Katalog

Her hastalık için özel ilaç dönemi Bedenimizdeki protein yapıları çözülürse, her hastalık için özel ilaç üretilecek. Süper bilgisayar uç yıl ıçınde ınsan pıoteomunu çozecekle rıne ınanıyor Tdbu kı aynı amaçta çalışan lar ve modern laboratuvar robotları bu konuda büyük umut vaadediyor... dıger kuruluşlar one goçmezleıse Celera 185 mılyon dolarlık yatırım yaptı Yetküıleı ] aponlar tarafından uretüen dunya nın en hızlı bügısayarı Edrth Sımuldlor sanıyede 4Ü mılyar ışlem ya pabılıyor yanı 50 000 bılgısdyann ışlem kdpasıtesıne sahıp Onu muzdekı Mart ayında resmen devıe ye gırecek olan super ışlemcı aslında 1000 yıllık ıklım surerını uç gıınde hesaplayabı lecpk şehlde gelıştırılmıştı Fakat bıyokım yacdar şımdı bu elektromk beyınle bedenı mızdpkı proteın şıfıelennı çozecekler Zııa büdık yontemleıle tek bır protpın yapısmın çozıılmesı aylarca hatta yülaıca surebılıyoı Oysa hastalaım ve üaç endustrısının gele cegı bıyomolekullerın deşıfre edılmesıne baglı | Protein: Hem yaşam hem ölüm Protein kaı maşık yaşamı oldiıaklı kı lan maddc Insan bedeıunde bınlerre belkı de rnılyonlarca protein tıını vaı Kesın sayı henuz bılmiTuyoı Kas lıfı olaıak hareketı enzım ulaıak da sındırımı saglayan protein leı antıkoılaı bıçımme bmurıeıek de has talıkldiı onluyoılaı Fakat protein ayru zamandd yaşama son vercn madde de olabılır Eğer proteın ler hatalı bıçımlenmışlerse hüal hucıelı kansızlık (Crescent cell dnemıa) Alzhe ımeı ya da Creutzfeldt Jacop sendromu gı bı agır hastalıklaıa yol açabüıyoı Demek kı bellı başlı hdbtalıkların terapüerıne uygun ozel ıldçldrın gelıştıı ılebılmesı ıçın hasta lıklı ve sagüklı pıoteın ydpüarının bılın rrıe&ı zorunlu Bu tur üaçlar bozuk enzımle rı etkısız hale getııeıek dogrudan dogruyd hdstakklı bolgeyı ıyıleştırebüecek Oyleyse yepyenı bıı aidştuma en dustrısı gelışıyor Ve bu gelışmeyle bırhkte bıyoteknolojı fırmalaıı ve bügısayar kuıu luşlaıı draüindd ılgınç buleşmeler yaşanı s yoı Insan kalıtımının ( Ge nom ) çozulumu proteın dunyabinın ( Proteom ') keşfedılmesıne gore âdeta çocuk oyuncağı ıdı Insan genomu uç mılyar harften oluşan uzun bır yazıya benzıyoı Bunldrın ardı ardına okunmasıyla be deramızdekı proteınlerın ya pılan ortaya çıkar Ancak şımdılık hıç kımse tek boyutlu genetık bu şıfıeyı uç boyutlu bır proteın molekulune do nuşturen kuralm hangısı oldu gunu bılmıyor Sonuca bır an once ulaşmak ısteyen araştır ma gı upları bu bırınden farklı ıkı stratejıyı ızlıyoı laı Bazı gruplar proteın yapısını gelıştırılmış supeı bılgısdyarlar yardı mıyla tasarlamaya çalışırken dıtjerlerı de büdık rontgen andlızını robotlar yardımıyla h)7İandıımak ıstıyoıldi Modern teknıklerle donatılmış bu ıkınn yontemın aslında ne redeyse altmış yıllık bıı geçmışı var Arne rıkalı lomyau Linus Pauling aynı ılkeden yold çıkarak hatalı bır proteının hılâl hucrc lı kansızhga ncden oldugunu fark etmış ve bu buluşu sayesınde de Nobel Odulu dl mıştı Bugun bılmmekte olan 5000 proteın yapısı ınsdiı bedenındekı proteın mıktaıı nın yalnızca kuçuk bıı bolumu Fakdt artık bu alanda buyuk gelışme ler yaşdnıyor Almanyada (Beılın) ocak ayında yepyenı bu pıoteın araştırma ldbo ratuvdrı kurularak Amaç zahmetlı fluoros kopı tpknıgını otomatıkleştırmek Robotlar yakın bıı gelecekte proteın ydpüaıını tıpkı fabııkdldrdd oldugu gıbı yuruyen bantlarda uıetecekler Hedefunız heı yıl 200 proteın yapibun ınceleyebıimek dıyor Alrridn genom projesı koordınatoıu Hans Lehrach. Boylece yuz mıslı daha hızlı çalı^abılecegız Structural Genomıx gıbı Amerıkan fırmalan da benzer stratejılere gore çdlısıyor Hızlandırılmış çalışma tem posuna rağmen Proteom çozulumu yıne de uzun yülar sonuçlanmdydbüır 1 akat her proteın molekulunun ıçın de bulunduğu ortdmda ne şekılde davrandığım hesdplayan super bılgısayarlar bu teknıgı gereksız küaıak aid^tınıidldrd yenı bu lıız kdzandırdbılecek Bu konuda oncu luk eden büun adamlarından bııı Oıacle yazıurn firmasının kurucusu Larry Ellison Fırma elektromk şırketı Hıtachı ve ge nptık fııması Myrıad Genetıcs ıle bırlıkte fırmasının kuı ueusu ve genom şıfresıne ço zen Craig Venter orneğın Sandid Natı onal Laboratoı ıes kuruluşunun super bügı sayar uzmanlarıyla bırlıkte çalışıyor Supeı bılgısayaılar 20 000 ışlemcıden oluşan VP . proteın tasarımını gerçekleştırebüen brr prototıp ışlemcısıne donuştuıulecek Stanford Unıversıtesı bıraz daha fark lı brr yol ızlıyor Unıversıte proteuı çozulu mu ıçın Foldıng@home projesını başlattı Dunyarun her yerınden araştırmacılaı arkd planda problemlerı ısledıkten sonrd Stan ford d gonderecek kuçuk bır ekran koru yucusunu bılgısayarlarına yukledıkleı mde Internet baslı bdşına bır super ışlemnye donuşecek Boylere araştırmacılaı 15 OOO'ı aşan yardımcıyla bıılıkte belkı de bır pro teın şıfıesuu sımule edebüecekler Alrmışlı yülardan bu ydna dogıudan doğruya genetık pldrıdan bır proteının ne şekılde bıçımlendığını hpsaplamayı haydl eden bıyokunyacıldr bugune degın pek bdşdrıü olamadılar Çunku problem sanıldı ğından çok dahd zoı Proteınler ?0 farklı dtnınodsıtten oluşan bır zınnrı meydana getırır Fakat esas zorluk ayrıntıda gızlı Her zmcır halkası farklı yonlere dogru h? , reket edebılıyor ve bu yuzden de zıncu sonsuz bıçımlere burunebılıyor Bır proteının doğa tarafından belıı le nen bıçımıne kavusmdsı ıçın bu Sdnıyeden kıaa bu sure yeterlı Tum olasılıklaı uı tasar lanıp doğru bıçımm bulururid&ı büdık bılgısayarla çok uzun yülar surebüır lşlpmcının bu karmaşık oyunu çozebümek ıçın her atomu ayıı ayıı ıncelemesı gerekıyor Bu yuzden daha hızlı bır yol bulunnidüi geıek Insan proteomunu çok ddlıa fdzld ışlem gucuyle çozmek ısteyen IBM şu sıralar 100 mılyon dolara mal olacak Blue Gene super ıslemcısı uzerınde çalışıyor Nılgun Ozbaşaran Dede, kaynak Spıegel 48/2001 f on yıllaıda yayguı bıçını de kullanıldiı bır mıkro enjeksıyon teknıgı yenı dugdiüardd belırsız cmsel organ gıbı anormal Bir Genetik rulet klsırllk t e d a v i s i yöntemi, genetik hataya yol açıyor sırlık tedavısı goıen eıkekleıuı yuzde 5 ınde kısırlık nedenı "microdeletionmikrosilm e " denüen Y kromozomu uzermdekı muıık bır mutasyon Eıkek az sayıdd da olsa sperm ıırettıgı suıece spermleıdcn bırını doöjudan yumurtaya enjekte etmek oksı Bu teknığe rntrasıtoplazmık sperm enjeksıyonu' veya ICSI denılıyoı ICS1 ye karşı çıkanların en buyuk gerekçesı de şu Eıkeğın kısırlıgına gpnetık bıı etmerı rıeden oluyorsa bu kusurun er kek çocuklara geçme olasüıgı çok yuksekru Ne var kı bu ıd dıa çıftlerı teknıgı uygulamaktan vazgeçumıyor Parıs tekı Pasteuı Eıibtıtu.su nden Ken McElreavey o gore mıcıode lpfıon ı olan R eıkektcn bıı mde vucuüdrınddkı hurrelprın yuzde lOunda Y kromozomu ek.sık Test yapacak kadaı spermı olan uç kışıdo speımleıının yuzde 18 ı Y kromozomu ıçermıyor Çıkan sonuç: Mıcrodeletıon kromozdl bu dengesı/lığın ışaretıdu Bu dengesızİLk bazı hucrelerın tumuyle Y kro mozomunu yı tırmesıne ne den olabılıı McElreavey e gore bebekle ıın hucrelerının bazıların da Y kıomo zomunun ek sık olması kı burıa genetık mozaısızm adı veı ılıyor ya bplırsız cınsel organlara ya da 'llırner sendromu derulen hastaüga yol açıyor Turner sendromu gorulen kddmlar normal cınsel organ larına sahıp olurlar ancak bu kadınlar anoımal derecede kı sadıı ve ergerüık evresıne gu mezleı Brukseldekı Free Unıveısıtebi nden Andre Van Steirteghem ICSI teknıgını gelıştı renlerın başında gelıyor ICSI yoluyld oluşan hamüelıklerde &eks kromozomu anor mallıklerının 3 mıslı oldugunu belırtıyor Bu arada gerçekleşen uygulamalar goz onune dlındıgında ri5k hâlâ çok duşuk çunku ICSI üe oluşan 1 600 fetusun 10'undd bu kusur gorul du Bu da ortada bu faorun olmadığı anlamına gelmıyoı Y kromozomu mıcrodeletıon ı bulunan erkekler ICSI den yararlanan erkeklerın çok kuçuk bır bolumu Ancak bu erkek leı çocuklarmddkı Y kromozomu ek'îiklıgınden tumuyle sorumluldr Durum boyleyse tekıugın bu kışüer uzerınde uygulanmaması daha uygundur Kısırlık tedavısı veren tum klı nıklerın mıcrodeletıon kusurunun olup olniddıguıı kontrol et mesı geıektıgını soyleyen McLlreavey Ayrıca bu eıkekleı ırı sureklı ızlenmesınde yarar goruyorum' dıyor ICSI teknıgı ortaya atılmasından bu ydna sureklı bombardımana tutulu yor Bdzı çalışmalar bu teknıklp dogan çocuklaıdd goıulcn anormallığın normal yolla dogdnlaıdan farklı olmadığını vurguldrken bazı çalışmdlar bunun ıkı katı oldugunu gosterıyor 1998 yüında toplam 35 000 ICSI bebeğı dunydyd geldı Afevv Scıentıst 15 Arahk ?Q01 774/11