Katalog

Dicle ve Fırat tehlikede Savdş, bdştd Dıcle ve Fırat olmak uze re Irak'takı akarsulann larlenmesıne yol dçacak Bombalanan kımyasal tesıslerden sızan zararh maddeler, hem bu akarsulan hem de akarsulan çevreleyen topraklan kır letecek Bu kırlenme Irak ın altyapısını hedef dları dığeı Sdlduiarla bırleşınce çığ gıbı buyuyebılır Sozgelımı kanalızasyon sıstemının hasar gormesı durumunda, akaısula ra bır de kanalızasyon sulan karısacak Pek çok ınsdnın bu akarsulardan ıçme suyu ola rak yararlandığı duşunulurse, bu kırlılığın ınsan sağlığını nasıl etkıleyecegını tahmın etmek zor olmaz Kaldı la 1991 yılından bu yana üfo vakalannın 10 katına çıkması, bu yuk bır olasıhkla ıçme sularının kırlenmesmden kaynaklanmaktadır Iraklı yetkılıler savaşın patlak vermesı durumunda su kaynaklannın yuzde 10'unu koruyacaklanra ıddıa etse de, yardım orgutlerıne gore Bağdat uzenndekı ılk hava saldrnsından 12 saat sonra musluklann tumu kuruyacak Haarkk lannı en kotu senaryoya gore yapan ABD kokenlı yardım orgutu CARE, Bağdat çevre sınde kullanümak uzere 6000 lıtre kapasıteu 60 adet lastık su torbası sıpanşı verdı Amerikalı asken yetkılılere gore çevreyle ılgüı bu korkular ve kaygılar yersız "Akülı" bombalar yalnızca gereklı noktaları vuracak Ne var kı VVashıngton DCdekı Enerjı ve Çevre Araştırmaları Enstıtusu'nden Nicole Deller bu goruşe katlmı yor " Akallı bombalar da hava ve su kıruuğı ydratır Bunun orneklennı 1999 yıhnda NA TO'nun Sırbıstan'dakı Zastava otomobıl fabrıkasını bombaladıgında gorduk Bombala marun sonucunda tum toksık maddeler çevreye dağıldı Kaldı la petrol rafinerdennın ve asken techızat ureten fdbrıkaların bombalanması çok cıddı bır kımyasal kurlılık yaratır On ıncelemelerde Ingüız hukumetı Irak'ta bıyolojık ve kımyasal sılah ureten 9 tesıs tespıt ettı Buyuk bır olasüıkla once bu tesısler bombalanacak" BIR KÜLTÜR YOK EDILIYOR M odem Irak'ın kalbı nıtehgındekı Mezopotomya üa nehır arasmda kı toprak dunyaya yazıyı, tekerleğı, 60 ddkıkalık saat dıknını, 360 derecebk daıreyı ve medenı kanuna temel olusturdn duzenlemelerı kazandırdı Savaş ve uygarhgın bırhkte yanyana gelıstıgı bu topraklar tarırı boyunca barbarnk teror ve vahşete sahne oldu Ancak savaşlar devlet sıstemının, burokrasının ımparatorluklann doğma sını engeleyemedı Belia de, bır goruşe gore, sdvaşlar uygarkğın gehşımını tetıkleyıcı ortamı yarattı Arke'olojık çauşmalardan anlaşıldıgı uzere dunyanın şehır kumelen ılk kez MO 3500'de eskı Sumerlerde veya aşagı Mezopotamyada ortaya çıkü Ur uruk, Erıdu, Lagaş vı Nıppur adı venlen bu yerleşırn bırıml^ n arasında ıktidar savaşlaı devletın ılk yapı taşlannın atılması ıçın gereklı dınamızrra dogurdu Işte bu savaş halı bugunun Iıak devletınde devam edıyoı ve sayı lan yuzbınlerı bulan arkeolojık eserlen tehdıt edıyor 10 000 kadareser tespıt edılmek le bırlıkte bunlann çok kuçuk bır bolumu mcelenebürnıs durumda Bunlann herbın ın sanhk tarıhı hakkmda bıldıklerunızı kokun den değıstırecek bılgı potansıyeh ıçenyor Ulke Islam Sanaü ve Kulturu açısınddn dunyanın en buyuk merkezlennden bırı Islam mımansıne aıt en eskı eserler bu topraklarda yer ahyor Samarddakı Buyuk Camı ve Uk haydar Sarayı bunlann en tıpık oırıeklen Şıı mezhebıne bağlı Muslumanlar ıçın Hz Alı ve Savaş yalnızca doğal zenginliklere değil, kültürel varhklara da büyük darbe vuracak. Uygarlığın beşiği olarak nltelendlrllen Mezopotamya'ya yönelik bu saldırı, dünya kültür mirasının önemli bir bölümünün eksilmesine yol açacak. dvinglllı arkeolppkmn yaptıklan bjr. k"zı l oglu Husuyının Nccef ve Kerbeladakı turbelen kutsal zıyaret yerlennın basında gelışor 1991 savaşının izleri 1991 yüındd Korfez Savaşı sırasında Ur'dakı devasa zıgurat bombalandı Aynca patlamalann şokundan Çesıfon Kemerı'ran hassas yapısı buyuk zarar gordu Bunun yanısıra Bağdat takı 13Yuzyüdan kalma Mustansınye Unıversıtesı de sarsıntılardan etkılendı Istdnbul Unıversıtesı, Prehıstorya Ana bılım Dah Kursu Başkanı Prof Dr Mehmet Oz doğan Cumhunyet Dergı'yle yapügı soyleşıde savaşın kultur varkklan uzenndekı olumsuz etküennı şoyle düe getırıyordu "Ozellıkle merkezı otontenın olmadığı kuzey ve gu ney Irak'ta emınım şu sıra yağmalanan bu suru yer var Kulturel varlıklar açısından onem taşıyan alanlar, ozellıkle muze bınaları bombalanmaması ıçın ışaretlenıyor Uluslararası hukuk bu varlıklann dokunulmazlıklan gıbı bırtakım ılkelen ve şartlan ortaya koymuş ama savaş koşullannda hukukun geçerh olmadığını yaşanan deneyımlerden büıyoruz Bunun en cdnlı oıneğı Lubnan'da yaşandı, ıç savaşta ve ondan sonrakı donemde Beyrut'un tarıhı çekırdegı tamamen yok oldu Irak savdşında taraflann çok ıyı nıyetlı ve kulture ınsan canından daha fazla onem venldığını varsayalım Muzelen ıska geçıp başkd yerlen uçuran akülı bomba lar var Ama bunlar ışe yaramaz çunku Irak dumduz bır yer ve tek çıkıntılar hoyukler Dığer anlamda bu hoyukler arazıdekı sıper ahna büecek tuzaklar kurulabılecek, dikasınd bombalar yerleştinlebılecek dolayısıyla hedef alınacak noktalar En modern süahlar kullanılsa bıle, stratejık konumlann dan dolayı kaçınılmaz olarak tahnp edılecekler Korfez Savaşı'nda da boyle oldu" Sonuç olarak savaşın ozu yıkımdır Şıddetın uygar duşunceyı susturduğu bır donemde oncelığın kultur varlıklannın korunmasına verılmesıru doğal olarak bekleyeme yız Reyhan Oksay Kaynak Cumhuııyet Dergı 5 Ocak 200 f New York Tımes 25 Şubat 2003 The Art Newspdpcı com The Campaıgn Agaınst Sanctıons on Iraq Irak'ta tehlike altındaki eserlerin bulunduğu en önemli merkezler Korfez Savaşı'nm taıüu eseıleıe verdığt zarar lar henuz onanlrnddan, da ha kapsamh bır Irak savaşı ulkenm zengm tarıhı yapısına çok huyuk zarar verecek Tehdıt alhndah kulturel varlıklann bulunduğu en onemlı merkezler şun lar MO 3Bmyüda en parlak donemmı yaşayan şehır, kutsal htaplarda Ib rahun Peygamber'm do ğum yerı olarak gostenh yor 1920'h ve 301ı yülaıda Ingılız ve Amerıkah arkeologlardan oluşan bır ehp, bolgede surdunılen arkeolojık kazüarda buyuk bır mezarkk buldu Şehnn on de geleniennm gomulu olduğu sanılan bu mezarkk ta aynca hymeüı eşyalar da bulundu Anrak Ur u onemlı kılan en onemlı yapı, devasa zıgııratür Bu ku le Irak'takı en ıyı korunmuş tarıhı eseı olına ozeüığını taşıyor Ulkedeh dığer ar keolopk kazıiarla karşılaştınldığında, Ur'dafo çalışmalar oldukça ılcrı safhada ol masma karşm daha pek çok tabaka kazılmayı bekhyor zamanlarm bu onemlı başçoğu toprağm altmda gun ışığı kentmde, erken Islam sanatına ılışbn pek çok ornek na çıkartılmayı bulunur Modern kcntm dı beklerken, Islam şmda yer alan Mutevek Kulturune aıt ya hl'ın Buyuk Camısı 9 Yuz pılar ayaktadır yıldan kalma deva^d bır ve kulturel ve dıyapıdır Camınm helezonı nı açıdan çok mımansı Islam sanatının en buyuk onem ta onemlı orneklermden bmşırlaı Bağdat bu dır Kent, aynca bıhncn en bağlamda çok Sümer döne esh turbeye, hahfe id/dyj buyuk onem taNİNOVA: mlnden kalma şıyor Pek çok na ve tuğladan oruknuş Kuzeye doğru blr boğa Irak'ın yegane koprusune kereler saldmya olan bolgede sahıptır uğrayanbu "masalsı"kent yer alan Nınova Asur krah te luçbır şey onınal tasan Asurbanıpal donenvnde mını koruyamamakla bır ImUSUL: Irak'ın bu en parlak gunlennı yaşadı lıkte, başta turbeler, camı uçuncu buyuk kentı Dıcle Herbm bır sanat esen olan uzerıne kurulmuştur heykellerle dolu saraylarda ler, unıversıteler olmak ^ e ^ f0^ onemlı Isuzere geç Ortaçağ ayrıca Âsurbanıpal'm ku lamı yapıya evsadonemme aıt pek tuphanesmde 20 000 çıvı hıphğı yapan kentçok yapı varhğını yazılı tablet bulundu Kor'e< aynca 4 Yuzfez Savaşı'ndan sonra kazı surduruyor Bağyü'dan kalma ılk dat'ta aynca ulkelan yerlerdeh heykeller Hırıstıyanlata aıt yağmalandı Nınova bugun run en buyuk arkemanastırlar bulu oloji muzesı bulunuCozeüm altındaki Dunya nuyor Kent muzeAnıtlan lıstesmde, tehhke yor Muze, Sumer, Basmde Nınova gıbı alündah 100 alandan bın bu ve Asurlulara aıt çok mer kezlerden çıdurumunda sayıda eskı esenHr karülmış Asurlulara banndmyor alt bronz aıt eskı eserler yer maske BAĞDAT: lratta Anahyor ük Çağ'a aıt eserlenn pek guneyındekı Nıppur bolgesı de Irak'ın guney lasımlarmda yer ahyor Bu bolgede Islam oncesı seranvl çalışmalanndan ornekler bulundu Seyreltilmiş uranyum tehlikesi Sdvaşın yol açügı bır dığer tehdıt de seyreltilmiş uranyum (DU) Bu superyoğun radyoaktıf metal mermı başlıklannda kullanılıyor Hedefe ısabet ettıkten sonrakı pat lamada, sıcaklık bın dereceye çıkıyor Isı ve radyasyon çevredekı tum Cdnlıldiı yok edıy or DU ıle ügılı 1999 yılında Kuveyt Suudı Arabıstan ve Irak aidsında bu anlaşmazhk çıkmışu DU serpınfısının ne kadar tehhkeh oldugu konusunda kımse net bır şey soy leyememekle bırlıkte Bosna orneğınde bu maddemn çevreye rıe denlı zaıar verdığı goruldu Savaş ıle sağlık sorunları arasındd ridsü bu ıkşkı oldugu konusu hala tartışmah ABD Dışışlerı Bakanlığı'na gore Irak'ın guneyındekı kanseı noıolojık hastahklar doğum anormalhklen ve dıger hdstalıkldidakı dnoımal artıslaı Irak rejımının kımyasal sılah kullanımına bağh Oysa Iraklı doktorlar hastahk sayısınddkı aıtıştdn DU'u sorumlu BABİL: Babü (Mo tutuyor ABD asken yetkılılenne gore Irak halkı ve doğal çevre bu savaştan fazla zarar gormeyecek Ancak sdvaşı hangı taraf kazdnırsa kazansın, kaybeden doga olacak Reyhan Oksay NewScıentıst 15 Mart 2003 iştar kapısından blr iüsleme 1700 600) en parlak donemını yaşadı Fırat'ın hyıla nnda kurulmuş olan bu kent Hamurabı Nebukad nezar ve Buyuk Iskender e başkent olarak hızmet veıdı İştar Kapısı gıbı anıtsal yapüar gun ışığma çıkarti lırken, Babü Kulesı ve Asma Bahçelerı'nın yerlen, net olmasa da yaklaşık olarak tespıt edıldı Israıhkavmme kucak açan bu kent kutsal htaplarda bahsı ge çen onemlı bır yerleşım bolgesı 'lann Enhl'e adanan Babıl'ın 160 lalometre SAâiARA: Bır 836/7