Katalog

ırucu veya cınsel ar?u sırasında da salgüaruı Bu da odulun çok yakında olduğu anlamına gelmekte dır dıye konuşuyor Şaşırtıcı olan en azından sıçanlarda dopa mın mıktannın kadın ve erkekte farklı olrnasıdır Bu durumda kadın ve erkek bağımlılığı da farklı 9 olabıln mı Mıchıgan I Inıversıtesı nden psıkolog Jill Becker e gore bu nokta bılım adanüarının dıkkatınden bugune dek kaçmış Becker erkek sıçanlardd dışı kokusu aldık ları zaman dopamın duzeyının arttığını soyluyor Dışı üe yakınlaşmd dopamın mıktannı artırır dı ye konuşan Becker Oysa dışılerde dopamın mıktarı bekbi kontrol ettıklerı zaman artar dıyor Ancak bu senaryo kafestekı hayvanlarda geçerlı değıl Vahşı dogada dışüer erkegın yakınlaşması na ızın vermeden onre kaçar gıbı yapıp erkeğı kızıştırır Bu kızıştırma sıçanın hamılelık ıçın hazır oldugunu gosterır Bu arada ostrojen salgısı do pamın sıstemını ıyıce hassas hale getırır ve dışıye ıvme kazandınr Boylece dışıran hamüe kalma şansı artmuj oluı Becker bağımlüık VP dopdmın üışkısı ıçın şoyle konuşuyor Madde bagımlılıgı konusundakı araştırmalar genellıkJe erkekler uzerınde sur durulur Bana kalırsa erkelcrde madde odul sıs temını ele geçıı ır ve cınsellığın yenne madde bağımlılğım oturtur Erkek madde bağımlüarı dığeı eıkeklcrın seks peşınde koşmaları gıbı tek bır hedefe küıtlenıp maddenın peşıne duşerler Madde kullandıkça tatmın olurlar tatmın oldukça daha fazla madde îbterler ve bu kısıı dongu şek lınde devam oder Berker dışılerde bu durumun farklı oldugunu soyluyoı Dışıdc seks sırasında dopamın mutlaka yukselmez Üopamının artmdsı ıçın sosyal ve fızıkbel unsurlar da gereklıdır Bu da şu anlama gelmektedır Kddınlarda arzu duzeyı hormonlanna baglı olarak değışıklık gos terır ve bagımlılık tpdavısınde farklı uygulamalar gerekebılır Fareler ve insanlara dair Insan gen haritasmm yayınlanmasmdan tam bir yıl sonra fare genomu da gun ışığma çıktı. Şimdi gen dedektifleri bu ikisi arasındaki benzerlikleri bulmaya çahşıyor. M f zun suredır merakla beklenen fare genomu geçen M m hafta saygın bılım dergısı "Nature"da yayınlandı \ J Çeşıtlı kamu kuruluşlarının oluşturduğu "Mouse Genom Consortıum" bu pro/e uzerınde tam ıkı yıldır çalı şıyordu Konsorsıyumun en buyuk rakıbı "Celera", fare genomunu 2001 yılının nısan ayında çozduklerını ıddıa et mekle bırlıkte, bugune dek yalnızca tek bır kromozomun aynntılarını yayınlayabıldı Gozlerını fare genomuna dıken gen dedektifleri, bu bılgılerı referans olarak kullanmak ıstıyor Insan genomu bugune dek çozumlenmi} olsa da genlerın dızılımının ne resınde yer aldığı ve bu genlerın ne ışe yaradığı başka bır konu Iste bu noktada devreye fareler gınyor 75 mılyon yıl once fare ıle ınsanın evrımsel gelışımı farklı kulvarlarda yol almaya başladı Dolayısıyla farelerle yakın akraba ol duğumuz soylenemez Ne var kı uzerınde en fazla çalışı lan denek hayvanı olarak çok ıyı tanınıyor Farelerdekı doğal mutasyonlara dayanarak, bılım adamlan fare genlerının pek çoğunun ne ışe yaradığını ve bu genlerın ınsanlarda hangı genlere tekabul ettığını bılıyor Fare genomunun tumuyle gun ışığma çıkması bu çalışmaları ıyıce kolaylaştıracak Ayrıca mudahale ıle doğal olmayan mutasyonlar yaratmak da mumkun Kuşkusuz, Oksitosinin önemi kle ızlemele rıldı Erkek irıru bastır ııkça lımbık run tumuyle u ancak ekh gıbı bol 1 durumlarım goruldu aynı şeyın •ulldnma ar ığunu ılen su kçesıyle koymayı oğ r ve amıqdd eme açısm nuşan Chıld "ullanmayan nadderan da madde azlı ı<gınd neden ğü Bundan eya uyuşturu Lsanlarla bu acak Burada jl yetenegı nlann uyuştu ıek hoımonlaıın kaımaşık büeşımı de bagımlüann te davısınde yol gosterıcı olabüır Kımyasal madde lerın ıçınde dopamın onemlı Uyuşturucunun be yınde ızledıgı yol üe dopdmın bistemı çakışıyor Nıkotın kokaın eroın veya alkol gıbı maddeler dopamın sıstemını ne kadar yogun etküerse bun lardan ahnan zevk ve ıstek de o denlı yuksek olu yor Bdğımlüarın dopamın sıstemlerı de kışıden kışıye farklılık gosterıyor Orneğın New York ta Bıookhaven Ulusal Laboratuvarı ndan Nora Volkow ve ekıbı pek çok bagımlıda dopamın resep torlerının bagımlı olmayanlara oranla daha az ol dugunu keşfettı Ayrıca bazı gen degısıklıklerı dopamm kanalıyla yapdan sınırsel smyallerın etkı sını bagımlüarda azaltıyoı Bu ıkı sıstem bazı kı^ı lerı bagımlüığa daha yatkın küarken uyuşturucu lan bu kışıler ıçın daha Cdzıp hdle getııebılıyoı Dopamın maddeden alınan zevkı zırveye çıkartsa da her şey bu kadaı basıt olmayabılır Dopamınm beyındekı temel ışlevı ashnda duy gudurumunu degü hareketlerı kontrol etmektu Bu nedenle dopamın eksıkhgı hareket etme zor lugu olarak kendını gosteren Paıkınson hastalıgı nd yol açar zevk alma yetenegmde azalmaya de ğü Ancak bu ıkısı tumuyle bırbırınden ayrılmaz tnsanlar kerıdını ıyı hıssetmek ıstedıklerı zaman bu duyguyu yaratma motıvasyonu da beraberın de gelır Insanlardakı dogal ıçgudu cazıp olan şeye dogru yol almaktır dıye konuşan Kanadd Corcordid Unıversıtesı nden Jiıtı Pfaus Dopa mın ufukta bır odul goruldugu zaman da salgıla nır Orrıegm bır bagımlı kokaın gordugu zaman Cınsellık ve bagımlılık arasınddkı ılışkıyı araştırırken bır dığer hormon daha onem kazaruyor Bu hormon oksitosindir Oksıtobin eşler arasında ve anababa üe çocuklar arasında üışkımn kurulmasındd krıtık bır rol oynar Hor monun duzeyı ayrıca orgazm sırasında en ust duzeye tırmanır Butun bunlar odulu artıran et menlerdır Oksıtosınaraştıımacüarınınbaşında Maryland Unıversıtesı nden C. Sue Caıter da yer alıyor Carter ve ekıbı eşlerıne yavrulann bakımında yardtm eden tekeşlı tarla farelerınde oksıtosın duzeyının çokeşlüere gore daha yuksek oldugunu ortaya çıkarttı Çok eşlı tarla farelerı burıun tanı teısı eşlerı dogurduktan sonra başka dışılerle bırlıkte olmak ıçuı yuvayı terk edıyor Ay nca duşuk duzeylı oksıtosın kokaın bağımlısı er keklerın yavrularını ıhmal etme nedenı olabüıı Daha da şaşırtıcı olan oksitosinin sıçanlar da eroın toleransını artırırken kokaırun yol açtıgı haıeketlüığı azaltması Bu hormon aynca eroın eksıklıgı durumunda ortaya çıkan semptomları da yumuşatıyor Macarıstanda Mankusovzky Teac hıng Hastanesı nden Gabon Kovacs ve ekıbının gercekleştııdıgı bır çalışmaya gore aşık oldn bağımlüarın madde kullanımından vazgeç melerının altında yatan neden oksıtosın duzeyının yukseklıgı olabılır Bu duıumdd aşk mutlu sonla bıtebüır Oyle gorunuyor kı madde bagımlılarının tedavısınde seks yol gosterıu olacak Reyhan Oksay NevvScıentıst 23 Kasım 2002 bu tur mudahaleler ınsanlar uzerınde yapılamıyor Çoğunlukla farelerde hastalığa neden olan bır gen muta%yonu, ınsanlarda da benzer hastalıklara yol açabılıyor Hangı mutasyonların nelere yol açtığı ıle ılgılı bılgıler, ınsanlarda kı pek çok hastalığın tedavısıne ışık tutuyor Fareler uzerınde yapılan bunca çalışmadan sonra ortaya şu soru çıkıyor Fareler bızlere ne kadar benzıyou Bılgısayar analızlerıne gore farelerde, ınsanlarda olduğu gıbı 30 000 gen bulunuyor Ancak bazı bılım adamlan bu sayının çok duşuk oldugunu ılen suruyor Şaşırtıcı olan, ınsanlarda farelerde olmayan yalnızca 300 gen bulunması Cenye kalan genlerın yuzde 99 oranında tumunun farede bır benzerı bulunuyor Genlerdekı en belırgın farklılıklar bağışıklık, ureme ve surprız koku alma sıstemlennde ortaya çıkıyor "Farelerın koku alma reseptorlerınde çok sayıda farklılık bulunu yor" dıye konuşan Oxford Unıversıtesı'ndekı Tıbbı Araştırma Konseyı Işlevsel Genetık Unıtesı'nden Chrıs Ponting, "Fareler çıftleşmek ve karınlarını doyurmak ıçın koku alma duyularından yararlanır" dıyor Dışı farelenn ureme genlerındekı çeşıtlılık ınsanlardakınden daha fazla Kadınlar prolaktın denılen ve hamılelığe ozgu tek bır hormon ure tırken, fare genomu dışı farelerde 20 farklı hormon oldugunu gosterıyor Bunun buyuk bır olasılıkla nedenı, farele rın daha fazla zehırlı maddeyle temas etmesı Bundan sonrakı aşamada yapılacak şey, her bır enzımın nasıl çalıştığını ortaya çıkartmak Bunların sonucunda fare çalışmalannın ınsanlar ıçın nereye kadar uygulanabılır olduğu anlaşılacak Konsorsıyum'a dahıl olan kurumlardan bazılan butun bu bulgulann daha başlangıç oldugunu kabul edıyor Ayrıca bu pro/ede kesın olmayan bazı noktalar bulunuyor Orneğın fare DNA'sının dışılerden alınması, Y kromozomu dızılımının bılınmemesme neden oluyor New Saentıst, 7 Aralık 2002 822/9 ık a nasıl tepkı kunusunda r kımyası ve