Katalog

Astrofizik Havvking'in karadelik yanılgıs . nlü fizikçi Stephen HawI I king, Dublin'de düzenlenen V/ 17.Uluslararası Genel Görelilik ve Kütleçekimi Konferansı'nda, "Kuramsal fiziğin en önemli problemlerinden biri"ni çözdüğünii açıkladı. Havvking'e göre karadelikler içine düşenlerin izlerıni sonsuza dek yok etmiyor. Havvking, bu açıklamasıyla karadeliklerle ilgili yaklaşık 30 yıldır savunduğu fikirlerinden çark etmekle kalmadı, "Karadelikleri kullanarak diğer evrenlere seyahat etıııek mümkün değildir" diyerek, bilim kurgu meraklılarının en gözde konularından birini geçersiz kılmış oldu. Havvking bu açıklamasının ardından, yüzlerce TV kamerası ve dünyanın dört bir yanından gelen meslektaşlannın önünde, Caltech'den (California Institute of Technology) astrofizikçi John Preskill ile tutuştuğu bahsi kaybettiğini bildirdi. Preskill, ilk baştan berı böyle bir problemin söz konusu olmadığını ileri sürüyordu. Bu problem 196O'lı yıllarda fizikçiler ilk kez karadelikleri tanımladıkları sırada ortaya atıldı. Karadeliklerin tanımı şöyle: Son derece güçlü kütleçekimine sahip nesneler. Kütleçekimi o kadar güçlüdür ki ışık da dahil hiçbir şey bunlardan kaçamaz. Bu kadar ezici bir kuvvetin altında, deliği oluşturanlarla ılfiilı tiim bilgiler sonsuza dek kilit altında kalır. Böylece olda bazı boşluklar olabileceğine dikkat çekti. Bu arada bu hesaplamaları farklı şekilde yeniden gözden ğeçiren Havvking, karadelikten kaçan radyasyonun aslında karadelik hakkında bilgi taşıdığına inandı. Iddiayı kazanan Preskill, Havvking'in açıklamasında n sonra ödülünü havaya kaldırarak izleyicilere gösteriyor. Havvking'in haklı olup olmaınası başka bir sorun. Dublin'de bulunan bilim adamlarının pek çoğu, bu çözümü doğru olarak kabul etmeden önce, ayrıntılı bir şekilde üzerinde çalışılması gerektiğini düşünüyor. Preskill görüşlerini şöyle dile getiriyor: "Havvking'in kafasındaki mekaniznıa sanıldığı kadar devrimci değil" Bununla beraber Havvking, Preskill'in baştan beri haklı olduğunu kabul ederek, bahsi kazandığı takdirde kendisine vermeyi vaad ettiği ödülü verdi. Bu ödül bir ansiklopedi idi. Ödül olarak ansiklopedinin tercih edilmesinin nedeni, ansiklopedinin karadeliklerden farklı olarak bilgiyi sorun çıkartmadan yaymasıdır. Bu arada ansiklopedinin cinsi de merak konusuydu. Havvking kriket üzerine bir ansiklopedi vermeyi önerse de Preskill basketbol üzerine bir ansiklopediyi tercih etti. Bütün bu gelişmelerin sonucunda Havvking'in problemi çözememiş olma olasılığı hala söz konusu. Kaldı ki ortada bir problemin bulunmadığı olasılığını da göz ardı etmemek gerekiyor. Tinıe, 2 Ağustos 2004 mekte olan bir yıldızın oluşturduğu bir kara deliği, katrilyonlarca tonluk Gorgonzola peynirinden oluşmuş bir karadelikten ayırt etmek mümkün değıldi. Ancak 19701i yıllarda Havvking söz konusu çalışmalara yeni bir yorum getirdi. Uzun süredır boş uzaytn "sanal parçacıklar" ile kaynadığı düşünülüyordu. Sanal parçacıklar birdenbire ortaya çıkan ve birbirlerini yok edip, yeniden ortadan kaybolan parçacık ve karşıt parçacık çiftidir. Bu süreç o kadar hızlıdır ki parçacıkların varoldukları bile söylenemez. Ancak Havvkinğ'e göre bu işlem bir karadeliğin tam kenarında oluşursa, parça cıklardan biri yok oluştan henıen önce deliğin içine düşebilir. Böylece parçaağın ikizi radyasyon şeklinde kaçıp gider. Kozmosun dengede olması gerektiği için kaçan parçacığın, karadeliğin kütlesınden çıkartılması gerekir. Ve sanal parçacıklar her yerde ve her zaman göründüğü için karadeliklerin tümü zamanla yok olan bir enerji yayar. İşte sorun bu aşamada ortaya çıkıyor. Temel kuantum kuramına göre bilgi yok edilemez. Bilgiııın sonsuza dek bir karadeliğin içinde saklanması yeterince kötüdür. Ancak zamanla buharlaşan bir deliğin içine saklanmış olması kabul edilemez. Bazı fizikçiler bu bilmeceyi matematiksel hılelerle çözmeye çabaladılar. New Jersey'deki Princeton Üniversitesi sicim kuramcısı Juan Maldacena Havvking'in 1970'li yıllardaki orijinal hesaplamaların Bilim Hayatı TÜBİTAK'm 2004 yılı Bilim. Hizıııet ve Teşvik Ödüllerini kazanan bilim insanları: Bilim Ödülleri: l'rof Dr. A. Murat Tekalp, elektronik, Koç Oniversitesi, (Sayısal göruııtu ve vıdeo ışleme konularındaki uluslararası düzeyde çalışmaları); Prof. Dr. Gökhan S. Hotamışlıgil, genetik ve moleküler biyloji, Harvard l'lni (Şişmanlık, tip 2 diyabet ve metabolik sendromun moleküler mekanizmaları konularındaki uluslararası düzeyde üstün niteliklı çalışmaları nedeniyle) Hizmet Ödülleri: Prof. Dr. Cevat Erder (ODTÜ Tarihi Anıtların Bakım ve Onarımı Bölümünün kurulması, ulusal ve uluslararası ölçekte koruma ve özellikle koruma eğitimine verdiği hizmet, kültür varlıklarının korunması ile ilgili disiplinin Türkiye'de kurulması ve kurumsallaşmasındaki öncüluğü nedeniyle), Prof. Dr. Altan Günalp (Hacettepe Oniversitesi Moleküler Bıyolojı Hıilümünun kurulması ve kurumsallaşmasındaki hizmetleri nedeniyle). Teşvik Ödülleri: Prof.Dr: Mithat Haliloğlu, Hacettepe, (Pediatrik radyoloji ve kanserli çocuklarda görüntüleme konularındaki uluslararası düzeyde üstün niteliklı çalışmaları nedeniyle). Bilim, Hizmet ve Teşvik Ödülleri açıklandı Ahmet Gül, Istanbul Tıp Fakültesi. (Behçet lıastalığmın patogenezinde immünolojik ve genetik faktörlerin rolü ve hastalığa yatkınlığa neden olan genlerin aydınlatılması konularındaki uluslararası düzeyde çalışmaları); Doç. Dr.: Tayrun Akın, ODTU elektronik (Mikroelektroııik alaııında, MikroElektroMekanikSistenıler (MEMS) ve mikro sisteın teknolojileri konularındaki uluslararası çalışmalaları), tdil Arslan Alaton, İTl"), (Tekstil endüstrı.sinde kullanılan çeşitlı boyar maddelerinin kimyasal ve fotokinıyasal ileri oksidasyon prosesler ile arıtımı konusundaki uluslararası düzeyde çalışmaları), Emin Zeki Başkent, KTÜ. (Orman Amenajmanı alaııında, konumsal orman işletme planlarının nesne tabanlı tasarımı ve CBS ortamlı karma optimizasyon karar verme teknikleriyle gerçekleştirimi ile konumsal orman yapısının sayısal bazda karakterizasyonu ve ekosistem tabanlı planlamanın esaslan konularındaki uluslararası düzeyde çalışmaları), Hayyam Kırath, Hacettepe Üni. (Okuler onkoloji konusundaki uluslararası düzeyde çalışmaları). Metin Kumlu, Çukurova Llnı. (Kabuklularda larva sindirim fızyolojisinin anlaşılması ve larva beslemede canlı yemler (nematodlar) ve besin içeriklerinin zenginleştirilmesi konularındaki uluslararası düzeyde çalışma), Cenap S.Özben, İTÜ, (Muon magnetik momentini daha hassas ölçme amacına yönelik g2 deneyi ve analiz metodlarının geliştirilmesi konusundaki uluslararası düzeyde üstün nitelikli çalışmaları), 1. Serdar Özoğuz, İTÜ, (Analog devre tasarımı alanında, tümleştirilmeye uygun akım modlu süzgeç devreleri ve lineer olmayan kaotik işaret üreteçleri konularındaki uluslararası düzeyde üstün nitelikli çalışmaları nedeniyle), Hayrünnise Bolay Belen, Gazi Üni. (Beyin damar hastalıkları ve migren başağrısı konularındakı uluslararası düzeyde üstün nitelikli çalışmaları nedeniyle). Vural Bütün, Osmangazi Üni. (Kimya alanında, suda çözünebilen yeni tip (ko)polimerler ile SCL nanokürelerinin sentezleri ve karakterizasyonları konularındaki uluslararası düzeyde çalışmalar), Ayşe Gül Gürek Gebze Yüksek Tek. Ens.(Ftalosişaninler ve makrosiklik bileşiklerin sentezi, tanımlanması ve uygulanabilirliği konularındaki uluslararası düzeyde çalışmaları), Yard. Doç. Dr. M. Ali Gülgün, sabancı Üni.(Seramik ve kompozit malzemelerin üretimi ve yeni üretim tekniklerinin geliştirilmesi ile malzemelerin moleküler düzeydeki anayapılarının ve kimyasal kompozisyonlannm elektron mikroskopu ve diğer çeşitli analitik teknikler kullanılarak incelenmesi ve belirlenmesi konularındaki uluslararası düzeyde çalışmaları), Ezhan Karaşan, Bilkent, (Optik haberleşme ağlannm analiz ve tasarımı alanında teknikler geiiştirilmesini de içeren uluslararası düzeyde çalışmaları); Dr. Omit Yaşar, Hacettepe. (Tıpta kullanılan bir çok ilacın vücut içindeki metabolizmasına (yıkılmasına) önemli katkısı olan, bir sitokrom P450 enzim türü olan CYP2C9 enziminin genetik polimorfizminin (mutantlarının) geıııv tipleme yaklaşımı ile araştırılması konularındaki uluslararası düzeyde çalışmaları). Türkiye Tıp Araştınna Ödülü: Uz.Dr. Kenan Keven ve Sim Kutlay (A.Ü Tıp) ve Doç Dr.Gökhan Nergizoğlu, AÜ İbni Sina; Prof. Dr. Şehsuvar Erlürk, AÜ İbni Sina (Raııdomized, Crossover Study of the Effect of Vitamin C on EPO Response in Hemodialysis Patients) yazıları nedeniyle. 907/2 7 Ağustos 2004