınandıgın da "mal canın yongasıdır" ozdeyışının tetıklemesıyle zora başvurmanın yollarını kullanabılmektedır Kışılerın, zaman za man ya kendı zorba gucunu ya da mafya denılen orgutu kullanarak amacına ulaş ması bılınen bır gerçektır Zorbalıkla kıra cı uzerınde oluşturulan psıkolojık baskı ve korku ıle ulaşılan durum hukuk duze nıne aykırıdır, ancak bunun ozdekı sorumlusu mulkıyet hakkını ve sözleşme ozgurlugunu çıgneyen yasa koyucu ve sosyal devlet gorevını yapmayan yonetım lerdır, Kuşkusuz kıralayanı da, ahlakı açıdan kınayabılırız K BESİN ZİNCİRİNDE Çevresel kırletıcılere bağlı olarak tum yaşam ortamlarında dıoksın kırlılığı gorulebılır Dıoksın çevrede oldukça kalıcı ve yagda kolay çozunebılır bır madde olduğundan dokularda kolayca bırıkıme uğrar Bunun sonucu olarak ozellıkle besın zıncırı yolu ıle canlıdan canlıya taşınması ve her bırınde gıderek daha yuksek dozlara ulaşması söz konusu dur Orneğın dıoksın ıle kırlenmış olan sularda ya şayan balıklar aracılıgı ıle bunları tuketen ınsanlar, dıoksın ıle kırlenmış çayırlıklarda beslenen hayvan ların etını yıyen ınsanlar bu maddenın etkısıne maruz kalabılır Dogada oldukça kalıcı bır madde ol dugundan, sureklı olarak kırlenen ortamlar bunun bonucunda hem ekosıstem dengesını bozacak, hem de o ortamda yaşayan ınsanlar ıçın cıddı bır saglık sorunu oluşturacaktır Daha sağlıklı bır çevrede yaşamak ve saglıklı çevrenın gelecek kuşaklara bırakılmasını saglamak açısından Turkıye'nın AB kapısında ıken çevreye daha fa/la duyarlı olması kaçınılmazdır Bu neden le tum çevresel kırletıcıler ve ozellıkle dıoksın ve benzerı kırletıcılerın kaynaklarının en aza ındınl mesı, dıoksın kırlılıgıne neden olan atıkların mutla ka on arıtımdan geçırılerek bu maddenın kokenı nın ortamdan uzaklaştırılması, organık klorlu pes tısıtlerın kullanımından kesınlıkle vazgeçılmesı ve halk sağlığının korunması ıçın toplumun bu konularda daha fazla bılınçlendırılmesının zamanı çoktan geçıyor AB trenıne bınemesek bıle, bızler bu topraklarda var olan muhteşem doğal zengınlık lerımızle yaşamaya devam edeceğız Çevreye saygı, geleceğe yatırım demektır (*) Prof Dr mozmen@monu edu tr Inonu Unıv Bıyolojı Bol Oğretım Uyesı Kaynaklar 1 Rachel Carson Sılent Sprıng Marıner Books 40th Annv ecl 400 sayfa 2002 2 FPA I)ıoxın Reassessmcnt Health Assessnıent Volume III Rısk Characterızatıon hltp //www cqs com/dı oxh')b htm 1994 3 Cole P Trıchopoulos I) Pastıdes H Starr T Mandel JS Dıoxın and cancer a crıtıcal revıew Rtgulatory Toxıu)logy and Pharmacology 38 378388 2003 4 Masudd Y Health effect of polyclılorınattd bıphenyls and related compounds Journal of Htalth Scıence 49 333 336 2003 5 Behnısch PA Hosoı K Sakaı S Lombınatorıal bıo/chtmıcal analysıs of dıoxın and dıoxın lıke compounds ın waste recyclmg feed/food humans/vvıldlıfc and the envıronment Envıronment Internatıonal Kıra Yasası'nın 11 maddesı ' kıracı kıra sozleşmesının bıtmesınden en az on beş gun evvel taşınmazı boşaltacağını ya zı ıle bıldırmedıgı takdırde sözleşme aynı koşullarla bır yıl uzatılmış olur' buyrugu nu ongormektedır Ancak kıracıya sozleş meyı sureklı uzatma yetkısı veren bu hak kıralayana tanınmamıştır, bu nedenle kı ralayan hıçbır zaman sozleşmenın ;>ond erdıgını ılerı suremeyecek ve boşaltma davası açamayacaktır Ona ancak yasada ongorulen durumlarda sınırlı boşaltma (tahlıye) davası açma yetkısı vermıştır ' Konuta ve mesleğını ıcra etmesı ıçın ış yerine gereksınımın bulunması", "yenıden ınşa onarım", "bır kıra yılı ıçınde kıra bedelını suresınde odenmemesı durumunda ıkı kere yazılı uyarı yapılması gıbı ONBİNLERCE DAVA Kıralayan kendı çıkarının gerektırdığı durumda, yasanın ongorduğu ozellıkle kıra lanana gereksınımı oldugu olgusunu dogru kanıtlarla kanıtlana mayacagını anladıgın da Yakın çevresınden sagladığı tanıklarla, yargılamada, sonuç al maya çalışması da bılı nen bır olgudur Sonuç alınır ya da alın maz, ancak boyle bır gınşımle hukuk du zenının yara almayacağı soylenebılır mı? Dığer yandan kıra ılışkısı nedenıyle yargı yerlerıne açılan boşaltma kıra tes pıtı, uyarlama, tazmınat ve ceza davaları on bınlerle ıfade edılmektedır Ayrıca bu davalarda verılen kararların denetımını agırhklı olarak ıkı Yargıtay Daıresı gorev yapmakta ve on bınden fazla dosya ınce lenmektedır Kıra uyuşmazlıklarında, boyle bır dava şışkınlıgını başka bır ulke de gormek olanaksızdır Çunku o ulkeler de sorun usun ve bılımın aydınlık ışıgın da çozulmuştur, zorlamayla degıl Bır sözleşme ılışkısınde, hukukun temel ılke lerını goz ardı etmeyen bır hukuk duzenı yururlukte ıse, ayrıca sozleşmede hukukı ve maddı hatalar yapılmamışsd uyuşmazlıklar en az duzeyde olacaktır Bu neden le sözleşme ozgurluğunun egemen oldu ğu bır alanda, yargı onune gelen uyuş Sayfayı çeviriniz İKÎ TEMEL KAVRAM Taşınmaz malıkının (kıralayan), konut yada bır ış yerının kullanılmasını başkasına ucretı karşılığında vermesı bır sözleşme ılışkısıne dayanır Bu ılışkıde mul kıyet hakkı ve sözleşme ozgurlugu ışın ozundekı ıkı temel kavramı oluşturur Mulkıyet hakkı kışıye, hukuk düze nının sınırlan ıçınde nesne uzerınde dıle dığı gıbı kullanma, yararlanma yetkısı ve egemenlığı sağlar Bu hak, ancak kamu yararı amacıyla sınırlandmlabılır (Anaya sa m 35 Dığer yandan 18 yuzyılda Fran sız Başkaldırımı ıle hukuk alanına yerleş mış sözleşme ozgurlugu, ozel hukuk ılış kılerının Magna Cartd sı nıtelıgındedır Bu nedenle hukuka ve ahlaka aykırı ol mamak koşulu ıle kışılerın yaptıkları soz leşmeler, uyulması zorunlu bır yasa nıte lıgındedır Şımdı şu soruya yanıt aramalıyız yaptıgı takdırde hukuka ve ahlâka uy gunluktan soz edılebtlır Kaldı kı boyle bır yukumluluk, sınırlı alan ve sure ıçın mulkıyet hakkı sahıbı olan kıralayana yuklenebılır ZENGİN YOKSUL Oysa Kıra Yasası, mulkıyet hakkı ve sözleşme özgurluğunu dışlayarak, kı racının varsıl, yoksul ya da zor durumda olup olmadığı ayrımı yapmadan tum kıra cıları korumayı yeğlemekle hukuksal ınançlarla hatta ahlâkı değerlerle çelışen adaletsız bır durum yaratmıştır Kaldı kı, konut sorununu çozmek, taşınmaz malıkı kıralayanın değıl sosyal devletın gore vıdır Devlet'ın bu yasanın arkasına sığınarak, sozde bırılerını koruyor gorunu mu vermesı ne hukukla ne de çağdaş devlet yonetımıyle bağdaşır dıye düşunuyorum Hukuk ' adalete yonelık bır yaşam duzenı" olduğuna gore, Kıra Yasası ıle 928/19 1 Ocak 2005