Katalog

Tartışma Editöre Mektup Demiryollarındaki kazaların gerçek nedenleri Demiryolu ağının çok büyük bir bölümünde sinyalizasyon ve elektrifikasyon tesisatı olmasına rağmen, bariyersiz ve sinyal ışıksız hemzemin geçitlerin hâlâ neden mevcut olduğunu "bürokrasi hazretlerine" sormak gerekir Scientific geneology Geçenlerde doktora hocam bana "scientific geneology"mi verdi. Matematikçiler oturmuş kim kimin hocası, kim kimin öğrencisi vs. gösteren bir web sayfası yapmışlar. (http://genealogy.math.ndsu.n odak.edu). Benim köklerim 17. yüzyıla kadar belli. Tesadüf bu ya Orhan Arıkan ve ben Fourier'in tarih içinde ürettiği 18 bin küsur doktoralı "descendanf'larındanmışız. Yıllardır öğrencilere "Fourier transform" öğretiyoruz. 19. yüzyılda acaba doktora eğitimi nasılmış diye listedeki bazı büyük dedelerimin sayfalarına girdim. 1891'de doktora alan Arnold Sommerfeld'in 26 doktora öğrencisi görünüyor. 0nun hocası Lindemann'in 45 doktora öğrencisi, Lındemann'in hocası F. Klein'in Göttingen Üniversitesi'nde 56 doktora öğrencisi görünüyor. Bu gelenek Batı dünyasında yüzyıllardır devam ediyor gibi görünüyor. Doktoraya yeni başlarken yaşlıca bir hoca bana şimdiye kadar 50'den fazla doktora öğrencim oldu, dediğinde çenem düşmüştü! Acaba herhangi bir Türk "Üniversitesinde" 19. yüzyıl Almanyası'nda oldıığu düzeyde doktora eğitimi verilmiş midir? Acaba herhangi bir Türk akademisyenin 2030 doktora öğrencisi olmuş mudur? Hiç sanmıyorum. Hepimizin bıldiği gibi ABD'de "substantial graduate" programı olan okullara üniversite, diğer yüksek eğitim kurumlarına da "colleğe" deniyor. Tarih içinde bir tane bile "üniversite" kuramamış bir milletin evladı olarak uzüldüm. Bir tane bile üniversiten yoksa, işte bugünlerde olduğu gibi itilir kakılırsın, baskalarının peşinde yalaka yalaka dolanırsın. Çok acı, ama maalesef gerçek bu. Enis Çetin S ık sık oluşan demiryolu kazalarının nedenleri maalesef basınımızda iyi incelenmeden, ilgililerden yeterli bilgi alınmadan "vur abalıya" metodu ile genelde bu kazalarda hem suçsuz hem de zarar gören taraf olan TCDD'ye yüklenerek yorumlanmakta ve asıl nedenler gözlerden saklanmış olmaktadır. Bu yorumlarda bir art niyet olduğunu sanmıyorum, ama bu kadar da çalakalem yorum yapılmasını ve TCDD yetkililerinin bu durumda suskun kalmasını ve karşı açıklamalarının basında yer alamamasını da hazmedemiyorum. Bu nedenle kazaların gerçek nedenlerini kısaca bilginize sunmayı gerekli buldum. Şöyle ki; 1Tiirkiye'de TCDD'nin işlettiği demiryolu ağının çok büyuk bir bölümünde sinyalizasyon ve elektrifikasyon tesisatı mevcuttur. Kısaca Edirne'den Sıvas'a, Sıvas'tan îskenderun ve Adana'ya, Aliağa'dan Cumaovası'na kadar modern bir .sinyalizasyon oldıığu gibi bu sistemin buyük merkezlerde de (Istanbul, Ankara vb.) kontrol merkezleri mevcuttur. Yani hem katarların izlenmesi, hem de istasyon ve geçitlerdeki açmakapama durunıları bu merkezlerden gözlenebilinmekte, gerektiğinde katarlara da bilgi verilebilmektedir. 2 Bu koşullara rağmen bariyersiz ve sinyal ışıksız hemzemin geçitlerin hâlâ neden nıevcut olduğunu da "bürokrasi hazretlerine" sormak gerekir, zira bir hattın sinyalizasyon projesinin yapılması, büyükçe hir bö'Iümü dış kaynaklı malzeme gerektiren bu proje için dış kredi veya dış para tahsisi sağlanması, bu konunun halli ve iç para tahsisinin de bütçeye dahil edilmesinden sonra projenin ihale edilmesi "bu tip projeler yapısı gereği milletlerarası ıhale konusudur" ve projenin gerçekleştırilmesi en hızlı dört ila beş yıl sürer. 3 Projenin hazırlanma tarihı ile gerçekleştirilme tarihi arasındaki bu uzun süreçte yılda %2.2 nüfus artışı olan ve çoğu kural dışı yapılaşma ile daha çok kara yolu ve demiryolu güzergâhları yakınlarına yerleşme gayretinde olan milletimizin oluşturduğu yerleşim alanları "çoğu yerde nüfus yoğunluğu 3000 kişiye ulaşarak Belediye olmaktadırlar"; özellikle demiryolları üzerinden birçok yeni kayıt dışı hemzemin geçit oluşmaktadır. 4 Proje uygulanırken mümkün olabilen artış "bu da en fazla % 30 olabilir ki kredili projelerde bu işlem de çok zor oluşur" oranında ek iş yapılarak bu geçitlerden en yoğun trafiğı olanlar projeye ithal edilirse de önemli bir kısmı maalesef ikaz tabelaları ile ışıksız ve otomatik bariyersiz, yani sistem dışı bırakılırlar. 5 Halbuki hayat devam etmekte ve boyutuna taşırabilir. 7 Araba kullanma ehliyeti alabilmek için mutlaka bilinmesi gereken hususlardan biri de, tren yolu hemzemin geçidinden geçmeden önce hem iki yönü iyice denetlemek hem de vitesi bir kademe düşürüp kesinlikle geçitte vites değiştirmeden geçmektir. Son iki kazadan birinde araba geçitte vites kutusu arızasından durarak trenin çarpmasına maruz kalmıştır. 8 İkinci ve maalesef bazı yavrularımızın ölmesine ve yaralanmasına neden olan kazada ise, şoför karşıda bekleyen ve klakson çalarak kendisini ikaz eden arabaların ikazlarını da dikkate almadan geçide girip kazaya neden olmuş, maalesef kendi çocuğunu da kaybetmiştir. 9 Şunu da unutmamalı: Trenlerin uymak zorunda oldukları bir zaman programları vardır, ülkemizde demiryolu ağımızın büyük kısmı tek hat olduğundan iki yönlü kullanılır. sinyalizasyon sayesin lıcm/.emin geçitler oluşmaktadır. Bunları önlemenin ve "azaltmanın" tek çaresi üst geçitler yapılarak trafiğin oraya yönlendirilmesidir, fakat bu iş de DLH'nın alanına girer ve "hazreti mevzuat" ile tahsısat yoksunluğu bunu sınırlar. 6 TCDD'nin ışlettığı katarların rayları demir, tekerlekleri demir, fren pabuçları demirdir. En basit fızik bilgisi dahi demırdemır sürtünmesinin kamyon ve arahalardaki fiber balata sürtünmesine nazaran daha kayıcı olduğunu bılmeyi gerektirir, yani bazı yazarlarımızın katarların geç durduğu konusundaki eleştirilerinin hiçbir maddi dayanağı yoktur. Kaldı ki Türkiye'de ekonomik olması açısından oldukça uzun tutulan katarlar mazallah çok erken bir durma imkânı olursa kendi içinde çok daha buyuk can kaybına meydan verecek bir kazaya uğrayıp olayları facia . ııım en yüksek seviyede tutulmaya çalışılır; dolayısıyla katarların kuraldışı oluşmuş yerleşim alanlarının içinden geçerken hız kesme lüksü yoktur ancak düdük çalarak ikazda bulunurlar. Halbuki bu tarz kazalarda ilk iş olarak makinist gözaltına alınıp katar bekletilerek büyük gayretlerle oluşturulan verimli çalışma düzeni ciddi olarak sekteye uğratılmaktadır da. 10 Her kazada milli servet olan ve yerine konulması güç olan lokomotifler hasar görür, bu konuda zaten eskıden beri yeterli yedekle çalışamayan TCDD büyük işletme sorunları yaşar. 11 O halde basınımız bu konuya daha dikkatle eğilip, hemzemin geçitlerin kullanımı konusunda sürücüleri ve yayaları eğitme gayretinde olmalı. ömer Sunman omersunman@mail.koc.net cetin&bilken t. edu. tr Örnek: (http://genea.logy.math.ndsu.nodak.edu/html/ id.phtml?id31357 Arnold Johannes Wilhelm Sommerfeld Biography) 894/20 8 Mayıs 2004