Katalog

Gezegenbilim zettı. Halkaların enfraruj spektrometreyle incelenmesi sonucunda halkalardaki grenlerin dışa doğru büyüdükleri de anlaşıldı. TİTAN'DA SU YOK MU? Satürn'ün en çok merak edilen uydusu Titan. Bilim adamlarının kafalarını kurcalayan en heyecanlı soru ise şu: Güneş sisteminde kendi atmosferine sahip tek uydu, ilk gelişim evresindeki dünyaya benziyor mu? Gerçi bu soruyu kesin bir şekilde yanıtlamak için henüz erken. Fakat bilim adamlarının eline ulaşan ilk Titan görüntüleri ne yazık ki sıvı su umudunu suya düşürdü. Enfraruj kamerayla alınan görüntülerle, Titan'ın su buzu ile kaplı olduğu ve sadece bazı bölgelerinde hidrokarbonun bulunduğu anlaşıldı. Cassini bu fotoğrafları Titan'dan ilk geçişte yaklaşık 340.000 km'den aldı. Diğer bazı fotoğraflarda ise güney yarımküreye yakın bir bölgede Polonya büyüklüğünde bulut formasyonu dikkat çekiyor. Kümülüs benzeri bulut formasyonları bilim adamlarının tahminlerine göre en başta metandan oluşmakta. Uydu, dünyamızın milyarlarca önceki halinde bulunanlara benzeyen kimyasal yapılar taşıyor. Metan, Titan üzerinde su gibi önemli bir rol oynuyor olabilir. Phoebe uydusunun gerçek yüzii: Uydunun renklendirilmiş fotoğrafları yüzey yapısını açık bir şekllde gösteriyor. da ise Huygens sondası Titan'ın atmosferine dalarak veri toplayacak. İşte o zaman Titanın üzerinde göllerin mi yoksa sadece buzun mu bulunduğu kesin bir şekılde ortaya çıkacak. 1 Temmuzdaki başarılı frenlemeyle Satürn yörüngesine girmeye başaran Cassini bilim adamlarına diğer bazı önemli veriler de gönderdi. Halkalardan alınan siyah beyaz görüntüler bile bilim dünyasını heyecanlandırdı. Kısaca CDA olarak adlandırılan "Cosmic Dust Analyzer" enstrümanının son derece hassas sensoruyla Heidelberg MaxPlanck Atom Fiziği Enstitüsü araştırmacıları Satürn sistemindeki kirliliği analiz edecekler. Halkalarda çok sayıda uydu arasında dolaşan toz bir ıstisna değil. Tüm güneş sisteminde görülür. Bu yüzden de tum uzay sondaları üzerinde uzayda savrulan toz partiküllerinı analiz eden duyarlı analiz sensorları taşır. Uzaydakı toz parçacıkları dunyamızdakilerden çok daha küçüktur. diyor CDA proje yöneticisi Ralf Strama. çüde su buzundan oluşmakta. Güneş sistemindeki başka hıçbir uyduda bu kadar belirgin renk farkı görülmez. Radar analizleriyle ortaya çıkan diğer bir sürpriz ise İapetus üzerindeki katı amonyak tabakası oldu. Bileşim, güneş sisteminin ilk evrelerinde Satürn ve uydularının gelişimi için önemli bir rol üstlenmiş olabilir fakat bu tabaka daha önceki ölçümlerin hiçbirinde saptanmamıştı. BUZ PARÇALARI YAKALANACAK HALKALARIN İLGİNÇ ÖZELLİĞİ İapetus ve Phoebe ziyareti aslında bir yerde kameranın yedi yıllık uzay yolculuğuna ne kadar iyi dayanabildiğinin kanıtı oldu. Ancak gezegenler arası misyon 1 Temmuzda gezegenin yörüngesine girerek en büyuk başansını gösterdi. Sonda. Satürn'ün yörüngesine girebilmek için birbirinden yaklaşık olarak 20.000km uzaklıktaki Satürn halkaları arasından uçarak kendisini kuvvetli bir biçimde frenledi. üstelik yörüngeye girışte sonda sistemlerinde herhangi bir alarm duyulmadı. Yörüngeden alınan ilk 61 fotoğraf siyah beyaz olmasına rağmen, özellikle de halkaların belirgin kenarları dikkat çekıci. Biliın adamları kenarları biçimlendiren bir mekanizmasının bulunması gerektiğinı düşunüyorlar. Fotoğraflar ayrıca halkalardaki partikül topaklarını da göstermekte. Topaklarm halkaların önünden geçen küçuk uydulann enerjileriyle oluştukları tahmin ediliyor. Cassıni fotoğraf ekibinden Carolyn Porco topaklanmaları ve çok az partikül bulunan bölgeleri otoyollardaki dur kalk etkisine ben KÜMÜLÜS BULUTU Titan'ın organik karbon bileşiklerınden oluşan atmosferi dünyamızınkinden bir buçuk misli yoğun. Bu nedenle uyduda hıdrokarbürden oluşan göllerin bulunabileceğı tahmin ediliyordu. Cassini önümüzdeki dört yıl içinde 45 kez Titan'ın yakıııından uçarak, uyduya 965 km kadar yaklaşacak. Ocak ayın Solda Titan'ın normal görttnümü, İse mlneralojl harltasını gösteriyor 905/19 24 Temmuz 2004 Sigara dumanındaki partiküller kadar küçük olan toz parçacıkları gezegen sisteminde saniyede birkaç kilometrelik hızla uçuşuyorlar. Bir yıl kadar önce Jüpiter'e ulaşan Galileo sondası da burada "toz fırtınası" içinden geçerek büyük bir sürpriz yapmıştı. Tozun kaynağı Jüpiter'in yanardağ uydusu İo olarak tahmin edilmişti, sonuçta volkanik etkinlikle ortaya çıkan parçacıklar Jüpiter'in güçlü manyetik alanıyla hızlandırılarak uzaya savrulabilirdi. Bilim adamları şimdi Satürn'de de benzer sürprizlerle karşılaşabileceklerini sanıyorlar. Cassini ılkbaharda Enceladus uydusuna ulaştığında, uydunun ince toz kılıfmdan da uçacak ve bilim adamları o zaman uydudan ayrılan mikroskobik boyutta minik buz parçaaklarını yakalama şansına kavuşacaklar. Çapı 500km'yı bile bulmayan uydu astronomlar arasında kar beyazı yüzeyiyle tanınıyor. Minik uydunun zayıf kütle çekimi, mikrometeorit çarpışmalarıyla uydudan ayrılan buzlu parçacıkların kolayca uzaya savrulmasma neden olmakta. Enceladus Satürn'ün görkemlı halka sisteminin dışında dönüyor. Burada buz parçacıklarından oluşan daha geniş bir halka bulunmakta. Bu halkayı Ehalkası olarak adlandıran bilim adamları, halkanın Enceladus'tan ayrılan partiküllerle beslendiğini sanıyorlar. Nilgün özbaşaran Dede Kaynaklar: Spiegel Online: 1.6.04, 2.6.04. 5.6.04. 7.6.04. der Spiegel 27/2004. www.extrasolarü'sttekl reslm planets.com.