Katalog

Gökyüzü Yeni yı 110 Ocak arası MerkürVenüs buluşması 4 Ocakta Ay Jüpiteri örtecek 4'ünde ayrıca göktaşı yağmuru 13'ünde AyUranüs buluşması 23'ünde AySatürn yakınlaşması 31'inde AyJüpiter buluşması Hasan H. Esenoğlu(*) uneş, gokyuzunde gunluk yaklaşık 1 derecelık bılınen hareketıyle ılerleyerek 18 Aralık 200419 Ocak 2005 tarıhlerı arasında 33 gun boyunca Yay (Sagıt tarıus) takım yıldızında ve 19 Ocak15 Şu bat 2005 tarıhlerı arasında 27 gun boyunca da Oğlak (Caprıcornus) takım yıldızında ka lıyor Ayın ortasında 15 Ocak'ta Guneş'ın yukselerek en tepeye çıktığı saat 12 14 olup bulunduğu burç Yay takım yıldızıdır Ancak gun aydınlığında yıldızlar ve dolayısıyla Yay burcu gorulemez Guneş batımından hemen sonra takıp eden akşam saatlerınde doğuda yukselerek ılk gozlenen burç Ikızler (Gemını) olup ancak bu şekılde oğle saatınde Guneş'ın hangı burçta olduğunu anlayabılıyoruz Yer'ın donmesınden dolayı ılerleyerek gece yarısında saat 24'de Guneş'ın gun ortasında yer aldığı Yay takım yıldızındakı yerınde (merıdyenımızde) bu sefer artık Ikızler burcunu goruruz Yaşantımızda nedense çok kullanıldıgı halde asıl zamanları olan gunduzlerı asla goremedığımız burçların parlak yıldızlarını belkı tam Guneş tutulmalarında gormek yıne de olasıdır Ay rıca, bır onerı uzerıne belkı okuyucular uzun baca dumanı altında gun ışıgında yıldızları ğormeyı deneyebılırler de GOKATLAS ılk gokyuzu •II ıı | ıı ıı Ocak ayının gök allasını içeren ve 15 Ocak akşamı saat 22:00 itibarıyla görülebilecek gezegenler fresimde sürekli yarım daire çizgi ile gösterilmiş olan Guneş hatlının üzerine ve'• ya yakınına bakınız) ve takım yıldızlar şekilde verilJ miştir. Gökyüzü seyredilirken uzayın olduğu gibi ' birebir görüldüğü biçimiyle bilim literatüründeki yıldız atlaslari sol taraf tioğıı, sağ taraf batı, üst tarat kuzey ve alt tarat da giiney olacak şekilde hazırlanagelmektedir (oysa ülke haritalannda sol batı ve sağ da • doğu yö'nünü göstermesine rağ • men!)... A \ K0LTUK G Bu Gök atlası yardımıyla gökyüzü seyredilirken atlas gökyüzüne bakar şekilde doğru yönlerde yukarıya kaldırılarak bakıldığında gece gökyüzündeki göriinüm ile tama ı men örtüşür. Gök atlasında yer alan, doğupbatmayan özelliğinden olsa gerek yaygın olarak tanınan Büyükayı takım yıldızının uzun siireyle izlenmesi. dünyanın dön < mesi gereği dairesel nasıl yer değiştirriiği kolaylıkla larkedilecek. Gök atlası ayrıca. bir uluktan bir ulka ' ıızanan Samanyolu muz kolları altında geçirilecek bol yıldızlı ve içinde bulun ^ duğumuz mevsimin bol takım yıldızlı kış y gecelerinde gökcisimlerini tanımada ve koN lay bulmada yardımcı olacaktır. Kış mevsiminin bu ikinci ayında gökyüzünde görülebilecek takım yıldızlar da şöyle: Avcı (Orion), Köpekltr, HyaX des, Ülker (Pleiades), Ikızler, Yengeç (Cancer), Arabacı (Auriga) ve Zürafa (Camelopardalis). Burçlırın isimlendirilmesi 4 bin yıl öncesine dayanır, okuyucular kış takım yıldızlarının bin yıllar Öncesinin hikayelerini çeşitli kaynaklardan öğrenebilir, geçmişte kalan şekilsel canlandırmaların günümüz koşullannda da MfitMM görülüp görülemeyeceği denemelerini yapılabilirler. Bu yolla hangilerinin halen belirginliğini süıViirdüğünün fespitl heyecan verici olmaIı. Ay, Güneş, gezegenler doğugüneybatı hattı boyunca bulunduklarından, bu yöne bakan yerleşim yerleri ve araziler "doğal gözlemevleri" dir; gökyüzü manzaralı değerliğindedirler ki buralırdan gök cisimlerini izlemek daha kolay olacak... Aylık Gök atlasını yakından takip »dınlergökyüzünün görünümünün sürekli değiştiğini tarkedeceklerdir... Yer'in batıdandoğuya dönmesiyle, gerçekte yer dığiştirmeyen adeta uzayda çivili duran Güneş "m gün boyunca gündüzün aydınlığı altında göreceli doğudanbatıya doğru izlediği yolu bizler gece boyunca da akşamın karanlığı altında Ay v§ gezegenleri izleyerek günü tamamlamaktayız. Bu bilgilendirme de Gök atlasımn kullammını daha da etkinleştirecektir... olanının adıdır presesyon Yılda yaklaşık 50 yay sanıyesı gıbı çok kuçuk degerdekı bu presesyondan dolayı Ocak ayında Guneş ın bulunacagı Oglak burcunun Yer'den goru numundekı kayma mıktarı yaklaşık 2050 yıl ve Yay burcunun kayma mıktarı da yak laşık 2600 yıl olabılmektedır Güneş 2005 yılı ıçınde Yer'e 147 mıl yon km ile en yakın konumuna 2 Ocak ba at 03'de ulaşacak Bır yıldız olarak Guneş'ın gezegenler gıbı dısk gorunumu kolaylıgından gunluk yuzey gorunumunu, bazılarının buyuklugu dunyamızın belkı 510 katına ulaşabılen ılgınç yapılardakı leke gruplarını kı bunlardan dev boyutta olanlarına bugunlerde Guneş ın gıttıkçe sakın oldugu bır yılda bıle rastlayabılıyoruz, leke sayıldrını ve ayrıca Guneş'ten yıldız madde sı atımı parlama turu olaylar, manyetık fır tınalar kutup ışıması (aurora) gıbı Yer'ı dogrudan etkıleyebılecek dıger Guneş olay larına ılışkın resımlıayrınülı surelı ve gun cel bılgılere http //www koerı bo un edu tr/astronomy/solaractıvıty html, http //www sunspotcycle com ve http //scıence msfc nasa gov/ssl/pad/solar/default htm adreslerınden ulaşılabılır Guneş ışıgının gozu etkıleyemeyecek kadar zayıf şıddette oldugu sabahları Gu neş dogma veya akşamları batma zamanla rında çıplak gozle kısa surelıgıne de olsa Guneş yuzeyındekı dev lekelerı gorebılme olasılığı hep vardır Gunun astronomı resmının yer aldıgı http //antwrp gsfc nasa gov/apod/astropıx html" sıte zıyaretı ile atlerıne kadar gorulur Yenıay evresıne 10'unda gırer, Ay yaklaşık Guneş'le bırlıkte sabah 07 46'da doğup akşam 16 37'de battıgından artık gece gorulmez Ilk dordun evresıne ıse 17'sınde ulaşır ve gece yarısı sonrasına kadar gorulur Tam dolunay evresıne de 25'ınde gırer, Ay akşam 16 02'de doğup sabah ta 07 44'de battıgından tum gece gorulur Ay boyunca doğuya ve batıya yon değıştırerek Ay'ın bu temel dort evresıne geçışlerde şekıllenen hılal evresının ulkemızın yer aldığı kuzey enlemlerınde gokyuzunde PRESESYON OLAYI Alışık olunan Yay burcunun 23 Kasım22 Aralık tanhlerı yerıne guncel tarıh len olan 18 Aralık 200419 Ocak 2005 ve Oğlak burcunun 23 Aralık20 Ocak tarıhlerı yerıne de guncel tarıhlerı olan 19 Ocak15 Şubat 2005 yazılması okuyucula rın dıkkatını çekmış olmalı Bunun nedenı tahmın edılebılecegı gıbı presesyon olayıdır. Presesyon, yıldızların konum olçumlerınde refarans alınan Guneş hattı uzerındekı ılkbahar (gama) noktasının sabıt olma masından kaynaklanır Tam kure olmayan veya kuresellıkten uzdklaşan her gok cısmı nın donuşu aynı zamanda presesyon hare ketını de beraberınde taşır tıpkı tam kure olmayan bır topaçta donmenın sonlanmaya başladıgında gozlemledıgımız kafa sallamd sı hareketmde oldugu gıbı Olçumlenmesı başarılabılmış bu i,alınımın dunyamıza aıt meraklı okuyucular gune başlangıç yapabılırlerde Ay: 2327 OCAK DOLUNAY Ocak ayı boyunca Ay ın evrelerı re sımde gobterılmıştır 2005 yılının bır ayına aıt takvımı gıbı de kullanılabılecek olan bu takvıme gore Ay, son dordun evresıne 3'unde ulaşır ve gece yarısından sonra sabah sa tıpkı Turk bayragındakı konumu gıbı gormeye alıştıgımız ufka yaklaşık dık gorunumu, guney enlemlerıne ınıldıkçe Hılal ın bu sefer kuzeye ve guneye yon degıştırerek onemlısı ufka yaklaşık yatay gorunumu yurt dışında guney enlemlerde yaşayan okuyucuların dıkkatını çekecektır Ay'ın yenıay ve dolunay evrelerıne tam ulaşma saatlerı ile Yer'e en yakın ve en 928/161 Ocak 2005