Katalog

Hayvanlar Dünyası ir*O"l*İHl I ^ a n a m a t l a bır göletin üzerine doğru uzanmı^ Vo narin bir cğrcltiotu yaprağı üzerinde çiftlc^cn kırmızı gözlü ağaç kurbağası çifti, içgüdüsel olurak tükenmektc olan soyTarmı urbağalar yalnızca geceleri değil, yağmurlu yaz gecelermı sever. Rir kurbağa içiıı yağmur damlalurının tekdüze ve ritnıik sesi bir aşk melodisi gibidir. Karanlık, nem ve .sıcaklık çiftleşmek için idcal bir ortam oluşturur. Erkck kurbağalar dere ve gol kenarlarına toplanarak dişilere çağrı yaparlar. Hu cağrıların amacı yalnızca bulundııkları yeri bilılırmek değıldir. Erkekler çıkarttikları bu .seslerle kendi dzelliklerine ilişkin bazı sinyaller gönderir. Bir anlaında kendi reklamını yapar. Böylece dişiniıı herhangi bir erkek kurbağayı değil, kendisini seçmesini sağlar. Erkeklerin bu çiftleşme çağrısının rastlantısal bir yararı daha vardır. 0 da doğa bilimcileriııın kıırba^aları buimasım kolaylajjtınnasıdır. Pek <;ok kurbaga tiirü sakin, gözlerden uzak bir yaşam sürcr. Sonucta dişilere serenat çekmedikleri siirecc bıılunmaları cok zordur. Kurbağaların verını tespit etmek için herpetologlarm (sıırungfiıler ıızmaııı) ozel bir yüııtenı gcliştirürınesi gerekir. Son yıllarda geııcl kurba^a nülusuııdaki kaygı dcvam cttirmc çabasında. (iölelııı n,\ml. kumclcncn la/.c yc^ıl yııınuıLılaı, yabanarısı vcya yılan saldırısı durumuıula, zamanından öncc çatlar vc iribaşlar suyıın derinliklerine kacarak diişmanlarına ycm olmaktan kıırtulur. çıktılar. Amfibikler karada yürüyebilen ve omurgası olan ilk hayvanlardır. Bazıları timsah boyutlarında btıyük hayvanlardır, ancak zaman ıçınde kurbağa, semender gibı daha kucjuk hayvanlara donuşmıışlerdır. Kurbağaların ait olduğu Anuraıı cinsi, 4.500 tur içeren en başarılı amfibıktir. Kurbağalar yaşamlarının bir kısmını suda geçirmckle birlikte Kuzey Kutbu'ndan çöllere, deniz sevıyesindekı bataklıklardan 5.500 metre vükseklıklerdekı Tibet Platosu'na dek, çok farklı doğa koşullarında yaşayabilir. Bu bağlamda kurbağalar cok çarpıcı uyuın yeteneklerine sahiptir. Sözgelimi Kuzey Amerika orman kurbağası (Rana sylvatica) dondurucu sıcaklıklara 7 ay jiibı uzun bir süre dayanabilır. Bıınun ıçin kanında bulunan doğal bir antifriz iı; orgaıılarını korur. Ciiney Amerika'da kurak iklimlerde yaşayaıı bir lü'r ise susuzluklan kurumamak için mum benzeri bir madde salgılar ve bu madde ile dış yüzeyını sıvar. Bu arada Avustralya'daki bir tür, kurak doncmlcrdc kııllanmak ıçın idrar kesesinde ve derisinin altında su depolar. K verici azalma, bilim adanılarının bu yonteme dört elle sarılmasına yol açıyor. Bu yöııteıııle kurbağaların sağlık durumları kontrol altına alınabildigi gibi, bazı tiirlerin niçin bu kadar hızlı yok oldııgu konusunda bılgi edinilebiliyor. Kurbağa uzmanları bazı kurbağa türlerini sesiııden tanıyor. Pek çok turde dişiler erkeklerden daha iridir. Avustralyalı herpetulog Stcphcn Richard, çiftleşme sırasında dişinin yaptıklarını şöyle anlatıyor: "Dişi, yumurtalarmı bırakacağı yere doğru sııda yol alır. Dişinin seçtı^ı erkek, yumurtalar kloaka'dan (kuş, balık ve sürüngenlerde bağırsakların ve ürojeııital kanalların müşlerek olarak açıldığı yer) çıkmaya başlarken döller. Bu yumurtalar en olumsuz koşullarda bile yaşamlarını sürdürmek üzere evrımleşmiştir. Yumurtadan çıkan irihaşlar jîenış a^ızları ile kayaların yüzeylerine yapışıp, hıırada yetı^en yosunlarla beslenir." Kurbağalar 190 milyon yıldır Dünya'da yaşıyor. Bunların ataları olan ilk amfibikler (hem suda hem de karada yaşayabilen hayvan) 350 milyon yıl önce ortaya *Döğa*;*hükmünü sürdürüyor (îüney Amerika'da yaşayan boynuzlu kurbağalar (solda) çiftleşme sırasmdan birbirlerine kenctlenirler. Mevsimsel yağmurların oluşturduğu havuzlarda yaşayan kurbağalarda, erkekler su yüzütıe çıkan yumurtaları döller. Bir gün içinde yuınurtalardan iribaşlar çıkar. Çeşitli tehditlerle karşılaşan iribaşların büyük bir kısmı telef olur. Hayatta kalmak zor zanaat C.enç bir kırmızı gözlü ağaç kurbağası (sağda) kcndisine doğru sinsice yaklaşan örümcekten suya atlayarak kurtulacağını biliyor. Suyun içindeki iribaşlar, böceklerden, balıklardan ve karideslerden canını kurtarabilirse, yetişkin evrede yarasa, kuş, yılan gibi düşmanlara yem olnıa tehlikesi ile karşı karşıya kalır. Bütün bu tehlikelerden bir şekilde kurtulmayı başaran kurbağaları bu scfer de yaşam alanlarını işgal eden insanoğlunun açgözlülüğü tehdit ediyor. 907/24 7 Ağustos 2004