Katalog

IklimCanlılar Bok böcekleri ve muhabbel kuşları artık Ingiltere'de yaşamayı tereih ediyor. Ağaç kurbağalan ise aşırı sıcakian kaçarak dağlık bölgelerde yerleşiyor. Hayyan alışkanlıklarında büyük değişiklikler di boyutta değişikliklere zemin hazırlıyor. Brezilya'nın kuzeydoğu kıyılarındaki birkaç derecelik bir sıcaklık artışı orlalama 31 derece Celsius deniz kaplumbağalarının üreme şekillerini altüst etti. Sıcaklık 29.7 derecenin üzerine çıkınca erkek kaplumbağaların üretiminde ani bir azalma oluştu. Bilim adamları son günlerde dişi sayısında erkeklerin lehine çok büyük bir artış olduğunu kaydediyor. Güney Kutbu'nda buzulların erimesi penguen nüfusunda patlamalara neden oluyor. Ueğişiklik her zaman kötü olmayabilir. Kırmızı Amiral kelebeği denilen bir cins kelebeğin artık daha ılık geçen Avrupa kışlarında da boy göstermesi keyif veren bir gelişme olarak değerlendirilebilir. Ancak kitle halinde yok oluşlar karşısında aynı şeyleri söylemek mümkün değil. Avustralya'daki James Cook Üniversitesi'nden çevre bilimci Stephen WiUiams, kendi geliştirdiği bir bilgisayar modelinden yararlanarak, 3.5 derecelik bir sıcaklık yükselmesinin pek çok bilim adamına göre gelecek yüzyılda gerçekleşebilir kuzey Queensland'deki ormanlarm yarısını silip süpüreceğini tahtnin ediyor. Hâlihazırda keseli hayvanlar, ağaç kurbağaları ve çok sayıda kuş türü dağlık bölgelere doğru kaçıyor. Iklim değişiklikleri kuşların ve diğer hayvanlann üreme göç etme alışkanlıklannı değiştiriyor. Bitkiler ise havalar ısındıkça daha yükseklere kaçıyor. Ayrıca çevre kirliliği de tüm hayvanlarda davramş bozukluklanna yol açıyor. ondurucu kışlar ve yakıcı yazlar; bu ikisinin arasmda hiçbir mevsime uymayan havalar. Bütün bu ıklim kaymaları dünya coğrafyasmda ciddi değişikliklere yol açıyor. Aynı nedene bağlı olarak hayvanlann yüzyıllık göç ve üreme alışkanlıkları da değişiyor. Son günlerde Kuzey Amerika'da yaşayan mor kırlangıç ilk kez İskoçya'da görüldü. Burası kırlangıçların normal rotalarının binlerce kilometre uzağında olduğu için bilim adamları olayı şaşkınlıkla karşıladı. Benzer şekilde bok böcekleri, yüzyıllardır yaşadıkları Akdeniz bölgesinden uzaklara, Londra'nın banliyölerine taşındı. Latince adı Leontopodium alpinum olan ve Alp Dağları'nın simgesi olarak tanınan küçük beyaz çiçek (edelweiss) her on yılda bir 14 metre hızla daha yükseklere tırmanıyor, çünkü Alplerde alçak bölgelerde sıcaklık giderek yükseliyor. D TCDD isimll madde makakları vahşileştiriyor. bilinen kimyasal maddeler. Bunların başında kurşun gibi ağır metaller ve bisfenol A gibi katkı maddeleri geliyor. Onlarca yıldır bilim adamları bu maddelerin vahşi hayvanlarda davramş bozukluğuna neden olduğunu düşünüyordu. Ve son günlerde bunların hayvanlann fızyolojilerini de değiştirdiği özellikle cinsel organlarınısaptandı. Ancak şimdi son iki çalışma, hava kirliliğine yol açan kimyasal maddelerin hayvan davranışlarmda daha ciddi değişikliklere yol açtığını ortaya çıkartıyor. Öyle ki bu maddeler az miktarlarda olsa dahi hayvan türlerinin sosyal davranışlarını ve çiftleşme alışkaıv lıklarını kökünden değiştiriyor. Bu da hayvanlann soylarını devam ettirmelerini tehlikeye düşürüyor. Sözgelimi yumurtadan çıkan erkek martıların DDT'ye maruz kaldıklarında birbirleriyle çiftleşmeye çalıştıkları izlendi. Benzer şekilde kurşun, martıların uçarken dengelerini de bozuyor. Bu arada atrazin süs balıklarının hiperaktif bir yapı kazanmasına, TCDD denilen madde ise makakların vahşileşmesine yol açıyor. KAZANANLAR VE KAYBEDENLER Bütün bunların nedeni ne olabilir? Cözü kara ekonomik kalkınma, nüfus artışları, orman kıyımı son yıllarda ekosistemlerin dengesini büyük ölçüde bozdu. Ancak bilim adamlarına göre bunun nedeni iklim değişikliklerinden kaynaklanan sıcaklık dalgalanmaları. Buna bağlı olarak soğuğu seven bitkiler ve hayvanlar doğal yaşam alanlarını terk ederek daha kuzeye çıkarken; deniz kuşları rotalarını değiştiriyor. Dünya sıcaklığındaki son yüzyıldaki 0.6 derecelik (Celsius) bir artış, öldürücü bir ısı dalgası olarak değerlendirilmese de, bitki ve hayvan davranışlarmda cid HAVA KİRLİLİĞİNİN ETKİLERİ Hiperaktif balıklar, aptal kurbağalar, korkusuz fareler ve sakar martılar. Bu tuhaf hayvan davranışlarının hava kirliliğinin bir sonucu olduğu konusunda bilim adamları hemfıkir. Suçlular, endokrin bozucuları olarak 915/24 2 Eklm 2004