Katalog

Bilim Olavları rak gen faaliyetlerini düzene sokar. Transkripsiyon faktörlerindeki bağlama bölgelerindeki belli belirsiz ğizli farklılıklar gen faaliyetlerinde değişikliklere yol açar. Bu yıl yapılan çok sayıda çalışma, aktivatörlerin genetik değişikliklerin kaynağı olarak, yeni türlerin ortaya çıkmasında çok önemli rol oynadığını ileri sürüyor. Bu arada çorak bölgedeki diğer unsurlann ortaya çıkartılması yönünde çalışmalar sürüyor. Amerikan İnsan Genom Araştırma Enstitüsü, DNA Elementlerinin Ansiklopedisi adını verdiği yeni proje kapsamında, bu çorak bölgedeki tüm işlevsel DNA'ları saptamayı ve bunların kataloglarını çıkartmayı hedefliyor. açıyor. Astrofızikçilerin bu olay karşısında bu kadar heyecan duymalarının bir diğer nedeni de iki pulsar arasındaki tutulma ve karmaşık etkileşimin, pulsarların çok sıcak plazmalarına ilişkin bilgilere de ulaştnalarını sağlamaları. Kuramcılara göre hızlı pulsardan yayılan yüklü gazların yoğun rüzgarları, beklenenden bir milyon misli daha yoğun. Bilim adamları, aynca, bu ikili sistemin Einstein'ın genel görelilik kuramının daha iyi anlaşılmasına da hizmet edeceğini düşünuyor. Einstein'ın kuramından ufak bir sapma, ancak nötron yıldızının veya kara deliğin süper güçle kütle çekimi içinde oluşabilir. 8) Sağlık için kamuözel sektör ortaklığı u yıl halk sağlığı konusunda devrim niteliğindeki bazı yaklaşımlar, yoksullar için ilaç üretiminden, dağıtımına kadar pek çok konuda köklü değişikliklere yol açtı. Yoksul ülkelere yardım için kolları sıvayan vakıflar, zengin ülkeler, BM'in bazı kuruluşları, üniversiteler, ilaç şirketleri ve yardım kuruluşları çeşitli şekillerde işbirliğine gittiler. Bu yıl "kamuözel sektör işbirliği" Mozambik'teki sıtma aşısı deneylerinden, dünyadaki yoksul A1DS hastalarının tedavisi için antiHIV ilaçlarının dağıtımına dek pek çok alanda seslerini duyurdular. İsviçre, Cenevre'de "Sağlık için DevletÖzel Sektör İşbirliği" girişimini başlatan epidemiyolog Roy VViddus, bu hareketin başlanğıç tarihinin aslında 1990'ların ortalarına ve akademisyenlerle aşı üreticilerini tek bir şemsiye altında birleştiren Uluslar arası AIDS Aşısı İnsiyatifi (1AVI) kuruluşuna uzandığına dikkat çekiyor. Özel sektörkamu sektörü işbirliği ile harekete geçen 20 kuruluş, IAVl'nin açtığı yoldan giderek, H1V/AIDS, sıtma, verem ve diğer tropik hastalıklar konusunda hem önlem hem de tedavi konularında çok ciddi adımlar attılar. Sözgelimi, ilaç üreticisi Novartis ve Singapur Ekonomik Kalkınma Örgütü bu yıl Novartis Tropik Hastalıklar Enstitüsü'nü açarak, "danghumması" ve ilaca dirençli tüberküloz için yeni ilaçlar üretmeye başladılar. Diğer ortaklıklar ise varolan ilaçlara erişimi kolaylaşürdılar. Bunların içinde en büyüğü AIDS, Tüberküloz ve Sıtma ile Mücadelede Küresel Fon 2002 yılından bu yana 128 ülkeye 3 milyar dolar tutarında yardım yaptı. VViddus'un tahminlerine göre Bill Gates Vakfı'nın bu projedeki payı yaklaşık yüzde 75. Ancak bu iyi niyetli ortaklıklar şeffaf ve üretken olmadıkları takdirde faydadan ziyade zarar verebilir. "Bunlar 20 yıllık işlerdir" diye konuşan VViddus, "Bağışta bulunanlar sık sık değiştiği için bunlar birkaç yılda bir insanları bu ortaklıklann sürdürülebilmesi için ikna etmek zorunda. Eğer Bill Gates gibi ortakları ellerinden kaçırırlarsa bu kurumların varlığını sürdürebilmesi tehlikeye girer" diyor. B 6) Pulsarların çiftli sistemi keşfedildi u yıl astrofizikçiler pulsarların ilk bilinen çiftli sistemini keşfettiler. Pulsarlar uzaya sıkı radyasyon ışınları gönderen dönen nötron yıldızlarıdır. Sistemin özellikleri karşısında şaşkınlıklarını gizlemeyen astrofizikçiler bu keşfi, nötron yıldızlarının bilinen 36 yıllık tarihinin en önemli olayı olarak nitelendiriyor. Avustralya'daki 64 metrelik Parkes radyo teleskobunun, saniyede 44 kez dönen ve gizli bir nesnenin yörüngesindeki enerjik bir pulsarı saptaması bu önemli olaya zemin hazırladı. İlk başta bu gizli nesnenin dönmeyen bir nötron yıldızı olduğuna karar verildi. Ancak daha hassas çalışmaların sonucunda bu nesnenin 2.8 saniyede bir puls gönderdiği anlaşıldı. Bu arada daha yavaş olan pulsarın daha hızlı olanı önündeyken kapıp, her yörüngede 30 saniye boyunca tutulma olayına maruz bıraktığının anlaşılması şaşkınlığı ivice artırdı. Dahası da var. Hızlı pulsarın gönderdiği parçacık ve radyasyonlar yavaş pulsarın manyetik alanını bozuyor ve radyo sinyallerinin titreşip ölmesine yol B 7) Biyoçeşitlilikteki azalma kaygı uyandmyor urbağalardan kelebeklere, çevre bilimciler bu yıl biyo çeşitlilik konusunda oldukça moral bozucu bir yıl ğeçirdiler. Geniş kapsamlı çalışmalardan alınan sonuçlar türlerin zenginliğinde çok büyük bir düşüş yaşandığını gösteriyor. 500 kadar sürüngen uzmanı, amfıbik hayvanlar üzerinde hazırladıkları küresel çalışmayı tamamladıklan zaman sonuçların hiç de iç açıcı olmadığını fark ettiler. Doğa koruma kuruluşlarının düzenlediği seminerlerde, bilim adamları 5700 adet amfıbik türe ilişkin araştırma sonuçlarını açıkladılar. Bu sonuçlara göre amfıbik hayvanların yüzde 30'u yok olma sınırın K bağlı olarak yok olacak. İngiltere'de kelebekleri, bitkileri ve kuşları 40 yıldır izleyen doğa bilimciler vahim istatistikler hazırladılar. Bilim adamları kelebek türlerinin yüzde 71'i yok olmuş durumda. İngiltere'deki kuşların sistematik olarak sayısal kayıtlarını tutan gözlemciler, sayılarının yarı yarıya azaldığını tespit ettiler. Başka bir İngiliz araştırmasına göre yeşil alanlarda da inorganik nitrojen (sanayi atıklarının yol açtığı ürünler) miktarı arttıkça, bitki türlerinin zenginliği azalıyor. Çeşitlilik konusunda İngiltere adalarında yapılan çalışmaların yanı sıra, bu yıl 40 civarında ekolojik araştırma daha yapıldı. 2050 yıldır sürdürülen bu çalışmalar, özellikle iklim değişikliği nede niyle hava sıcaklığının arttığı 20 kadar da ve bazılarının soyu ciddi biçimde tehlikede. Bunların yarısı gelecek yüzyılda, yaşam alanlarının ellerinden alınması ve aşırı tarım faaliyetleri gibi nedenlere bölgede gerçekleştirildi. Sözgelimi, kırmızı tilkiler, doğal yaşam alanlarının kuzeyine doğru göç ederken, Arktik tilkilerle birleşmeye başladılar. Bitkiler daha erken çiçek açmaya başladılar. Kuşlar göç alışkanlıklarını değiştirdiler. Son söz: Biyo çeşitlilik konusundaki sıkıntılar sürüyor. 928/141 Ocak 2006