Katalog

Bilirkişilik, yargıcın yerine mi geçti? Yargı'da bilirkişilik ya da yargılanan bilirkişiler... lenn ısteneceğı açıklanmadan dava dosyası olduğu gıbı verümektedır. • Büırkışüer, çogunlukla," hemen tıim olgu ve hukuk soukuk fakultesinde, Arapça ehlivukufve ehlihibre sözrunlanm" mceleyerek, kanıtlan değerlendırerek en onemlısı cüklerını ogrendık Yargıçlıgımın ilk yıllarmda aynı hukuh nıtelendırmeler ve değerlendırmeler yaparak yargı kasozcukler kullanüdı ıse de gıderek Tuıkçe kokten ran ve yargıç gıbı goruşlennı açıklamaktadırlar. uretilen büırbşı sozcuğu yerleşti. Öz de, kok de, ses de benim olunca; Dağlarcanın seslenışıyle "Turkçem ses bayrağım • Rapora itiraz uzerıne ikmcı; çelişh nedeniyle üçüncü, benım" demenin sevincini, mutlulugunu duydugum için "onçıkmaza gınhnce ya da Yargıtay bnzması ıızenne dorduncu, bece dü'' demek geldı ıçımden. Atalanmızın Arapça, Farsça sozşına.. kez bâuhşı ıncelemesme gıdüebümektedu: cuk kullanma tutkunluğunu, gunumuzde, lngüızce (Ameri• Çogunlukla uç hşıhk büırkışı kurulu oluşturulmakta; ankanca) sozcuklerle surdurmek egilımı her geçen gıın artcdk, çoğu kez, goıvş açıklaması bır kişınin urunu olmakta, dımakta. Kimi yazar ve aydınlanmızın kulagına kupe olur dıye ğerlen ımzalanyla katılmaktadır de düşundum Olur mu ne dersiniz? ' Bılırkışmın goruşlennı "duruşmada sozlu olarak açüdayacaklan ve oy ve göruşlenn hemen tutanağa geçırüeceğı" yaBüırkışı, yargılama hukukunun duzerüediği bir kurumsa buyruğu olmasma (HUMKın.276/3) karşın, çoğuıüukla, yardur; iyi anlasılabilmesı yargılama çalışmasının ıçeriği ve kap gıcm ve yanlann (avukatlann) etkmhğı, denetleyen ve sorgulasamı büınmesıne bağlıdır. Bır yargüamada, yargıç buyrugunu yan katılımı olrnadan goruşlennı, başlanna buyruk, yazılı olarak (hukmunu) açıklayıncaya kadar uç aşama soz konusudur • Kanıüann değerlendırılmesı, olgulann( vaha) behrlen açıklamaktadırlar Yanlardan guçlu olanın; koşullan oluştuğunda, bıhrhşımesı lerle bıre bır üışh kumıası da soz konusu olabilmektedır. • Uygulanacak hukuk kurahnın belırlenmesı. Bu gerçekler karşısında; bilirkişilik yapan kısilerin ken• Kanıtlanmış, bclirlenmiş olgulann, belirlcnen hukuk kurallannm soyut unsurlannı karşüayıp karşılamadığını belırleme Her uç aşamada, kural olarak, tum gorev ve yetki yargıcındrr. Çunku yargılama sanatının ustalan yargıçlardır ya da yargıçlar olmalıdu Yargdamanın amacı ise; dogruluk, adalet, hakkaniyet gibi ustun degerlere lüaşarak davayı kaybedende bıle guven oluşturmaktır. Bu nedenle; yar)lann ve onlann temsilcileri olan avukatlann (ceza da savcırun) da yargüamaya etkm katılması olmazsa olmazrateliktedir.Bu nedenle ortaya çıkan olgu ve hukuk sorunlannın çozumü ve sağhklı bir yargılama; yargıcın, yargüamaya egemen olması ve yanlann (avukat) da etkin katüımıyla gerçekleşir. Çetin Aşçıoğlu (x) H hukuki sonuçlan olan kavramlar, hukuk kavramı degil midir? HUMK'nun 275 ve CMUK'nun 66. maddesi hukuku konularda büirkişiye başvurulamaz buyrugunu ıçermıyor mu? Eyvah, armutlarla ayvalar kanştı mi ne; şımdı ne demeli? Bilim ve de yasa ne dıyorsa onu. HMâ duraksama ıçindeysenız" Prof. Kaneti'nın, Isviçre Borçlar Hukuku Kararlan C 1, s:80 ve 103 vd. (BGE 87 II 184.BGE II 25) adlı yapıtına bakıruz. Duraksamanız suruyorsa, hukukçu ısenız, karşılaştırmab hukuk ogretısı ve uygulamasını ınceleyınız. Olanagınız yoksa bir su:e bekleyiniz, kusur konusunu tum ayııntılanyla CBT'de ele alacagım Ancak "yerleşmış uygulama da tam bıze gore, kblayhk vaı rahathk vaı, sorumluluğu büukişı uzenne buakma var; hem senelerdironca hukukçu, yargıç, bıhm adamı sesmı çıkaımadığma gore kafa kanşurmarun sıra mı" derseııız; aıastırmayan. ıslemeyen, sorgulamayan kafayı yegliyorsunuz demektir Ozgurluk sızın! Uygulamada. bir belgedekı yazı. unzanın ılıskınlıgin ı(aıdıyetı) belırlemek ıçın dogrudan bılırlasıye başvunılmakta, alınan goruşe gore kai'ar verümektedir Şimdi, "Bunda ne yanhşhk var; boyle teknık ışı de mı yargıç yapacak "sorusund kanıt isteyeceksıniz Bana inanmazsaruz, HMUK'ııun 308 ve 309. maddelerını okuyun, ancak, sozluk gereklı olabihr, ber yardımcı olayım. Yasa ozetle diyor ki Yargıç, yanlann açıkla malannı, kanıtlan değerlendınr , belge uzermde mcelemesmj yapar, yeteı yargıya ulaşmışsa karannı venr Bir goıvşe va ramamışsa üa seçeneğı vardır ya; büirkişiye gıder ya da yazudığmı gorenlen dınleyerek yahut senedin duzenleyıci tarafmdan yazüdığına kesm olarak gösterecek olaym kanıtlanması yoluna. Bu buyruk, "yargüamaya yargıç egemen olmahdır, yanlar (avukatlar) dışlanmamahdıf'ilkesvnin dogal sonucudur, Ikinci bir neden güvensizlik Ozellikle Yargıtay, yerel yargıçlara güvenmemektedir.Bunun en çarpıcı ornegi, bazı kararlannda, "aralannda bir de hukukçunun bulunduğu büirkişı kurulu oluşturulma Ne var ki, bir uyuşmazlıkta bazı olgu sorunlannın çozunı istemesî' ve "yozlaşmışbihrhşı uygulamasını ozendırmemü ve saptanması için ozel uzmanlık alanlannda gorev yapan sfdir. Yargıç hukukçu degil midir; yanlann temsilcisi avukişilerin bilgisine de gereksinim duyulur. Çünkü, yargıcın hukatlann görevi nedir? Yargıcı da avukatı da dışlarsanız; kuk ve genel bilgisi, külturu özel uzmanhk ve bilgi isteyen oldogru ve guvenli (adil) yargılama nasıl gerçekleşir? gu sorunlannın çözümünde dogal olarak yeterli olamaz Yine yanlann (avukatlar) sav ve savunmalanna ilişkin olgulan olaYargıçlann yanhş karar vermelerinden korkulmamalıgan kanıtlarla kanıtlayamadıklan da soz konusu olabüır lşte dır. Yuksek mahkemeler; denetim, duzeltme görevini sağbilirkis,i, yargıcın bilgi ve kulturunun yetmediği, yanlann da lıklı olarak yapabildigı surece; sorunlar dogal akısı içinde olagan kanıtlarla kanıtlamayadıklan bir "olgu" (vakıa) sonınu çozumlenecektir Yargıçlar, avukatlar edilgen durumdan çıgundeme geldigmde; yalnız ve yalnız teknık ve ozel bügı vekarak; araştran, tartısan, sorgulayan bir yargıç ve avukat üpı dilerini yargıcın da avukatın da üstünde ve yetkili görmeleri rerek, teknık saptamalar yaparak yargıca yardıma olan kişıdır dogaldır. Kurumlan yozlaştırdıgımız surece bunun sonuçlanolusması kolaylaşacaktrr. Kisi kendisine guvenmiyorsa; sorumluluklannı, başkalanyla paylaşma ya da üzerinden atma na da katlanmak gerekir Yargıçlar, neden yasa buyruguna Nitekim Hukuk Muhakemeleri Usul Kanunu'nun gereksinimi duyacaktır. Büirkişi kurumunun yozlaşmasınırj (HMUK) 275. maddesi de"mahkeme, çözümü özel veya teknik uymazlar? Avukatlar, dunyanın hiç bir ulkesinde bir ornegine önemli bir nedeni de: Yargıçlann onemli bir bölümunün kenrastlanmayan hukuku da yargryı da yozlaşnran boyle bir uybugiyı gerektıren durumlarda bıhrtşınin oy ve gönışüne baş, , , ... , . . .. , dilenne guvengulamaya susarak onay verirvurur; yargıçhk mesleğinin gerektırdiği genel ve hukuki konuler? larda büırkışı dınlenemez" buyrugunu öngörmektedir (Ceza sizligidir. Oysa MUK 66. de). Bilirkişinin gorev yetküerini belirleyen, sınırlaSorulann ilk yanıü bügi yargıç kimlıği yan ilke ve kurallar evrensel niteliktedir. Dunyanın hangi ulkeyoksunluğu ya da eksüdiğidir, kendine gusinde olursa olsun; bilirkişilerin gorevi kendi uzmanhk alanla bunu birkaç ornekle açıklayavenle oluşur nndaki konularla ve teknik saptamalar yapmaüa sınırhdır Kı bilirim: Kişinin işlem ve eylemYargıda is yosaca çok sınırlı ve ozel bir gorev. lerinde, hukuki ehliyet açısmgunlugu bir oldan, ussal (akli) durumu nedegudur. Ancak yargıçlar, bunun arkasma sıgınarak yozlaşmış Boylesine açık, evrensel nitehkteki kurallara karşın; yarniyle sezgin (ayırom temyiz gücü) olup olmadıgını kim beliruygulamanın hakhlıgını kanıtlamaya yonelmemelidir. Tersi gıçlan memurlaştıran, avukatlan iş takipcisi durumuna dusuler? Biliyorum çogunuz doktor (hekim) diyeceksiniz. Yuksek durumda, yargılamanın sanat olmadıgı yargısma ulasüır.Yarren, bilirkisileri de yargıçlaştıran bir uygulama ile karşı karşıMahkeme Yargıtay da boyle diyor. hncak"Atl hastahğı ayır gılama sanat olmaktan çıkarsa dogruya (adalete), hakkaniyeya bulunmaktayız. Bu baglamda bilirkişilik yapan bir bankatım gucune gore daha genış bırkavramdır; ayırtım gucu, huku te ulaşma rastlantıya kalır. Şimdiki duzeninin yargılamayı uzatcının düşunce açıklamasını dinleyelim Bir davanm kazanümaki bir kavramdır ve yargıç beîtler" diyen bilimsel yapıtlar ve ügı da goz ardı edilmeden. smda ya da kaybedümesınde en büyükpay büırhşüenndır; ne Isviçre Federal Mahkemesi (Yargıtay Dergisi yü: 1992, sayı: yargıçlann ne de avukatlann... Temmuz.s 357) mi yanüıyor? Yargıçlann, avukatlann ve çalışma alanların saygınhgını Ya kusur ve derecelendiriknesini? Hoppala" tereöye ve onurunu yaralayan dusunce açıklamasının değerlendirilBilimsel ve yasal dayanaklanyla açıkladıgım goruşleritere mi satmakistiyorsun, yuksek mahkemeler, "kusum ve demesi için ülkermzdeki bilirkişi uygulamasının bilmmesı geremi son aylarda guncelleşen ıki olayla somutlaştrabilirim: recesıni büırhşüer belirlemelidir'' demiyor mu? Yuksek Saghk kir: Ankara DGM Savcılıgı' nın, "beyaz enerji" sorusturmaŞurası, Adli "np gibi kurumlar basta olmak uzre teknik alanlasında, büirkişi atadıgı avukatın "rapora yansyan görüşleri, • Yargıçlar, çogunlukla, yasalann açık buyrugunu ve nn uzmanlan, bilim adamlan duraksamadan bu görevi yerine kimhğı ve yansızhği"tartısmanın odak noktası oldu: öeştiri ve yargılama sanatının amaç ve gereklerini çiğneyerek hukuki so getJrmiyor mu? Evet dogru; ancak bilimsel kafanın "sorgula, runlar dahil hemen herkonuda büirkişiye başvurmakta ve bilir araştır, tartış" buyrugunu gozardı ederek. Kusurun ve derece savunmalann taruşmasma girmeyecegim. Çunku somut olayda asü sorun, bıhrkLşı olarak atanan avukatın tartsüan ozel dukişiler öğle dedıklen için karar vermektedırler. sinin tanımını, degerlendirümesıni, sonuçlannı hukuk bilmi rumu olmayıp bir avukatın büirkişi atanmasıdır. Avukatın uz• Büirkişiye görevinin kapsamı, kendisinden hangı bügi tanımlayıp açıklamıyor mu? Hukuk bihminin alanına giren ve Bır bankacı bılırkışıye gore, davanm kazanılmasmda veya kaybedilmesinde en büyük pay bilirkişilerindir, ne yargıcın ne de avukatın.... Beyaz Enerji 744/4