Katalog

Tehlike sinyalleri 'Film çektirme' takıntısı Sağlık kültürümüzdeki masum "fılm çektirme" takıntısı ne yazık k'ı günümüzde ülke kaynaklannı çarçur eden ve hekimliği yozlaştıran ana sorunlardan birisine dönüştü. J aponya'da şıddetlı bır depremden ıkı ay once garıp elektronıanyetık sınyaller saptandı Soz konusu sınyaller gunun bınnde depıemlerı onceden kestırebüeceklerım one suren Yunanlı araştırmacüarın elde ettıklerı bulgulan desteklıyor Deprem uzrndnlan yıllardır bu doğal afetın basınç altındakı kdydlardan yayılan plektromdnyeük sınyaller aracüığıyla once den saptanıp saptanamayacağını tartışıyorlar Bu qoıu şu ılk kez ortaya atan Pana U yotis Varotsos, Kessar Aleksopulos ve Konstantine Nomicos urı ddktın dan turetüerek kısaca VAN adı verüen bu yontemın sa vunuculdrı topıaktakı elekt rık ve manyetık etkınlıkten yola çıkarak kımı depıemle rın yerı, tanhı ve şıddetı konusunda kesürımde buluna büeceğme ınaruyorlar Bugune dek yapüan başka araştırmalardan bu goruşu destekleyıcı herhangı bır bulgu elde edılemedı Ancdk şımdı Tokaı Umversıtesı Depıem Tkhraın ve Aıaşürma Merkezı'nden Seiya Uyeda Jjponya'mn Izu adalarrndakı elektnk ve manyetık alanlarda Mart 2000 den sonra anormal değışımlere rastlandığına 26 Hazıran tanhınden başlayarak bu bolgede bu dızı depremın meydana geldığme dıkkat çekıyor Jeoelektrık alan olçumlerının "belırgın sıradışı değışımler" sergüedığını dıle getıren Uyeda ekıbı sınyallerın gucunun zamanla arttığına ve 1 Temmuz 2000 tarıhınde meydana gelen 6 4 şıddetındekı depremden hemen once doruk noktasma ulaştıgı na parmak basıyor Uyeda ve arkadaşlan aynı donemde yeryu zunun manyetık alamnda da değışımlere taruk olduklarını behr tıyorlar Deprem uzmanlan soz konusu bulgulann geçerlı olup olmadığı konusunda ıkıye aynlmış durumdalar Vaıotsos Uyeda'nm deneysel sonuçlarını son derece etküeyıcı bulurken, Alas ka Unıversıtesı'nden Max Wyss soz konusu sınyallerden dep remlerı onceden kestırmeye çalışmanın umutsuzluk ıçınde bır ddla tutunmakton başka bır şey olmddığını one suruyor EGO aşağılandıkça zekâ azaîıyor lkemızdekı sağlık kulrurunde yerleşık davraruslar dan bııısı "fılm çektırmek"ür Hastalar doktora gıtüklerınde bır yolunu bulup "Bana bır fılm çekürır mı sın?" dıye suıarlar ya da hekımler hastanın gozlermde bu ısteğı sezer sezmez onlaıdan once davranıp sızın bır fîlmı nızı dldlım" oncrısınde bulunurlar Hemen herkesın yaşadığı gıbı hekım hasta ılışkısınde "rıtuelleı" buyuk onem taşır Hasta kapıdan gırdığınden ıtıbaren ona yaşatıldcak duygular hafıf tertıp olağandışı ol malıdır Boyle bakınca "fılm çektırmek" de "Fılm aldırmak" da hekım hasta üışkısının rıtuellerıne dahüdır dıyebılırız Bu nedenle oıneğm butun fılmler gerçekten gerektığı ıçın değü bıraz da bu rıtuelın doğal bır gereğı olarak çektırılır Bu sozlerden zaman zaman hekımlerın hastalarm fılm çektirme takıntısını "suısümal ettıklen" sonucu çıkdbıhr ama unutrnamak gerekır kı boyle masum "suısümaller" hasta muayenesını tedavınin bır parçası halıne getırmenın bır yontemıdrr de Gunumuzde en hızlı gelışen tıp dalları goruntuleme ılgüenen tıp dalkrıdır Rontgen ısınldrının bulunması ıle başlayan modern radyolojı bılımı son 20 ydda devasa ılerlemeler kaydettı ve gunumuzde ınsan vucudu bügısayar yardımı üe kesıtler halın de neredeyse anatomı atlaslaıına yakın bır netlıkle gosterı lır hdle geldı Ses dalgaları üe goruntu sağlayan ultrasonog rafı Bügısıyarlı Tomografı ve şımdı sıklıkla kullanıldn Manyetık Rezoridns Goruntuleme klasık rontgenm yerını almıştır Goruntuleme teknolojüeıının üerlemesı ozellıkle cerrahı tedavı gerektuen durum larda hekımın tedavı oncesı bügısını devasa boyutlara çıkardı ve hekımlığın muhendıslık yanının daha çok gekşmesıne neden oldu Oyle kı bazı hekımler hastanın kendısını gormeye üıüyaç duymadan en ıncelıklı tedavüen planlayabüır hale geldı tarnşırken bu konuya şu sozlerle degındı "1980'lerden sonra uygularnaya geçen "manyetık rezonans goruntuleme" (MRG) dıye bır tanı yontemı var Pahah bır yontem, laboratuvar Turkıye de yaklaşık 1 S müyon dolara mal oluyor Teknolojıyı bırkaç çokuluslu şırket uretı yor ve dışe dış bır rekdbeüe dunyaya pazaılıyor lstanbul başta olmak uzere buyuk kentlerımızde son lb yü ıçınde pıtrak gıbı MRG laboratuvarları açüdı Ornegın lstanbul nufusuna gore en fazla MRG bulunan bır kent olma rekoruna ulaştı Bunlardan kımılerı yabancı, kunüerı yeılı kredüerle ve "kazanode" sıstemıyle kuruldu Bır ıncelemerun fıyatı bugun yaklaşık 150 200 müyon TL cıvarında Bu fıyat Avru pa ve ABD'ye gore pahalı değıl. ama bızım ortalama satın almd gucumuz düdcate alındıgı zaman oldukça pohalı Do layısıyla hasta (muşterı) bulmak kolay degü Laboratuvarlar arasındd dışe dış bır rekabet başhyor Kapıtalıst ışletme modehne gore bunda da bır anormallık yok Basın dunya E ğer bırısı sıze kendınızı dptal gıbı hıssettırmışse, bu sızı aptdl yapmaz değü mP Ohıo VVestern Reserve Umveısı tesı'nde sosyal psıkolog Roy F. Baumeister ın dışlanma ve reddedılme konulu ıkı yıllık çalışmasına gore, aslında, yapabılırde Once bırkaç çeşıt zekâ testı uygulanarak reddedümış hıs sı verüen deneklerden bazüdrı da kışüık testı verılerek hayatları boyunca yalnız yaşamalan gerektıgıne ınandırıldı Bır kısmından ıse, bır grup yabancı ıle karışmaları ısterup daha sonra bu yabancüardan hıç bırmın onlarla bır şey yapmdk ıstemedıgı soy lendı Bunca tatsız tecrubeden sonıa yenıden testten geçırılen deneklerm puanlarının %25, analıtık zekalarının da %30 cıvan duşruğu goruldu Baumeister, bunların son çeyrek yuzydda, ozsaygı red dedüme ve saldırganlrk uzerıne yapüğı araştırmalar ıçmde gordugu en drdrnaük sonuçlar olduğunu soyledı Iletışım kurmaran msanın en derın ve en guçlu ozellığı oldugunu ve bunu engellemenın çok buyuk darbe olacagını, ve reddedürnenın akabınde kısa bır sure ıçm dogru duşunulemedığmı de sozlerıne ekledı Bunun sık tekrarlanması sonucunda zekânın ne yonde etküeneceğı ıse üerı bır araştırmayı gerektırıyor Yozlaşma var Hemun heıkesın hemukır oldugu uzere bu gehşmeler hekımlıgın ınsdiıcü ozunde gıderek hızlanan bır aşınma surecı başlattı ve sonunda "hekımın kendısını de bır tedavı olarak sunduğu" klasık hekunlık kaybolmaya yuz tuttu Bu gelışmeler Turkaye gıbı gelışmekte olan ulkelerde daha hızlı oldu ve hekımlık buyuk olçude hastanelerı, tedavıyı ve teknolojıyı kutsayan bır yonekme gırdı Bu yonelım aynı zamanda başka bır yazıda değımlen "medıkalızasyon" surecı nın bır parçasıdır ve goruntuleme yontemlerının kullanımını buyuk olçude pıyasa dmamıklen behrlıyor Bu yozlaşmaya tanıkhk eden bır çok hekım "postmodern suskunluk" ıçınde "ışıno bakarken bazı hekımler ya şananları açü< bır dılle anlatma yolunu seçmektedır Bunlardan bırısı de lstanbul Tıp Fokultesı Norolojı Anabüım Dalı Bdşkanlığından yakm zamanda ayrümak zorunda kalan ve şımdı lstanbul Tcibıp Odası Başkanı olan Prof Dr Gençay Gürsoydur Gençay Gursoy'un Ternmuz 2001 de Turk •ftıbıplen Bırlığı taıafından "2000 2020 Surecınde Nasü Bır Dunya Turkıye Sağlık Tıp Ortamı Ongorulebüır Oluşturulabüır'1 temalı toplantıda hasta hekım üışkılerının gele mızdakı tenceretava promosyonları gıbı laboratuarlar ardsında da promosyon yanşı neden olmasın'' Ama burada ufak (') bır fark var Gazete satın alan ınsan gazetenın değerını ve promosyonlannın avantajlarıru kendı olçulerıne gore tartıp uygun bır seçım yapma olanağına sahıp ama laboratuvar musterısı (hasta) sahıp degü Bır kere bır MRG incelemesıne ıhtıyacı olup olmadıgına varsa bunun nasü bir ınceleme olması gerektıgıne kendısı degü hekım karar verıyor Dolayısıyla modelımızde muşterı rnalın parasını odedıgı halde, onu seçme olanağına sahıp degü O Zdinan malın parasını odemeyen bır aracı (hekım) muşterı oluyor Laboratuvarlann hedef kıtlesı esas olarak hekımleı olduğuna gore, promosyon da ısteı ıstemez hekımlere yonelıyor Ne yazık kı bu uygulama Turkıye de yaygındıı ve bunu açüc açrk savunanlar da az değüdır" Busozleı sağlık kulturumuzdekı masum "film çektirme" takıntısının ne yazık kı gunumuzde ulke kaynakla rını çarçur eden ve hekımlığı yozlaştıran ana sorunlardan bırısıne donuştuğunu gosterıyor Başta saglüc sektorumun en masumu olan hastalar olmak uzere herkesın bu gıdışe dur demek ve sağlığın daha az tıpld da korunabüeceğı bıhncını yaygınlaştırmak ıçın one atüması gerekıyor Prof Dr Şükru Hatun Kocaeh Unıversıtesı Tıp Fakullesı Çocuk Sağhgı VP Hastalıkları Anabüım Dalı e maıl shatun@ısbank net tr 804/6