Katalog

yor. Peki, robotlar nasü çahşıyor' Mesela Caspar, kalça eklemını protpzle degıştırecekse amelıyattan once bügısayar tomografısının tum veı ıleı ı lobota yuklenıyoı Robot bu veı ılerden grafik momtoı u uzermde uç boyutlu bır goruntu uretıyor Boylece ekran uzprınde amolıyat bolgcsının tum jyımtılaıı oıtaya çıkryor Kalça protezı ışte bu bılgılerın yardımıyla hazırlarayor Tıp ve insan Ashnda başhğı daha genelleştirip Bilim ve İnsan demek daha doğru olur. Konumuz, beslenme konusunda yapılan temel araştırmalar sonucunda önerilen diyetlerin çok sık değişmesi ve insanlarm da ne yiyeceklerinı şaşırmaları. Bazan yeni önerüerin esküehn tam tersi olduğunu görünce de şaşırıyoruz. Bir yıl önce kemik erimelehne karşı önerilen diyetin bugün tamamen yanhş olduğu belirtilebiliyor. insan tam bir bilgi bombardımanı altında. Bu bilgiler, bir gün "Işte mutlaka bunu yiyeceksin!" diyor. Ertesi gün yapılan bir başka araştırma da aynı yiyecek için "İşte bunu sakm yemeyeceksin!" diyor. Ne yiyeceğiz, diye soruyor insan.. Ayarlama robottan Amelıyat oncesınde hastdnın pozısyonu, lobotun tasarladığı büqısdyar goruntusune uygun olarak ayarlanıyor Bu orıemlı, çunku Caspaı ancak bundan sonra devreye gınyor "Robotun uyluk kemı gınde, protez ıçın mılımetrenın onda bırı buyuklugunde açtıgı kusursuz delığı pn denoyımlı cerrah bıle başaramaz" dıyor Munıhlı ortopedıst Hans Jürgen Refior. Dahası, protez, amelıyattan bu gıın sonra kullarulabüır dunıma gelıyor Ustelık amelıyat sonrası komphkasyonlar da orıemlı olçude azdldıgından hastd ydtaga baglı kalmıyor Tekruklcr ılerledıkçe mekanıkelektıomk yaıdımcılaı ın faıklı çalışma alanlarındakı kullanılabılırhğı merakla test edılıyor Refior şu sıralar Caspar ıle hasark dız eklemlenni tedavı etmeye çalışıyoı Ortopedıst Fritz Uwe Niethard ıse robotlar sayesrnde belkemığı operasyonlaı ırıda onemlı gelışmeler bekbyor Bunlaı goncldo ı ısk lı gırışırrılordır, çunku kullanüan vıdaların kesınlıkle omurga dokusuna ışlememesı gerekıyor aksı halde omurüıgın yumusak sınır demetı tumden zedelenebüıyor Nıethard, robotlarla bu ışlemin kesın olarak programlanabılc cegını açıklıyor Dışçı robot "Robodent" dışçiye bır ekran uzerınde ımplan ta uygun delıgın tam olaıak neıede açılması geıektığını uç boyutlu olarak gosterıyor *** Slnlr cerrahlslne uygun robot: ince kanallardan tümtire ulaşmak KBB doktoru Plinkert, "Evolution 1" robotuyla çenc komı ğındekı ıltıhaplı kıstı almayı ve ıç kulaga mınık bıı ışıtme dletı yerİpştırmeyı başardı Alet müımetrede yuzde bır doğruluk payıyla ış hyor. Doktoı gelecekte ınce bu kdnaldan kdfdtasınddkı tumorlen ternızlemeyı umuyor Bu tur operasyonlarda genelde sağlıklı yapıla ıj da zaıar verümekte Kalp cerrahı Reıchenspurner, bundan sonra urolog ve genel ceııahlaıla bıılıkte pıostat tuınoru ve fıtık amelıydtldnndd da robot kullanmdya deneyecek Tum uzmanlar yıne de robotların bırçok açıdan gehştırılmesı gerektığı goruşunde hemükııler En başta robotla daha ıyı üetışım olanakları beklenıyor Hareketlerı ve sıcaklığı olçen sensorlar ve dmelıydt dldnını otomatık olarak tarayacak lazer sıstemıylp dp rısk payı pn aza ındırılmek ıstenıyor Bu soıunlaı çozulduğunde yera tekııık kuşkusuz tıpta onemlı bır devrım olmayı hakedecekür Nilgün Ozbaşaran Dede Kaynak Spıgel 52/2001 Evet ne yiyeceğiz? Örneğin belirli biryaşm üzerindekiler yağ tüketmeyecek. Böylece kolesterolünü kontrol altında tutacak, şışmanlamayacak... Ama yağm cinsel canhlığı üzermdeki olumlu etkilerinden de vazgeçecek... Sert peynir yemeyin, kemiklere meğer iyi gelmiyormuş.. Peki yememekle hangi organlar üzerindeki olumlu etkilerinden de vazgeçiyoruz, bilen var mı? Yumurtada kolesterol var, daha sonra içinde kolesterolü zararsız hale getiren maddelerin de olduğu açıklanıyor. Peki yarın ne denecek? Bütün bu beslenme karmaşası arasmda akılda kalan tek sihirli sözcuk, bence Dengeli Beslenme. Tabii, bazı hastahklara ilişkin artık kesinleşmiş diyet uygulamalanm bütün bu tartışmalann dışında tutalım... Tutalım da, bu çok kesin diyet uygulamalannda da değişiklikler önerilmiyor mu arada sırada? Demek, diyet uygulamalannda da Dengeli Beslenme başrol oynuyor. *** Sözü getirmek istedığim nokta açık: O kadar muazzam ilerlemelere rağmen, tıp ve bilim henüz işin başlangıcmda sanki. Fizikçiler atomaltı parçacıklarla oynaşıyor, milimetrenın milyonda bir büyüklüğünde transistörler uretıyor, DNA molekülünü inceleyebiliyor, uzayda gezinebiliyor... Ancak insana gelince, tıp ve kendisine yardımcı bütün bılimler, hep birlikte henüz "İşin başmda" görünuyor. Neden? Çünkü insan veya canlı, inamlmaz karmaşıkhkta bir biyokimyasal fabrika. İnsan makine yapıyor, hatta biyokimyasal süreçler üretiyor. Ancak ürettiğı sadece tek hedefli, tek amaçlı, tek çıktılı... Enerji eldesi içın müthiş bir nükleer santral kuruyorsunuz. Ancak hedef tek, enerji üretmek. tnsan bedeni ise hayatta kalmaya uyarlı. Hayatta kalma süreci ise, çokyönlü, çok çıktılı birsüreç. Böyle bir biyokimyasal fabrikayı insanın sıfırdan üretebilmesi şimdilik mümkün değil. *** Beslenmeye geri dönersek: Bir yiyecek maddesinin bedenimiz içindeki biyokimyasal süreçteki tüm etkilerini bilebilmek çok zor. Bir araştırmacı, kurduğu düzenekte bir olguyu, o da kısmen denetleyebiliyor ve gözlemleyebiliyor. Ve sonucunu açıklıyor. Bir başka araştırmacı, aynı olguyu bir başka açıdan gözlemliyor ve daha farklı sonuçlar, bulgular elde ediyor. Normal gözükmüyor mu? Bir gözlem: Bu bilgi aktarma süreci çok kısaldı. Yararlı ve zararh sonuçlar eldesi arasmda, eskiden örneğin 5 yıl vardı, şımdi ise bir yıl ve altma indi. Ashnda, bu hızlı gelişme insan yararma. Bilimin "Fabrika insanı"ı bütünüyle keşfetmesi için acaba ne kadar yol alınması gerekmekte, bilen var mı? Gelecek cumartesi yeniden birlikte olmak umuduyla... obursali@cumhuriyet.com tr CBT Internet adresr wwwcumhuriyet.com.tr Cumhuriyet BİLİMTEKNİK • No:774 19 Ocak 2002 lmtiyaz sahıbı: Yedı Mayıs Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş. adına tlhan Selçuk . Yayın Danışmanı: Orhan Bursalı • Sorumlu Müdür: Fikret llkiz. Görsel Yönetmen: Tiiles Hasdemir • Baskı: Sabah Yayıncılık A.Ş. Idare Merkezi ve Yazifma adresi: Türk Ocağı Cad. No: 39/41 Cağaloğlu, 34334 tatanbul. Tel. (212) 512 05 05 • Faks: 0212513 85 95. Reklam: Publi Media 774/3