Katalog

Tarihsel belgeler yeni bir yöntemle korunuyor Floransd Unıveısıtesı'nden Piero Baglioni ve arkadaşlan 14 yuzyüdan kalma yazılı belgelerm uzerıne mılımetrenın yalnızca 200 mılyonda bırı enınde kalsıyum hıdroksıt tanecıklerı puskurttuler Sonmuş kıreç adıyla bılınen nanotanecıkler kâğıdın lıflerıne sınerek kağıdın uretımı sırasındd oluşan dsıtlerın zdrarlı etkılerıne belgenın goruntusune zarar vermeksızın karşı koyuyor Yontemın ucuzluğu yanında, çevre dostu olduğuna ve tuvale de uygulanabüdığme dıkkat çekılıyor 19 yuzyüdan kalma bır ornegı, sıcak ve nerrüı bır ortamda tutarak eskıme surecını hızlandıran araştırmacüar herhangı bır ışlemden geçırümemesı durumunda kâğıdın asıtlerın ettosıyle koyu kahverengıne donuştuğune lanık oldu Işlem uygulandığında ıse kâğıtta belırgm bır renk değısırm olmadı 19 yuzyddan once kağıt oncelıkle ufalanmış paçavralardan elde edüıyordu Daha sonralan dğaçtan elde edılen kâgıt hamuru kulldnılmaya bdşlandı Asıtler kâğıttakı seluloz lıflerını zamanla ayrıştırarak kâğıdın sararmasına guçsuz ve kınlgan bır yapıyd donuşmesıne yol açıyor Gunumuzde muze ve kıtaplıklardakı yapıtlann bu tur etkılerden korunmdsı ıçm kağıt kımyasdl ışlemlerden geçırüıyor Bu çok yaygın yontem mag nezyum oksıt tanecıklennın kâğıdın uzerıne serpılmesınden oluşuyor Baglıonı ekıbı ıse ndnotanecıklerı uçucu bır alkol olan propanola batırdıktan sonra kâğıdın uzerıne puskurtuyor Boylelıkle, sıvı, kâğıdın çok daha ıçlerıne ışlıyor Ekıp sıvının kağıda urçayla surulebüdığı gıbı, kâğıdın sıvıya da batınlabüece ğıne dıkkat çekıyor Seluloz lıflerıne ılışır üışmez nanolanecıkler havadakı karbondıoksıtle bırleşıp, çok ınce toz halınde tebeşır olan kalsıyum karbonata donuşuyor Bu da, asıtlen etkısız küan çok guçlu ve dayamklı bır alkalı deposu oluşturuyor Böcekler savunmasız bırakıyor Tırtılların saldınsına uğradığında kerevız de bırçok bas ka bıtkı gıbı kımı kımyasallar sdlrridk suretıyle savunmaya geçer Jasmonat ve salısüat adlı bu kımyasal ımdat çıglıkları aynı zamanda bıtkının sılah landığının da belırtısıdır Ne var kı tırtılldr bu ımdat sınyallerının yolunu keserek kendılerıru yıyeceklerıne bulaşdn bu zehırlı rnaddeleıden koruyan kımı enzımlerı uretebılırler niınoıs Unıveısıtesı bocekbüım uzmanı May Beıenbaum, boceklerın bıtkılerın savunma planlarına kulak mısafırı oldukldrını belırtıyor Ekıbı kere vız bıtkısının kulağakaçan turundeh (Helıco verpd zea) tırtüı uzakldştudcak kımyasdlldiı 24 saatte urettığıne bu sure ıçınde bocekleıın de sılahlanıp beslenmelerını surdurduklerıne tanık oldu Berenbaum çekırgelerın onceden uyarı lıp savaşa hdzırldndıklarma dıkkat çekıyor Oysa bugune dek boceklerın yalnızca savunma dmaçlı kımı kımyasallar ıçeıen yaprakları ye dıklerınde zehırlerı etkısız küan enzımler uret tıklen sanılıyordu Ozellıkle mısıra dadanan bu kurtçuklar bıtkının verdıgı sınyalden hangı sa vunma kımydsdlının uretüeceğıru de beluleyebüıyorlar Bıtkı hangı kımyasalı uretırse uretsm kurtçuklar her zaman hazırlıklı oluyorlar Araştırmadan elde edılen bulgular bıtkılerle onları yıyen böcekler arasındakı etküeşımın ne denlı ıncelıklı ve karmaşık olduğunu or taya koyuyor Ozellüde mısır pamuk ve domd tese dadanan boceklerden kurtulmak ıçın Amerıkada her yü müyonlarca dolar harcanıyor altında iklim araştırması Karadakı ıklımın daha ıyı anlaşüabılmesı ıçın denız dıplerının de araştırümdsı gerektığı sonucund varan Avustralya Meteorolojı Daıresı yılbaşına kadar 19 yenı dalgıç lobotu Hınt okyanusu na ındırmeye karar verdı 1 50m uzunlu tii Tff " ^ . ^T ğunda ve şamandıra w JP* * M9 • ' ^^^^^tf^fl " * m bıçımlı alummyum m d a l g l ç r o b o t ^ ^ ^ ^ ^ JoJo. metre kadar derınlığe ınerek sıcaklık ve tuz oraruru olçmekte Suya daldıktan sonra baloncuklar puskur terek otomatık olarak devreye gıren sensorlar yuzeye çıktıktan sonra da verılerı uydu aracılığıyla ulkedekı meteorolojı ıstasyonlarını üetıyorlar Dalgıç robotldr 2006 yılına dek dunya genelmde 3000 olçum şamandırasıyla tamamlanacak olan uluslararası ık lım agı Argo'nun bır parçası Bılım adamları Hınt okyanusu çevresındekı ulkelere sağlanacak daha kesın bır hava raporu sayesınde dunya nufusu nun uçte ıkısının daha ıyı yaşdm kalıtesıne kavuşdcdğına ındruyorlar Dunyamızın oksıjen deposu sayüan ormanlar sanüdığı kadar karbondıoksıt soğuramıyor Çunku yoğun sera gazı nedenıyle savunma mekanızmaları zayıflayan ağaçlar bocek ve mantarlardan zarar gorerek sağlıkh buyuyernemekte Tez, AÜantik Foresty Araştırma Merkezı nden Kevin Percy ye aıt Araştırmacı dort yüdan buyana Amerıkada yetışen tellı kavdk ağaçlarını karbondıoksıt ve ozonun etkısınde bırakarak ağaçların farklı turde mantar yaprak bıtı ve kelebek larvdlarından ne deıecede etküendıklerını araşürmakta Gerçı yoğun karbondıoksıt ağaçların buyumesıne ve yaprakların ırdeşmesıne yol açıyor Yaprakların buyumesı ıse yoğun ozonun etkısıyle daha ıyı gelışen kelebek larvdldrına ek bır besın kaynağı sunmakta Tabıı bu koşullar altmda çoğalmaları kolaylaşıyor Dahası ozon mantarlann da hızla gelışmesıne yol açmakta Kyoto sozleşmesını dıkkate alan Amerüca ve dığer bazı ulkeler hava kırlüığıne onlem olarak daha fazla ağaç dıkümesı yonunde karar almışldrdı Fakat Percy bu onlemın zararlı bocek ve mantarlann onlenmesınde etkılı olmayacağından endışe edıyorlar Sera gazı ağaçların savunmasını zayıflatıyor Burun fıltresi saman nezlesini önleyecek Avustralya dakı VVbolcook Tıp Araştırmaları Ensütusu'nden Tim O'Meara nın Scıence dergısındekı yazısına gore polen ve tozlar buma yerleştırılen ozel bır fütreye yapışıp kalıyor Burun fîltresı samdn nezle sıne yol açan toz parçacüdannın %97'ısını yakalayan yapışkan bu maddeden oluşmakta Burun fıltresrnrn aynca dığer alerjı turlerı ıçın de uygun olduğunu soyleyen arastırmacı deneyler sırasında yapışkan maddenın ev tozu ve hayvan tuyu gÜDi maddelerm %80'ını yakalayabüdığmı saptamış Yapışkanlı burun fütresının ü<a yü ıçınde pıyasaya çıkması beklenmekte Bakteriler mutfak atığından plastik üretiyor Bakterüerın bıyolojık atü<tan uretük lerı plastik ambalaj malzemesı şışe ve draje uretımınde kullanüabüe cek Gerı donuşumlu doğal plastik şeker ve organık asıtten elde edü dığı ıçın dığer urunlere gore daha pahalıya mal olmakta Honolulu Doğal Enerjı Ensütusu'nden Jian Tfta, şımdı doğal plastığı daha ucuza elde etmenın yolunu buldu Arastırmacı bu amaçta üa bolmelı bır reaktor gelıştırümış Bırıncı bolmeye gıda aukları ve sudan oluşan bır bulamaç boşaltümakta Daha sonra burada doğal aaktan organüc molekullen ayıklayarak orgaruk asıt ureten bır bakterı turu çoğalıyor Organık asıtler üancı bolmedekı bır çozeltıye aktarüdüdannda ıse çozel ü ıçındekı dığer bır bakterı turu de organüc asıtlerınden plastık uretıyor 822/7 Egzamdlı hastaların derüerı bakterüerı yok eden üa temel molekulu yeteı ınce uretemez Bu durum egzamalüarda cıddı deıı ütıhaplanmalarına nıçın sıklıkla tanık olunduğuna ışık tutabüe ceğı gıbı egzdmdnın tam olarak ne olduğu konusunun yenıden gozden geçırdmesını de zorunlu kılabüır Sağlüdı derı .bakterı ve mantarlara karşı koyabümek amacıyla aralarında LL 37 ve HBD2 adıyla bılmen üa proteının de bulunduğu çeşıtlı kımyasallar uretır Kolorddodakı Ulusal Yahudı Tıp ve Araştırma Merkezı nden Donald Leung ve arkadaşldrı egzamd nm yaygın bır tııru olan ato pık dermaütlı hastdlardd LL37 ve HBD2 uretımının herhangı bır derı hastalığı olmayanlar ya da sedef hastalarının urettıklerı mıktarın yalnızca onda bırı kadar olduğunu ortaya koydular Gerek egzama gerekse sedef has talığı belırgın bır bulaşma soz konusu olmamakla bırlıkte cüttekı kızanklıklarla ortaya çı kar Leung ekıbının "The New England Journal of Medıcıne dergısınde yayımlanan raporunda egzamada kızarüdığa neden olan kımı kımydsalların LL37 ve HBD2 uretımını engelledı ğıne dıkkat çeküıyor Bulgular egzama konusunda soz gelımı egzamanın ne olçude aler]ik etmenlerden kaynaklandığı kaşıntüı kızarmış derının ne olçude proteın yetersızlığınden kaynaklandığı g±>ı kımı sorulan gundeme getırıyor Dahası egzama kapsamındakı derı ıahatsızlıklarının bu proteınlerı ıçeren ya da uretımlerını hızlandıran kremlerle sağaltılması olasıhğını da beraberınde getırıyor Rita Urgan, Nilgün Ozbaşaran Dede