Katalog

• J» * Insan, düşüncelerini denetleıru Sara nöbetlerini engellemek, bir sancıyı yatıştırmak, dahası kimi sporlardaki yeteneğinizi geliştirmek amacıyla ruh durumunuzu gerçekten de değiştirebilir misiniz? am durumunu sozcuklere dokmekte zorlanıyor Buna rahatlama, ya da bır konuya odaklanma dese tam olmayacak Bu durum büınçlı bır çabayı gerektırse de ve bu sure ıçınde kıpırdamadan otursa da denn duşunce (medıtasyon) de denemez Bu yalrazca sara nobetinın behrtüennı sezer sezmez ıçıne gırdıgı bır ruh durumu Ustelık gorunuşe bakılırsa oldukça da ıse yanyor Çunku Sam bunu ogrendıgınden ben eskısı gıbı süc sara nobetıne tutulmuyor Gelgelelım Sam'ın bunu ogrenmesı pek de kolay olmadı Doktorlar başına elektrotlar üıştırıp sınyallerı bır bügısayara yuklernekle ışe başladılar Ardından kendısınden bır roketi yalnızca düşünce gücüyle ekranm tepesıne çıkartacağı bır bügısayar oyunu oynaması ıstendı Nasü başardıgım tam olarak kestıremese de, Sam sonunda rokeh yuzeı durumda tutmarun nasü bır duygu oldugunu ogrendı Artık, bılgısaydr olmadan da aynı duygu yu ıstedıgmde yaşayabüıyor ve boylece sara nobetıyle bırlıkte beyınden yogun bır elektrıgın boşalmasına engel oluyor Bıyolojık gerıbeslemm (feedback) en gozde oldugu 60'lı yıllarda ortaya çıkarak 'sınırbüımsel gerıbeslem adıyla anılan bu sağaltım yontemı oncelerı mantıga bıraz aykın bır gevşeme yontemı olarak degerlendırüdı ve ne yazık kı zıhın açıcı ılaçlar ve gızemcüıkle ozdeşleştırümesı nedenıyle tıp çevrelennın şımşelderını uzenne çekn Ne var h, onlarca saralıya sağladıgı yararlardan ve daha nıce duruma çozum geurmesınden oturu zamanla yogun bır ılgı gormeye başladı Yontem yararlan konusunda somut kanıtların azhgına karşın yuzlerce klınıkte dikkat bo S ısrar eden araşürmacüar yontemın meyvelennı toplamaya başladı Beyınsel etkınhğı olçme yontemlerı gelıştıkçe, sınırsel gerıbeslem yontemıyle çozume ulaşnnlacak durumların da gıderek artacagına ınanüıyor Beyindeki elektrik Sınırsel gerıbeslem yontemı, belırlı duygular ya da bozukluklaı gıbı kımı beyınsel durumların beyınde belli elektrik dizgelerinin oluşmasına neden oldugu goruşune dayarayor Beyın dalgalarından oluşan bu karmaşık dızgeler kafatasına üıştırılen bır dızı elektrot sayesınde elektroensefalogram ya da EEG aracılıgıyla gozler onune serıle büıyor Bılım adamları anormal rıtm ya da dızgelerın beyın hucrelenndekı bozukluklan yansıttıgına ve bu anormallıklerın gıderümesı sureüyle bozuklukların da bır olçude gıderılebılecegme ınanıyorlar Bunun ıçın gereklı olan tek şey ıse dalga dızgesının nasü degışnrüecegını bümek Kurama gore, bırey kendı beyınsel etkınlıgı nın bır tur yansımasını gorebüırse onu degıştırmesı de ışten degü Bu yuzden, sınırsel gerıbeslem yontemı ozel yazüımlar aracüıgıyla anormal sınya lın EEG filtresınden geçınlıp bır ekrana yansıtümasından oluşuyor Sınyalı dogru yone gonderen has ta hoş ısıklar, sesler, ya da puanlarla odullendınhyor Beyindeki alfa dalgaları Sınırsel gerıbeslem yontemı ük onrelerı uyuşuklukla üıntüı bır sınyal olan alfa dalga bileşkesini artıran yontemlerden olusuyor Bunu des tekleyenler soz konusu yontemlerın uısanların sporla ügılı becerüerını gelıştırdıgıne ınanmakla bırlıkte bırçok bdım adamı bunun sınırsel gerıbeslemle ügüı oldugu konusunda kuşku duyuyordu Sınırsel gerıbeslem yontemının gucunu ük kez ortaya koyan sara hastalıgı üe "dnyumsal motor ritml" (SMR) adını verdıgı bır EEG büeşkesı arasında bır üıntı oldugunu keşfeden Kalıfornıya Veterans Admınıstraüon Hastanesı ruhbılım uzmanlarından Barry Steıman oldu Amerıkan Hava Kuvvetlen şımdı Kalıfornıya Tıp Fakultesı'nde gorevlı olan Sterman'dan o donemde kullanüan bır roket yakınnın sara nobetlerıne yol açıp açmadıgını araştrmasını ıstedı Bu amaçla yakıtla karşı karşıya gelen kedüer uzennde bır dızı deney yapan Sterman klml kedilerin, rastlantı sonucu uyku ve uyanıklık arasmdakı sınınrı belırlenmesı yonunde yapılan başka deneylerde de zukluğu, alkol ve uynştunıcu bagunlıhgı, post travmatik stres gıbı durumlarda hastalara duzenlı olarak uygulanmaya başlandı Tkrtışmdlı nıtehgıne karşın kımı araştırmacılar bu yonteme bağh kaldılar ve bu alanda deneylerın sıklaştınlmasında dırettüer Son gunlerde elde edılen umıt verıcı bulgular sayesınde bu yontemde kullanüdıklanna ve bu duı umda EEG'dekı SMR duzeyının hep yukseklerde seyrettıgıne tarak oldu Sterman ıçın asıl ügmç olan, bu kedılerın yakıtla karşı karşıya kaldıklannda sara nobetlerıne karşı da son derece dırençlı olmalanydı 70 lerın başlannda Sterman saralı hastalarda nobet rıskınm SMR bıleşkesı drtırümak surebyle azalülabüecegını ortaya koymaya çalışn Ne var kı yontem ortaya çıkar çıkmaz tartışmalara neden oldu Bu konuda denetımlı deneyle rm çok az olmasına karşın yontem başka durumlara çozum getırılmesı amacıyla kullanılmaya başlandı Tennessee Unıversıtesı ruhbüımcüerınden Joel Labar yontemı hiperaktif çocuklara uyarladı SMR ve otekı duşukfrekanslıbeyın smyallerının sınırsel gerıbeslem yontemıyle bastırüması suretıyle dikkat bozukluguna yol açan hıperakuvıte durumuna bır çozum getırüebüecegını frekanslann daha yukseltılmesıyle de odaklanma yetısının gelıştrüebüecegını ortaya koydu Lubar yontemın 10 yıl ya da daha uzun bır sure etkısını surdurdugune bunu uygulayan hastalann % 4060'ının tarüşmalı bır üaç olan Ritalin ın dozunu azaltabüeceklerıne dahası almak zorunda büe kalmayacaklarına dikkat çekıyor Kımı araşnrmacüar sorunun sınırsel gerüseslem yontemının deneylerın yetersızhgıne karşın gunumuzde daha çok dikkat bozukluguna yol açan hıperakuvıte bozuklugunun sagaltımında kullanümasından kaynaklandıgını düe genrıyorlar Tubıngen Unıversıtesı uzmanlarından Nielı Birbanmer, ' Sınırsel gerıbeslem yontemının hıperaknf çocuklara çozum geurdıgı konusunda yetennce kanıt olmadıgını duşunuyorum Ama yontem ABD'de yogun bır bıçımde uygulanıyor ve bu durum benı bır haylı duşunduruyor," diyor Sınırsel gerıbeslem yontemının bır başka bıçımıyle ügüı deneyler de 80'lı yülarda gerçekleşt rıldı Yıne Kuzeybaa Unıversıtesı'nden Robert Dornnan üe bırlıkte çalıştıgı sırada, Rosenfeld yontemın fare ve ınsanlarda agn eçiklerinin gudumlenmesınde kullanüabüecegını ortaya koydu Baskalannın tersıne, Rosenfeld ve Dovvman beyınde kendüıgmden olusan etkınlıkler dızgesını temel almak yerıne belh uyanlara tepkı olarak belırlı beyın hucrelerının uretnklen etkınlıgı bellı kalıplara sokmaya çalıştüar Araşnrmacüar farelerın beyınlerınde ' bedensel duyum hucrelerı" adı verılen hucrelen belırledüer Soz konusu hucreler, genellıkle dokunma duyusunu devınıme geçırıyor, ancak sınyal yoğunlaştıkça bu duyu acıya donuşuyor Büım adamlan bu hucrelen elektrotlar aracüıgıyla uyarak bu acı eşıgını smadüar Ardmd değıştırecek şeyler yapt cekle odullendırerek onl, rının artırüıp eksılnlebüec ler Faıeler temelde roke cak dogru duyguyu" yt rıbyorlardı Ağrı eşiği değişt Araştırmacüar ınsaı rümesı konusuna egüdıl beslemın bır başka uyc VVısconsın Unıversıtesı'n< bunalımlı hastaların sag v da bır bakışımsızlıga tan alfa etkınlık oranına gore • şelı ve duygusal fümlere c lerı gozler onune serıyor kı olarak sıstemlı bır dalg Rosenfeld burada şeyler olduguna karar v yontemlerı uygulayarak < düzeltmeler yapüabüır, lebüırdı Sanüdıgı gıbı I hastalannı, ıkı lobdakı etl dugunde odullendıren ; temlerıyle egıttıklennde 1 taruk oldular Şımdıye de yırmı hastadan on sekızır 744/12