Katalog

Gönülden Billme Ahmet Inam Boşluk Insan içinde boşluklar taşıyan bir varlık. Içindeki boşlukları kapatmak, doldurarak yetkinliğe ulaşmak, eksiklıklerini gidererek, tam, dolu, olmayı isteyen. Kendinı eksik duyduğu, eksik gördüğü için belkı de uygarlığı, bilimi, sanatı, ahlakı, inanç düzenlerini oluşturdu. Benim bu konudaki eksikliklerimden biri de, insanın eksikliklerini hiç kapamayacağına, boşluklannı dolduramayacağına olan inanamdır. Insanı, boşluklannı doldurmaya ıten, ıçindeki boşluktur. Ancak, içindekı boşluğu duyabilen, bunun acısını, boşluk acısını yaşayabilen, boşluk duyarlılığı taşıyan insan, kendini aşmaya, gedıklennı kapamaya çabalayabılır. Çabaladıkça oğrenır ki, boşluk dediğin, ınsanda kapanmayan bir yara gibidir. lyi ki de oyledir, insanı insan kılan etmenlerden biridir, boşluklarla savaşmak. Boşluk doldurucusu olmak. Dolu dolu yaşamak boşluklar yaşamaktan geçer: "Beyhude"lik duygusu, zaman zaman yaşanan anlam yitimleri (ne arıyorum ben burada? Yaşamanın anlamı ne?) yaşam atılımları yapmaya zorlar bızı. "Yaşamımm bir anlamı olmalı Içımdekı boşluğun da bir anlamı olmalı. Son zamanlarda yaşadığım boşluk duygusunun sesini dinlemeliyim, acaba ne soyluyor bana? Boşluktan kaçmaya, onunla yuzleşmekten korkmaya kalkmak, boşluğa yenik duşmemize yol açabilır: Insanda boşluklarıyla yuzleşebilme cesareti olmalı. Içimizdeki boşluklann bize ileti (mesaj) sunduklarını unutmamak gerek. Belki de, "sen ne boş adamsın. Kafan boş, ruhun boş, ıçın boş. Boşluğa sunabilecek neyın var?" diyorlar. Oysa, yaşadığımız dünyada insan, boşluk korkağı olarak yaşıyor. Boşluktan ödu kopuyor. Yalnız kalmaktan, "meşgul olamamaktan", meşgul gibi görünememekten ürkuyor. Hemen kendine bir iş icat edip, boşluklarıyla yuzleşme acısını yaşamak istemiyor. Yaşam duzenini buna gore oluşturmuş, surekli çalışıyor, "boş oturmayı hiç sevmiyor". Çalışmak, içimizdeki boşluklarla hesaplaşmayı sağlamışsak anlamlı. Körü körüne çabalamak, boşluğumuzu unutmak içın, ruhumuzu sarhoş etmek demektir. Bomboş yaşayıp da boşluğunu anlayamayana ne demeli? Boşluk koru. Dünya böyle insanlarla dolu. Toplumsal, ekonomik duzen kendini doldurabilecek insanın bu olanaklarının onunu kesıyor. Boşluğumuz, hiç dolduramayacağımız, ama doldurma çabamızda bizi besleyecek olan boşluğumuz ,başarabilirsek bizim en yakın dostumuz, bir anlamıyla. Ona gereksinimimiz var; yapmaya, üretmeye, oluşturmaya çabaladığımız etkinliklerimızde gucumuz; zaman zaman ondan utanıp, dışımızdakı insanlardan saklamaya çalışsak da. Doldurulması gereken bir yaşamımız var, bir dünya var, sonsuz boşluklarla dolu. Arap dilinden bıze geçmiş iki sözcuğu anabilirim burada. Bıri "helâ"dır. Bizde yüznumara anlamında kullanılıyor. Araplar, "beytül helâ" diyorlar, boşluk evi, tuvalete. Helâ anlamında boşluk, içine edilecek bir boşluk olarak anlaşılıyor. İnsanın, boşluğun değerini anlayamışının bir gostergesi bence. Yazık etmişiz, o güzelim boşluğu W.C. adı yaparak! Diğer bir sozcuk, "fenâ"dır. Fenâ, gelip geçicilik, yıkım, yokluğa karışma gibi zengin anlamlar taşıyor. Ona da, fenâ demişiz; kotu. "Fâni", "ifnâ" gibi türevlerinin kullandığımız bu sozcuk hiç de fenâ bir sozcuk değildir. Boşluk korkusu bizı ne hallere sokmuş. (Eski Yunanca'daki pleös'un zıttı olan kenos'un da, olumsuz anlamlan var, tıpkı Latincedekı vacuus'a benzeyen, "verimsiz" gibi. Vacuus, işsız, aylak boş gezenlere uygun görülen bir sıfat!) Evrenin "boş" olmadığını söyluyor, fizikçiler. Içlerindeki boşluğu dinleyebildikleri içindir, büyuk olasılıkla. Otizm özürlülük değil, farklı bir dünya Otizmle ilgili bir test uygulansaydı, başarı oranımız ne olurdu? Şaşırtıa ama, bu smavdan "geçen" 300 kişiden 1 kişi, belki de daha fazla olurdu. Dahası, bunlarm büyük bir çoğunluğu erkek bilim insanı olurdu. C Boşluktan kaçmaya, onunla yuzleşmekten korkmaya kalkmak, boşluğa yenik düşmemize yol açabilir: Insanda boşluklarıyla yuzleşebilme cesareti olmalı. ambndge Uruversıtesı klınık ruhbüım uz maru Simon BaronCohen otizmle ılgılı basıt bir test gelıştıren ılk ekıbe onderlık edıyor, aynı zamanda da otızmın bir bıçımı olan Asperger sendromuyla ılgılı bir klinık ışlctıyor Testın oluşturulmasuid olanak taruyan gerek khruk çdlışmalar gerekse araştırmalar BaronCohen' ın bu konuda yepyenı bir kuram ortaya atmasma yol açtı Aşağıdd Cohen ıle New Scıentıst'te yayımlanan ılgınç soyleşıyı sunuyoruz Otizmin kesinlikle bir özürlülük olmadığını mı söylüyorsunuz? Klasık oüzm ozurlu bir durumdur, çunku toplumsal ve ıletışımsel sorunların yaru sııa, oğrenmede guçluklere ve düde tutukluga neden olur Gelgelelım, Asperger sendromunda durum bu denlı basıt degüdır Anababa, ya da ogretmemn bakış açısından, çocugun garıp davranması bir sakatlıktır Ancak bu, o bııeyın ıçınde bulunduğu durumdan çok çevresıyle ılgılı bir bılgı verebılır Asper ger sendromu olan bir kışının bakış açısından ele alındıgında, bu kışıleı ozuılu degıl dığerlerınden bıraz farklı gorunurler Toplumsallaşma gıbı bu hedeflerı olmayan bu kışıleı toplumsal davıaruş kurallarını çok guç bulduk larını hemen ıtıraf ederler Ama genellıkle kışısel olmayan, sudan bir konunun ayrıntılarıyla yakınddn ügılenırler Onlann toplumsal yetersızhklerı yalnızca, herkesten ayru olçude toplumsal olmasının beklendığı bir oı tamda sorun yaratır sayar muhendıslıgı bunun guzel bir ornegı Asperger sendromu olanlar genellıkle ayrınülarla ılgdendıklerın den, soz konusu dalda boylesı bir ozellık yararlı olacaktur Hava trafiginin denetlenmesinde kimlerin çalıçmasını isterdiniz? Teknık ayrıntüan gozden kaçırmayan bırıne gerek duyuldugu konusunda hakusıruz Ancak burada degışıme de aynı bıçunde tepkı veren bıruıe gerek var Bu nedenle, hava trafığının denetlenmesı ışı tum Asperger sendromlular ıçın pek uygun olmayabılır Aspergeı ulerın çogu oldukça sıstematık ve onceden kestırüebüır dallarda çalışmaya uygundurlar Ne var kı, kımılen beklenme dık durumlarda hiç panıge kapılmazldr Soz gelımı, denetım panehnde kırmızı ışık yandıgında, herkes acü ydidımı duşunurken, onlar mantıklı olasılıkları duşunmeye başlarlar Khrukte bunun ilgınç bir ornegını yaşadık Bu anneyle baba çocuklannı hayvanat bahçesınde kaybettıklerını soyledıklerınde, anne korkunç panıge kapılmısken, Aspergerlı baba sakın ve sıstemh bir bıçunde olayı gozden geçurıp, mantıklı bir arama surecı sonucunda çocugunu buldu İş yerinde Asperger sendromundan daha naYani bu, toplumun otistiklere uyum saglayasıl yararlanabiliriz? cak biçimde degistirilmesi gerektigi anlanuna mı Yeru bu ış ya da proje gelıştırıhrken, bırbııleıını ta geliyor? Yoksa, otistikler roi topluma ayak uydurmamlayacdk becerüere sahıp kaşıleıden oluşan bir etabe mak için degişmeli? gerek vardır Kimı ınsanlara odaklanırken, kımıleıı urun, Her ıkısmden de bıraz Aspergeı sendromu olanlar ya da sısteme odaklanır Işte Asperger sendromlu kışı bu topluma uyum saglamak ıçın behrgın bir çaba gosterıyorıkıncı rol ıçın bıçümış kaftandır lar Kendısınde de Aspprger sendromu olan Liane HolDemek ki güç bizler için yüzeysel, Aspergerliday Willey run konuyla ılgılı kıtabı 'Normalmış Gıbı liler için derinlikli bir sey. Davranmaya Çalışmak" başlıgını taşıyoı Bu da AspergerÇok guzel ıfade ettınız Khnıktekı hastalarld konulı hastaların uyum sdğlamak ıçın ne denlı buyuk bir çaba şurken, zaman zaman bana bir şeylerı yapay bir bıçunde gosteıdıklerını açıkça ortaya koyuyor Ne var kı, bızler de yapmaktan hoşlanmadıklarını, bir şey yapacaklarsa onu toplumu bir olçude degıştırmek zorundayız Bu tuı çogerektıgı gıbı, uıce eleyıp sık dokuyarak yaptıklaımı be cuklaı genellıkle okulda çok acıklı şeyler yaşıyorlar, kenhrtıyorlar Bunun sonucunda da konularmda uzman oludılerıyle surekli dalga geçıhyor ve başa çıküamadığında yorlar okulu terk etmelen bıle ıstenıyor Bu yuzden, toplumun yapacagı şey oğretmen ve ogrencılen bu konuda egıtmek olabı• Toplumsal durumlar kafamt kanştınyor. hr • Sohbet etmekte zorlanıyorum. Asperger sendromu olanlar • Okulda kompozisyon yazmak benim ıçın buyuk bir sıkıntıydı. yüksek teknoloji ve sanayinin ege• Aynntıları algılamada oldukça iyıyim. men oldugu toplumlarda kendileri• Başkalannın düşunce ve duygulannı pek kestıremem. • • ne daha iyi bir yer mi edinebiliyor• Belli konulara çok uzun sure odaklanabilirim. •'' \ ı;'.. ' lar? • Öyle bir nıyetim olmasa da, insanlar sık sık kaba davrandığımı îöy ' ' Kesınlıkle kendılerıne daha ıyı bir lüyor. yer edınebılıyorlar Ayrınülara ozen gos• llgı alanlarım çok kısıtlı, ama bunlara ınanılmaz derecede bağlıyım. termenın can ahcı bir onem taşıdığı bügı• Kimi şeyleri hiçbir esneklik olmadan, yineleyip dururum. Asperger sendromunun temel özellikleri: 804/2