Katalog

Iklim Küresel ısınma tam bir saatli Insanoğlu, atmosfere saldığı sera gazlanyla, Dünyanın her metrekaresine noel ağaçlarını siislüyen bir vatlık minik ampullerden iki adet yerleştirmiş gibi ısıtıyor. Peki, bu iki minik ampul etkisinin, yeryüzünü etkileyen rüzgârlar gibi büyük atmosferik güçlerin yanında esamesi okunur mu? Evet, düne kadar buna ihtimal verilmiyordu. Ama son hesaplar, minik ampul etkisinin devasa boyutlannı gösterdi. Yeryüzü son birkaç on yıldır insan yapımı sera gazlanyla belirlenen bir hızla ısınmaya başladı. Bu ısınma tüm dünyada buzullarınerimesi, KuzeyKutbu'ndakibuzunincelmesiveilkyazın, 50liyıllarakıyaslayaklaşık bir hafta önce gelmesiyle etkisini iyice belli ediyor. nsanyapımı küresel ısınma kavramıyla ilgili çarpıcı bir çelişkinin ayırdına 1976 yazının bir akşamüstü Long Island kıyılarında vardım. Deniz kıyısına gün ortasında eşım ve oğlumla birlıkte varmış, kızgın kumun bizleri yakmaması ıçin suya yakın bir yere ilişivermiştik. Gün ağarmaya yüz tuttuğunda okyanustan esen sert rüzgârın ekisiyle su ansızın dev dalgalara dönüşüvermişti. 0 yaz NASA C.oddard Uzay Bilimlerı Enstitüsü'nden Andy Lacis ve oteki meslektaşlarla birlikte sera gazlarımn iklim üzerindeki etkileri konusunda birtakım kestirimlerde bulunduk. İnsan eliyle üretilen sera gazlarının, özellikle de karbon dioksit ve klorofluorokarbonların (CFC'ler) atmosferde biriktiği daha o zamanlar açıkça biliniyordu. Bu tür gazların iklim açısından "zorlayıcı" bir unsur oluşturdukları vc gezegenimizin enerji kaynaklarını altust ettikleri bir gerçektı. Söz konıısu gazlar. tıpkı bir battanıye gibi, dünya yüzeyıne ve atmosferden uzaya sızması gereken kızılaltı ışınımııı emilmesine nedeıı oluyorlatdı. Ekibimizin hesaplamalarına grtre, insan yapımı bu gazlar dünya yüzeyinı met I CAN ALICI SORULAR: Önümüzdeki birkaç onyıl içinde iklimde ne gibi değişiklikler olacak? Bu değişiklikler beraberinde neleri getirecek? Bu konuda yapabileceğimiz herhangi bir şey olabilir mi? Bu tür sorulara odaklı tartışmalar doğal olarak ekonomiyi de ilgilendirdiğinden büyük bir önem taşıyor. ğunlukla ısı ularak karşımıza çıktığı düşünülürse, insanların dünya yüzeyinin her metrekaresine bu ampullerden iki tane yerleştırdikleri ve bunların gece gündüz yandıkları gibi bir durum söz konusuydu sanki de. AYDINLIĞA KAVUŞTU İklim Değişimınin 400,000 Yılı Günümüzden Bin Yıl Once Ru sonucun gozler önüne serdiği çelışkı, doğanın o korkunç güçleriyle minik ampuller arasmdaki karşıtlıktan kaynaklanmaktaydı. Minik ampullerin neden olduğu azıcık bir ısınmanın rüzgâr ve dalgaları oluştıırabileceği kesinlikle düşünülemezdi. Bunların okyanus yuzeyinde meydana getıreceği belli belirsiz bir ısınma bile anında dağılıp yok olduğundan. yüzeyin iyice ısınması için yılların, hatta yüzyılların geçmesi gerekirdi. Görünürdeki bu çelişki dünya ikliminın tarihçesinı irdeleyen ve yeterince uzun bir süre etkili olan küçük çapta güçlerin zamanla iklimde çarpıcı değişimlere yol re karede yaklaşık iki vatlık bir hızla ısıtaçabileceğini ortaya koyan çalışmalar somaktaydılar. nucunda, artık büyük ölçüde aydınlığa kaNoel ağaçlarını süsleyen minik amvuşturulmuş dıırumda. pullerin her birinin yaklaşık bir vat değerinde bir güç harcadığı ve bunuıı da çoTarihsel kamtların da desteklediği üzere, yeryüzü son birkaç on yıldır insan yapımı sera gazlarının atmosferde birikimini esas alan iklim örneklerinden yola çıAntarktika buzulları sıcaklıklar, atmosfer kılarak, belirlenen bir hızla ısındekl karbon dioksit ve metan düzeyleriyle maya başladı. Bu ısınma tüm ilgili 400,000 yıllık kayıtaln banndırıyor. dünyada buzulların erimesi, KuBiliın insanları buzdaki hava kabarcıkları zey Kutbu'ndaki buzun incelmeiçinde gîzlenen gazlan inceliyorlar. Tasi ve ilkyazın 5()'!i yıllara kıyasrihsel kayıtlar şimdllerde içinde bulundu la yaklaşık bir hafta once gelmeğumuz buzul çağları arasındakl dönemle siyle etkisini iyice belli ediyor. (Holocene) 20,000 yıl önce yaşanan son buzul çağı arasında bir kıyaslama yapmaCAN ALICI SORULAR mıza olanak tanıyor ve ikllmin birtakım Yine de, çok sayıda soruya zorlayıcı unsurlar karşısmdakl duyarlığıyhenüz kesin bir yanıt getirılemila ilgili kesln ölçumler yapmamızı sağlıyor. yor. Önümüzdeki birkaç onyıl içinde iklimde ne gibi değişiklikler olacak? Bu değişiklikler beraberinde neleri getirecek? Bu konuda yapabileceğimiz herhangi bir şey olabilir mi? Bu tür sorulara odaklı tartışmalar doğal olarak ekonomiyi de ilgilendirdiğinden büyük bir 894/12 8 Mayıs 2004 önem taşıyor. Küresel ısınmayla ilgili nesnel zumleme üç konuda niceliksel bir gerektiriyor: Zorlayıcı unsurlar kar: iklim sisteminin duyarlığı, insan eliyl tılan zorlayıcı unsurlar ve iklimın göstermesi için gereklı olan süre. Tüm bu konular bilgisayar 1 < sayısal benzeşimler olan küresel iklı delleri aracılığıyla incelenebilir. Celg iklimin duyarlılığı konusunda en ke giler, en azından şimdilik, dünyanı hiyle ilgili deneysel verilere dayanıy> TARİHTEN ALINACAK DERS Son birkaç milyoıı yıl boyunca iklimi sürekli olarak buzul çağları çağlar arasında yaşanan sıcak döı arasında gıdıp geldı. Kn sıcak dönemlerde bile erı Antarktik buz kitlesindeki sıcaklıkla li son 400,000 yıllık kayıtlar, şu and nan ve şimdi yaklaşık 12,000 yılını ran buzullararası dönemın (Holoce nem) ömrünü çoktan doldurduğun ya koyuyor. Biner yıllık aralarla yaşanan ğal iklim değişimleri, başta Jüpiter