Katalog

ooof off lıne Tanol Turkoğlu (TanolT@yahoo com) Açık Süte Karşı Ulusal Kampanya haklı mı? Bir depremin ardından Cezayir depremi, Turkiye'de internet'in henuz yaşamsal bir onem derecesine gelmediğini gosterdi 21 Maynta Cezayır'de bır deprem oldu Baska bır yerde olsaydı bu haber bızı en çok ıkı açıdan ılgılendırırdı sanınm Bır, 7 Acaba AKUT'tan kurtarma ekıbı gıtmış mı Ikı, buyukluğu ne, 7 kaç kısı olmuş Ancak bu deprem, hıç beklenmedık bır açıdan da ılgı odağı halıne geldı Turkıye'nın de aralarında bulunduğu bır grup ulke ıçın (Sıngapur'a dek uzanıyor), yurtdışı ve Atlantık asırı Internet erışımını sağlayan fıber kabbnun Cezayir açıklanndan geçen kısmında meydana gelen hasar ve bunun etkılen En temel etkısı şu oldu Turkıye bır ay boyunca doğru durust bır yurtdışı ınternet erışımı yapamadıi Bu sureç boyunca ozellık le bu koşeden konuyla ılgılı bır şey yazmayıp gelışmelerın ne yonde olacağını bekledım Açıkçası benı şaşırtan herhangı bır gelışme olmadı Bılmem sızı şaşırtan bır şey oldu mu7 Arıza ortaya çıktığında, yetkılıler bunun derhal çozume ka vuşturulacağı açıklaması yaplı Çevremızdekı ulkeler, bır ya da en geç ıkı gunde alternatıf bağlantılar sağladı ve ulke çapında sorunu çozdu Kamuoyuna açklanan tarıhlerde çozumler uretılemedı Olayın uzennden 16 gun geçtığınde bana da gelen bır epostada şu bılgı vardı Yurtdışı çkışımız hala normalın %3S 'ı avarında 7 Hazıran'da onuç sıvıl toplum kuruluşu ortak bır bıldırge ya yınladı ve hem mevcut soruna bır çozum uretılmesının altını çızdı, hem de gelecekte bu tur sorunlann çkmaması ıçın 2004'u beklemeden bır şeyler yapılması konusunda yetkılılen goreve çağırdı Haber sıtelerınde dolaşmaya başlayan bu bıldırgeye gelen reaksıyonlar da yıne beklendığı şekıldeydı Ceç kalın mışlık, bır ışe yaramayan STO'ler vb gıbı Eğer Internet ıle yurtdışına bağlantı altyapısı bugun ozellıkle ozel sektorun ış yapış bıçımı açısından olmazsa olmaz bır oge halıne gelmış olsaydı, bılın kı 21 Mayıs 'takı deprem boyle bır fe lakete yol açmazdı Çunku bunun alternatıf yolları zaten onceden kurulmuş olurdu Tartışmaya bu gozle baktığımda çıkardı ğım yorum şu Bu felaket sayesınde Turkiye'de ınternetın henuz krıtık bır olgu halıne gelmemış olduğunu teyıt etmış olduk C nm BT Dergısmın yısında Pıof 849 sa Dr Sn Şukru Hatun un, ısmı ırun de geçtığı yazısmda katüdı bazı noktaldrm lüe ğun katılmadığım ve yanlış ola rak gorduğıım değerlcndırmesmı yapmak Açıkta satılan sutlerle ılgılı ve bu bağlamdd STED derçpsrnde (11 ? 51 55 2002) yayınladıgımu yayı rıa da atıfta bulmıan yazıdakı de ğerlendırmelerın çok doğru bır gozle yapümadıgıru vurgulamak ıs terım Yazımızda Ankara pıyasasın daıı toplanan ısıl ı^lem gormemış (150 açık sut) ve gormuş (109 UHT 41 pastonza.syorı tekruğı uygulan mış) sutleıın mikrobiyolojik ve makrobesin oğeleri açısındarı degetlendırmelerı yapılmı^ü ve ılgılı dığer sut urunlermde ara rıarı knteıler yer almaktadır Aynca AT Komısyonu nun 92/46/FEC teb lığırıde de bu bılgıler var Bu tebhğ ler VP 560 sayılı Kanun doğrultu sunda da gereklı onlem ve kontrol lerın ranm ve Koyışlen Rakanlığı ıle Sağhk Bakanlığınca yurutulece ğı de behrlendı 21 Mayıs 2003 Dunya Sut Gu nu nedenıyle Hacettepe Unıversı tesı çatısı altında toplanan çalıştay da açıkta faatılan ısıl ışlem geçır memı^ sutlerın msarı beslenmesı açısından uygun olmadıgı kararı bır kez daha vıırgulandı Bu çahşta ya TC Tanm ve Koyışlen Bakanb ğı Koruma ve Kontrol Genel Mu durluğu Turkıye Sut Et Gıda Sa nayıcüerı ve Uretıcılerı Bırbğı (SET BIR) ve Hacettepe Unıversıtehi Bes lenme ve Dıyetetık Bolumu kurum sal olarak katkı verdı Sn Hatun STFD de yeı alan yazımızı açık sutierdekı mıkroor ganızma mıktannın kabul edılebılır değerlenn u^ermde olduğunu gos teren bır ardsürma olarak tarumlı UHT tekruğıyle ureulen sutlerde bu oran % 100 cıvanndadır Yazıda belırtılen dığpr konu ıse dçık sutlere bağlı cıddı enfoksı yon hastalığı olduğunu gosteren veııler oknadıkça bu sutlerı ıçme yın dernenın ne derece doğru ola cağını sormak gerekır duşuncpsı dır Bır etkenın hastalık yapabılme ozellığı bır çok faktore bağüdır 1 ler hastalık etkenı herzaman her koîpUİ da hastalık yapmayabüır Besin zehirlenmeleri Bıhmsel yontem ve yaklasım la değerlendırüen mikrobiyolojik ve dığer orellıklen açısından tuke tılmesırun uygun olmadığı behıle nen hıçbır gıdanın tuketılmesı ve satılması uygun değıldır Enfek&ı yon oranlarına gelınce DSO nun •Yedıncı Busın Kaynaklı Fnfekbiyon Kontrolu ve Avrupa Intoksıkasyon Raporu ıle TC Sağhk Bakanlığı ve nleıırun ıyı ıncelenmesı gerekır (1 2) 1993 1998 dotıemıne aıt DSO nun ulke raporu ıncelendığırı de dırek sut ve umnlerırun tuketıl mesıyle ılışkılendırılpbılecek Bıusellosız olguldtında artış olduğu belırtıhrken olunı vakalaıı da rapor edıldı Bo tulızm ve marıtar zehırlen ınelerı çıkanldığında yenel besın kaynaklı zehırlenmelp rın yıllara gorp (1996 1998) artış gosteıdığı gorulmekte dıı Total olgu ve olurrı oron lan sırasıyla 16487 ve 110 olarak rapor edılmıştır TC Sağlık Bakanlığı nm Ocak Hazıran 2002 donemı ıçer sınde Gıda Kontrol Hızmet lennın Illere Goıe Dağüımı ıstatıstıklenne baktığmızda Tuı kıye genelmde 42812 gıda maddesı ıncelendı ve bunlaıın 3941 tanesının (% 9 2) sağlığa uy gun olmadığı tespıt edıldı Kocaeb nde bu oran % 14 cıvarın dadır Ayrıca ıçme ve kullarıma suyunurı durumu da aynca uzerın de durulması gereken konudur Açıkta satılan sutlerın zaman zaman su ıle zengınleştınldığı (') bılınmek tedır Mıkrobıyolo]ik bozulmanın nedenlerı arasında bu da duşunul mebdu Dolayısıyla gıda guvenbğı ve sanıtasyon bu ulkede maalesef sorun obnaya devarn etmektedır Doç Dr H TanjuBesler Hacettepe Unıveibitebi htbf@hacettepe edu tı Kaynaklar: 1 WHO Suı veıllance Prograrnme for Control o Foodborne Infectıons and Irı toxıcatıons ın Europe 7th Reporl 22 December 200C (http //wwwbfr bund de/ınter net/ /threpoı t/7threpmaın htrn) 2 TC Sağbk Bakanbgı ıstatıstıkler 2002 (http //www sağlık gov tr/exl ras/ıstatıstıkler/gerbıl2002 1) Sonuçlan ozetlersek ısıl ışlem goımemış açıkta satılan sut lerın gerek rrukrobıyolojık gerekse de makıo besın oğeleıı açısından tuketümelerının gerek Dunya starı dartlaıına gerekse de Turkıye stan dartlanna gore uygun olmadıgı go rulecektıı Besin değeri önemli Bu tuı sutlerın kaynatılmalan (kaynalma suresıne bağlı olarak) mıkrobıyolo)ik açıdan rısklerı a/al tdbılıı veya yok edebılır Ancak su tun tum ya$ yıuplan ıçın ınsan bes lenmesındekı onemı duşunuldugunde sutun kımyası ve besın de gen uzennde durulması gerekır Prof Dr Şuknı Hatun un gor rnezhkten gpldıgı nokta da budur Sutu 10 15 dakıka kaynatügınızda enfeksıyon hastalıklarına neden olan etkenlerı yok edebılırsımz ama sutun besın değeri ne olacak tır} Çoğunlukla ükel koşullarda top lanon saklanan ve tukeücıye ulaşın caya kadar geçen sure bu sureçte nıaraz kaldığı ısı ve ışık gıbı faktor len de duşunduğunuzde B grubu başta olmak U7ere vıtamınlerdekı kayıplar kaynatma ışlemı sonucu oluşan kayıplar (ammo şekerler gı bı) nasıl yorumlanmalıdır Burada ba/ı ekonomık verı ler duşunuleıek beslenme değeri açısından çok da anlamh olmayan beya? sıvıyı (sut') bırakın ıçsın de rnek toplum sağlıgı açısından ne kadar doğıu bır yaklasım olur'' Su tun olası hastalık etkenlerınden anndırılmıs ve besın değeri açısın dan en w kayıpla sağhklı sut for murıdd tuketıcıye sunulmaüi toplum bağlıgını ügılerıduen temel dusun ce olmalı TC Taıım ve Koyışlen Bd karuığırun 14 0X2000 tarıh 23964 sayüı RG de yayırüadığı Turk Gıda Kodeksı ne yonelık 2000 6 nolu çığ sut ve ısıl ışlem gormuş ıçme sutlerı teblığınde ıçme sutlermde Çözüm nerede? Turkıye'nın son yırmıotuz yılda stratejik anlamda atmış olduğu kımı adımlar (orneğın telekom, orneğın ozel sağlık sıste mı) bellı bır vızyoner bakışa sahıptı 0 gunlerde de bu kavramları bılen fazla yerlı yatırıma yoktu, ancak o yıllarda ıktıdarda olan kışılere yakın olan bu yatırımalar, o kışılerın bu vızyoner adımlarıyla bıraz da gozlerını karartıp yatırımlar yaptılar Sonra yatırımlarının onemını kavradılar Şımdı ıse ışın erbabı durumundalar O halde eğer kazanma odaklı bır mucadele vereceksek, bu oncelıkle ulkemızdekı en ust duzey kamu ve ozel sektor yonverıcılerının bu olguları kavramsal olarak satın almasıyla başlayacaktır Ozel sektor 90'/» yıllarda kendı ustune duşenı yapmaya başladı Ancak ozel sektorun doğal bır ozellığı vardır Yansız değıldır Kendısını duşunur Bır tıcarı kuruluş kar etmek amacıyla faalıyet gosterır Bu yanlılığı dengelemek uzere gereklı olan altyapı yansız bır otorıtenın enkın olarak faalıyet gostermesıdır Bı zım orneğımızde bu otorıte kamu adına devlet, devlet adına hukumettır Şımdı 90'lı yıllardan bugune dek gelen hukumet sureçlerını kısaca bır anımsayalım 28 Şubat sureçlerı, aklanmalar, ozelleştırme skandallan, guneydoğuda terorun bıtmesı uzerıne kabuk değıştırme surecı, AB, deprem ve ardından gelen ekonomık krız Tum du dertlı yıllarda ınternet gıbı bır altyapı kurtarıcı olarak gorulmedığı surece ancak luks olarak değerlendırılır Oyle de değerlendınldı Sonuç olarak bugun azınlıkta kalan bellı bır kesım hancınde ınternet luks bır tuketım maddesıdır O nedenle çıkış, bence başka bır yerde Nasıl kı halen hukumette olan partınm dınsel konulara bakışı çok hassas ıse ben de teknobji, ıletışım, ınternet gıbı kavramlara o hassaslıkta bakan bır lıder ve onun çevresınde toplanmış bır grup arıyorum Ama bulamıyorum 853/14 yor Bu tanım doğnıdur Sadece ın celenen 150 sokak sutunun 109 ta nesınde E cob (%72 6) 80 tanesm de S aureus (% 53 3) 62 tanesınde Klebsıella spp (% 41 3) gıbı bazı mıkroorganızmalann ızole edıldığı rapor edıldı Bunun yanısıra ıncele nen sokak sutlenrun su ve kul mad de mıktarlannın 1 5 oranında uy gun olmadıgı tespıt edıldı Bu çalış mada aynca pastonze ve UHT tek nığıyle ısıl ışlem uygulanmış sutler de ıncelendı ve sonuçlann uygun olduğu belırlendı Sağlık için uyarı Gerek bu çahşmada gerekse dığer toplantılarda da sokak sutle rının alternatıfı olarak tek başına UHT teknığıyle uretılen sutler değıl ısıl ışlem geçırrraş sutleı ın (pastorı ze ve UHT tekruğıyle uretümış) tu ketılmesı gerekhğı açıkça vurgu landı Konu mcelendığınde pasto rue sutler ıle UHT sutler arasmda besın değeri açısından buyuk fark lann olmadığı bdınmektedır Pasto ri7e sutleıde genel bakterı reduksı yonu % 95 98 oranında olurken