Katalog

ızlı surucu teroru Ulkemızde yapılan trafık kazası istatistiklerinde, kazalarm yüzde 24'ünün hızlı taşıt kullanma sonucu ortaya çıktığı görülüyor... Modern bır ulkede yarışçı olmak ısteyen ozel taşıtla, ozel yolda ve ozel koşullarda yansır Bızde ıse, her taşıt yanş aracı heı yol yans pıstı sahıp oldukldrını alın tenyle sağlamamış heı kışı yanşçı olur Kaza yatkınlığı Kaza yatkınlığı psıkolojık neden veya motivasyonlarla kaza yapmaya eğüım gos terme, çok kaza yapma anlaımrıda kullanılır Psıkolojık neden ve motıvasyonla ge nellıkle bılmçdışıdır Bu kavramın tarurnı ya da fark edılmesı yırmıncı yuzyılın başlarına rastlar Ejıdustnleşmenın ozellıkle gelışmış toplurnlarda yaşama bıçımıne donuşrneye başladığı bu yıllarda bazı kışüerın daha çok kaza yaptığı dıkkatı çekmış ve bu kışı lerın ıstatıstıksel olaıak hesaplanan sayıla rın uzermde kaza yaptıkları saptanmış ve bu duruma 'kaza yatkınlığı (accıdent prone ness) adı verümıştır Kaza yatkını kışüerm genellıkle aıle ıçı mteı personel ılışkılernm zayıf çalışnıa koşullannın olumsuz fazla stıes altırıda uzun sure taşıt kullanan bu nedenle uzun sure aılelermden uzak kalan ış guvenlığı yetersız rısklı davranış gostermeye yatkın kışıler olduğıı saptanmıştu Madde madde sıralanacak olursa kdza yatkınlığı gosterenleım 1 Hoşgonı sahıbı olmayan 2 Yasa ve kurallara başkalduıcı 3 Seıt rnızdçlı 4Içmde bulunduğu anı yaşayan, S Haz pe şınde doyum arayan 6 O anddkı ha? ve doyumuna onem veren 7 Geleceğı duşun meyen 8 Maceıa duşkunu ve heyecan atayan 9Sotumluluk duygusu az 10Geıçe ğı değerlendıı mesı yetersız 11 Ozguven eksıkhğını bu nıtelıklerıyle kazanmaya ç<.dı şan kışıler oldukları dıkkatı çekmektedır Y bkın on yılda ulkemızm en onemlı soıuııu kuşkusuz etnık terordu Ofuzbın yurttaşımızın hayatırıa ma lolmuş, ulke gundemı yanırıdd dunya gun demıru de meşgul etmıştı Ttafik kazalarm da hayatlarmı kaybeden yurttaşlarımızın sayısına bakarsak anılan etnık teıordekı kayıpla yarışu bır lakdmla karşılaşınz Bu saptamaya etruk teıoıu kuçumsenıek ama cıyla değıl tıafık terorunun pek farkında olunmayan onemını vuıguldrnak ıçın başvıı rulmuştur Trafık kazalarırun bıı bakuna kolay anlaşılabılır ve hatta orıJenebılır nedenlen yol ve taşıt nıtelıklerı daha açık soyleyısle kuuurları ve eksıklıklerıdır Yol ve taşıtlann kusur ve yetersızlıklerınden kaynakJanan trafık kazaldrı tum trafık kazalarmın %10 unu oluşrurur Insan faktorunden kay naklanan kazalar ıse trafık kazalarının %90 urıı oluşturmaktadır Doğıudan deyışle trafık kazalarında rnaddı unsurdan çok ın sarı faktoru onemlıdır Ulkemızde yapılan trafık kazası ısta lıstıkierınde kazalarm yuzde 24 uııurı hızlı taşıt kullanma sonucu ortaya çıktığı bılın mektedır Oyle gorunuyoı kı ulkernızdekı tıafık teıoıunun başta gelen nedenı hızlı ta şıt kııllanmadır Hızlı taşıt kullanmd kavrdmı ruıı goıecelı bır degerlendırme olduğunu da vurgıılamalıyız Eskı kuçuk balamsız otoraobılleıde suıuculuk yapıyorsak hızırru zı daha az tutmak zoıundayız Benzer bıçımde mtolıksi7 kalabalık yollarda surucu luk yapıyorsak da durum değışmez Mes kurı yeıleıde hele ılkokul yakınlannda su ruculuk yapıyorsak gene yavaş suımehyız Anüdiı durumlar trafık kurallarıyla saptaıı mış da olsa suruculctınuzm bu kurallard hcı zanıaıı uyduğu soylenemez O haldc suruculertmızııı soıuııu rıedıı? etkılcıı ıyı mcelt'iumştu Uenetık ydtkınlıkla bıılıkte eskı yaşanmış hayat olaylaruun kışı nm ıncınebılır fenotıpı uzerıne etkısıyle kışı stresten ve hayat olaylanndan kolay etkıle nır hale gelu Buııun uzerıne yetışkınlıktekı tıavnididr veya gunluk hayat olayları kışıde beyın uzcrmde bıyolojık alterasyonlar* or taya çıkarır Stres altındakı boyle bu kışıde bır taıaftan davrdiuş ve duygularla ılgılı de gısıkükler ortaya çıkarken dıgeı yaııdarı depresyon anksıyete bozukluğu gıbı nıh sal bozukJuklar kendını gosteıu Inınıun sıstem etkılenıı ve buna baglı bedensel nı telıklı bozukluklar ortaya çıimaya başlat Stıesm kışıler uzerınde ortaya çıkar dığı belırtılerı ınceledığımızde surucu açı sından vaıacağuıuz sonuç bellıdır Olagan durumunda kurallara uygun aıaç kullandn surucu stroslı bır anında gergındır ofkelı dır kolay aınırlenır Bu psıkolojıdekı kışuıuı hız yapma eğüırrurıde olacaguıı kolaylıkla gorebılırız Gunluk yaşamımızda 'stres at mak ıçın gaza basnıa" olarak tanımlanır Stresın ortaya çıkardıgı bır dıgeı dav ranış rısk alma davranışı suıuculuk bakı rnından buyuk onem taşır Stres altındakı kı şı tehhkelı dav ranışlar gosteı meye yonelu Bahse gıreı ku mar oynar aşırı alkol kullanıı Ta şıt surerken de hız yapaı Alkole başvurduysa su nıculuğu konu sundd gerçegı degerlendıre nıez gene aşırı hız yapaı sonuç ta kazaya yol açar zeı bııtdkmı davıanıs ve ydşama bıçımı ozellıklerı aynı nıtelıklerı taşıyan kısıleı ı bu araya getınr Maıjuidl dgıler soz konusu ol duğunda, bu gruplaşma daha kolay olur Oluşan toplumsal altgrupldr bır tur kult nı telıgmı alır Hızlı motosıklet surme merdklı ları bu aıaya toplanu Ilgı çekmek amacıyla motosıklptlerının egzozlaruu dd yenıden duzcrüerler hız yapma yanında gurultule rıyle de rahatsi7 edıcı olurlar Ya da bu grup genç bu araya geur, lstanbtılda Bagdat Caddesı nde hız yanşı yapaı laı Hız ya:ısı dışında da hızlı suruculuk yaptıkları kuşku goturmez Kendini tahrip dürtüsü Kısıde çozumleyemedığı ruhsal ça tışmdlar varsa bunlann sonucu ruhsal engellenmeler buıkunı olur Bu duıumda bı unçdışı saldu"ganlık durtuleıı oıtayd çıkar Bılmçdışı kaza ardma, suçluluk duygulan taşuna kaza yaparak kendısıru cezalandırma durtusu soz konusu olur Bu durtuyc bağh olarak çevreye saldııma yerme geçebılecek başka davranışlar gosterüır Top lurrı kurdlları çevre koşulları ahlak anlayışı kışıyı boyle davrdnmaya zorlar Kışı hız ya par Salduganlık durtulerı kuvvetlı olan bunun sonucu adeta kendını tahııbe yonelmış kışıleıuı lecrube pılotluğu otomobıl ya rışçılığı gıbı tehlıkelı uğıaşıları kendüenne meslek edmnıe eğılımı taşıdıklarmdan da sık soz edılır Buna kaışılık kaza yapmayan kışüerm genellıkle toplumsal degerlere bağlı çevreyle çatışması olmayan kışıler olduğu gonılmuştur Sonuç olarak buey ıç çatışmalarıru sotunlaımı büuıçdışı olumsu7 durtuleıuu bdstırabılıyor halledebılıyoısa, kurallann dışma çıkaıak luzlı taşıt surme gereksınımı duymaz Aksı durumda ıse 1Kuıallaıa kaı şı gelmek ısteı 2 Yasaları zorlar 3 Başka sının haklaruıa saygı gostermez 4 Kendı yeteneğuıuı sınularmı bıleme? ve S Hız sı nulamdsının dışına çıkaı 6Yaıışıı 7Bu yaptıklaııylaovunur 8lç dunydsındakı hu zursuzluktan bu yolla kuırulnidya çahşuve sonuçta hızlı taşıt kullarur kaza yapaı Ahmet Çelıkkol Ege U Tıp 1 Psıkıyatrı A D Değer yargıları Genelde azgelışmış ulkeler ozgu bır duıum olarak pahalı ve hız yapan tasıt sahıplerı daha prestıjlı konumda goruluyorsa toplumsal deger yargılan bu oranda hız yapmayı teşvık edıyor demektu Boyle bır durumun uzantısı olarak bırcy gucunu 07unden alma mtelıgmı kaybeder O zaman gucunu marka gıyımınde pahalı hız yapan ya da aşuı gurultu çıkaran eg?07 takılmış taşıtmda aramaya başlar Hız yapaı aıka sından kaza yapar Ulkemızde ozellıkle son yırmı yılda paranın, luksun hızlı taşıt sahıbı olmanın ve kullanmanın yukselen değer durumund gelmesı saklanamaz bu duzeye ulaşnuştır Guç ve prestıj paradan ya da pa ranın sagladıgı gosterış araçlanndan sag lanmakta bu gucun kaynagı çogu zaman toplumun onemlı bır kesımı taranndan go zatdı edılmektedıı Streshız bağlantısı Yaşam stresleımııı pbikolojı uzerıne Az gelişmişlik Anldtma kolayhgı açısmdan madde lere bolunse de her maddede anlatılanlar aslında fızıkte bıleşık kaplar kuıalında oldu gu gıbı ışlemektedu Bırçok rıeden bırbırı ıle bdglantılıdır Otomobıl asünda bınek aracıdır Ama değer yargılarının erozyona uğradığı paranın çalışmadan yaşamarun luks yaşarıidnın ust değeı haluıe geldığı az gelışmış ulkelerde uygarlığm teknolojuım getudığı araçlar dmaçları dışuıda kullanılır Toplumsal nedenler Henıen heı toplumdd ben