Katalog

Eğitim vakıfları: Geleceğe açılan kapılar Doğal seçilim kuramı ve VVallace: Varolma savaşı > "Her turun bıreylen karaya oturan bır gemmm murettebahna benzer, sadece çok ıyı yuzuculenn kara ya ulaşma şansı vandır" Thomas Henry Huxley, 1859 A dana ya yaz erken gelır pencereler, kapüar açüır ardına kadar Guzel yanları çoktur balkon sefaları baş lar usulca, ama can süacı yanları da çoktur, gurultu cehennemınde kalakalırsuıız oylece Orneğın, her sabah "rahat hazır ol" komutuyla uyandırılırsımz, kışla hayati yaşar gıbı Kuş uçuşu 500 metre otedekı ılkokulun her sabahkı torenınden gelır bu sesler Çok dakıktır sanıye şaşmaz Hoparlorun sesı sonuna kadar açümış, bas bas bağırır mudurumuz Oğrencüere her sabah kızgın bır sesle nasıhatler eder Haşlar hepsını, sız ddam olmazsınız der Ardından, her gun bır başka oğrencı, "Turlcum, dogruyum, çalışkanun" dıye haykırır arkadaşlan hep bır agızdan tekrarlar Bır yanda, bühassa vakıflar aracüığıyla geleneksel ka lıplar kınlırken, dığer yanda ozel okul devlet okulu ayırt etmeden Mıllı Eğıtırrun dayathğı çağdışı uygulamalar Merkezlerı" de Egıtım Gonullulerı Vaku nın "Eğıum Parklan" bu anlamda benzerhk taşıyor Sadece bellı bır zumreye değü, genıs halk kesımlerıne de ulaşmaya da çalısıyorlar Anne Çocuk Eğitim Vakfi nın yapmaya çalışbğı da bu Dolayısıyla, toplumca desteklenmesı gereken sıvü hareketler bunlar Direnen Milli Eğitim Lâkm, Mıllı Egıtım ın çağdışı uygulamalan dırenryor bu gelışmelere Gerçı, orneğın AÇEV uygulamalanra Mıllı Egıtım Bakanlığı'nın maddı manevı destegını de alarak yurutuyor ama, Müü Eğıtım kurumlanndakı eğıom programlan hâlâ çağın gerısınde kalmaya devam edıyor Beyaz Nokta'nın ozellüde, "davranısa" yapüan vurgunun uzerıne gıtmesı çok dıkkat çekıcı Psıkolojının en mekanık ve ınsanı robotlaştıran modellerınden bırısı olan "davranışçılık , gunumuzde egıtımle ügılı uygulamalann neredeyse tamamına halam olmuş durumda Bunda, psıkolojı alanında çaksanlann (başta akademısyenlenn) sorumluluğu olduğu kadar bu bügılen olduğu gıbı egıtım alanına transfer eden egınmcüerın (akademısyenlenn) de sorumlulugu var Eğıtımcüerın sorumluluğu elbette dahafazla Mıllı Egıtım Kurumlannda çalışacak oğretmenlen yeoştıren Eğınm Fakultelerı Mülı Eğıüm'ın çağın gensıne duşmuş uygulamalannı değışürme yonunde ne yazık la çok az şey yapıyorlar C Vakıflar, Vakıflar... Eğıtımle ılgılı vakıflar, son zamanlarda daha bır one çıkan faalıyetierı üe Turkıyenın geleceğını kurmaya çalışıyorlar Turk Eğıtım Vakfi (TEV), Eğıtım Gonullulerı Vakfı (TEGV), Anne Çocuk Egıüm Vakfı (AÇEV) ılk anda akhma gelenler Eskı pohtıkacılardan Tınaz Titiz'ın onderlığınde yuruyen Beyaz Nokta Vakfi'ru unutmamak lazım keza bır başka eskı polıükacı Bedrettın Dalan'ın kurduğu Istanbul Egıtım ve Kultur Vakfı'nı (ISTEK Vaku) ve egıtım kurumlannı da Sivil hareketlerin başlattıkları yeni eğitim girişimlerinin milli eğitimi de kapsayarak sürmesini diliyoruz... haries R. Danria (18091882), "Doğal Seçüım veya Yaşam Savaşında Başarüı Irklann Korunması Yoluyla Turlenn KokenıOn the Orıgm of Specıes by Means of Natural Selectıon or the Preservatıonfl of Favoured Races ın the Struggle for Uie" kısalnlmış adıyla "Turlerın Kokenı The Ongın of Speaes" kttabıru 24 Kasım 1859 yüında yayınladı Genobplenn faridı (dıferansıyel) ureme başansı şeklınde tarumlanan Doğal Seçüım kuramını, gozlemlenebüır uç doğa olgusuna ve bu olgulardan yapüabüen üa tumdengehme dayandırdı Butun turler geometnk oranda veya ortamdah sayı lannı koruyacak matemaüksel oranlann uzennde artma eğılımındedır 0 olgu) Buna ragmen, bellı bır turun nufusu, bu arbş et}ıhnwun ongorduğunun altmdadır (II olgu) Bu gozlem ler, her vü dunyaya gelen bıreylenn çoğunun olmesı anlamı gelır la, Darwın, bu dusunceden yola çıkarak varolma savaşı (struggie for emstence, I tumdengelım) fıkrını ortaya atmıştır Bır türun bıreylen arasmda gözlenen kahtsal (aridıhklar (III olgu), bıreytenn yaşam savasmdakı başansıru etküer Boylece gelecek kusagın gen havuzuna bıreylerın katkısı farklı oranlarda otacaknr (II tumdengelım) U t o d I H H I WaUae» (18231913), Endonezya'dakı baharat adalanndan bırı olan Ternatede sıtmaya yakalandı Bır sıtma nobetı suasında da turlerın kokenı ve varolma savaşı arasındakı üıskıyı kavradı Hemen, daha sonra 1859 yüında yayınlanan, "Turlenn Onjınal Tiplennden Sureklı Değışme Egüımlerı UzerıneOn the Ttendency of Vanehes to Depart Indefinıtery from the Orıgınal Type başlıklı makalesıru yazıp Ingütere'ye postaladı Makale, uç ay sonra abcısına, Duwia'ın elıne geçt Darvnn, 18 Hazıran 1858 tanhlı Lyell'e yazdığı mektupta, VVaUace'ın makalesıru okuduktan sonrakı şaşkınlıgını şu cumleler üe ıfade etmıştır Ben hıç boylesıne çarpıcı bır rastlantı gormedım eger VVallace 1842de kaleme alınan el yazısı taslaldannu goraeydı, bundan ıyı bır ozet çücaramazdı" Turk Egıtım Vakfi, yülardır yurt dışında burslu oğrencı okutuyor, Egıtım Gonullulen Vakfi'ran tbrahlm Betil onderlıgınde yakın zamanda NTV üe bırbkte yuruttuğu kampanya hâlâ hafızamızda canlı yerını koruyor Anne Çocuk Egıtım Vakfinı pek duyan olmamıs olabı lır, ama degerlı hocam Prof Çigdem Kağıtçıbaşı nın da ıçınde yer aldığı bır grup akademısyen (Dıane Sunar ve Sev da Bekman başta olmak uzere) ve gonulluler topluluğu sessız sedasız yülardır çok onemlı çalışmalar yururuyorlar Ço cuk gehşımınde erken donemde yaşananlann ne kadar onemlı oldugunu doğrudan anneyı ve son zamanlarda ba bayı da yonlendırerek herkese hatırlatıyorlar Son yırmı yıl da degışık formlarda karşımıza çıkan ' anababa okulu" uygulamalannın 'dıdaknzmden' kaynaklanan antıpatısını aşmış gorunuyor AÇEV'ın uygulamalan Daha bır ınsan sıcaklığı var sanla Ustehk dığer eğıücı programlar daha çok or ta ve ust sosyoekonomık kesımlere hızmet gorururken, AÇEV yülardır, alt sosyoekonomık duzeydekı aüelere ulaş maya çahşıyor tşlevsel Yeuşkın Okuryazarlığı Programı, faalıyeüerden sadece bır tanesı ama belkı de en onemlısı Beyaz Nokta Vakü ve Tuuuc Titüt ezbersız eğıtımın onculuğunu yapıyor yülardır Bu vakfa bağh egıtım kurumlannda, prahkte bu amaca ne kadar yaklaşüdığı araştınlmalı elbette, ama bır eskı polıtıkacının, ınsandakı yaraucüığı one çıkaran egıtım faalıyetierı ıçınde yer alması dıkkate değer Aynı şekılde Bedrettin Dalan ın amaçladığı da ınsan kalıtemızı yukseltmek ISTEK Vakh okullarının da prahkte amaç^ lananlara ne kadar ulaştığı aynca değerlendırılmeh, ama TV naz Tıüz'le bırlıkte yaptıklannın değerını kımse yok saya maz Bu ınsanların eğitim alanında çakşmayı tercıh etmele rı Turkıye'nın, muasır medenıyet duzeyıne ulasmasındakı en onemlı engelın, eğıtımsızlık oldugunu gormus ve bununla ılgılı bır şeyler yapmak gereğını gormuşler bu eskı poku kacüar Sadece egıtım vermeyı değü, "kahtelı egıtım" vermeyı de amaçldmış sıvü hareketler bunlar Insan kalıtemızın, egıtım kalıtemızın yukselmesıne bağh oldugunu çok ıyı büıyorlar Egıtımle ılgılı çokça karşımıza çıkan dıdaktızmden ve populızmden uzakta durmaya çahsıyorlar Fakat aynı zamanda eğıtımın 'yaygınlaşması' ıçın de buyuk gayret ıçındeler Beyaz Nokta Vaku'nın Oğrenme Unıversıteyı beklemeden, yukanda losaca tamtmaya çalıştığım sıvü hareketlerin bu sorunlarla ügüı daha aknf olması gerekıyor gahba Kım büır belkı Unrversıte de uyanır ve bu sıvü hareketlerin peşıne takılıp kayda değer etkuüüder yaratır Tekil Örneklerden Çözüme Bır meslek lısesı Anadolu fletısım Lısesı Daktüo dens Bügısayar çağında daktüo dersı Daknlolar F' klavye Çocuklar ısyanda, neden bügısayarla yapmıyonız bu çalısmayı dıye Ayrıca bügısayar derslen de var Daktüo deraınde gelişurdüden "on parmak' becenyı, bügısayar Idavyesınde kullanabüırler dıye sevınıyorsunuz Ne gezer, bügısayar klavyelerı 0 " klavye Tek parmak'a mahkumlar Bu kadar basıt bır problemı büe, devleümın okulunda çozemıyorsunuz Lıselerde ' dın dersı' Sure ezberletryorlar Çoculdar gene ısyanda Gerçı kırru aüeler bunu ozellüde talep de edıyorlar Alanmemnun veren memnun durumu yanı Ote yandan, bır ozel okulda bır dın dersı ogretmenı. sure ezberletmıyor alıyor çocukları klasık muzık konsenne goturuyor, başka yardrlı faalıyetlere yonlendınyor, tam anlamıyla "kultur oğretmenkğı" yapıyor Tek tuk guzel orneklen çoğaltabümemız nasü mumkun olabüecek acaba dıye ıçım kavruluyor Sıvü hareketlere devam etmelı, başka yolu yok Unıversıtem de uyanacak belkı bır gun, sıvü hareketlere eşbk edecek belkı de onune büe geçecek 1 layal ışte Ama nıudurum, o her sabah çocukları haşlayan mudurum, 'rahat, hazır ol'' komutları veren mudurum, bu satırlan okumayacaksın buyuk bır ıhtımalle, ama tesaduf eder de okursan, azıcık duşun korpecüc züımlere ne yapryor oldugunu, ydrattığın gurultu kuldığı uzenne duşunmesen büe, en azından bu konuyu duşun Ustun Öngel Sosyal Psücolog Ç U Eğitim Fakultesı Balcalı Adana, 01330 uongel@maü cu edu tr VVallace, yukanda adı gecen makalesınde, yabanü hay vanlarm yasammı, bır varolma savaşı olarak değerlendırdı Turlenn saytca az ya da çok obnasının nedenını, duşunulenın aksıne, dığer turler üe karşüaşnrüdıgında meydana getınlen yavru sayısmm az veya çok olması üe değü de turun bıreylennın varolma savasmdakı başansı üe açüdama yoluna gıttı Turlenn sayıca az veya çok ofanası, meydana getırüen yavru sayısı üe çok az ıhsküı veya hıç üısküı değüdı Meydana getırdığı yavru sayısı çok az olan turler büe, eğer durdurulmazlar ıse hızla çogalarak sayüanru çok fazla artırma eğüımındeydı Bu dusunoe, aynı zamanda Darmn'ın turlerın geometnk oranda artma egüımı olarak ıfade ettığı gozlemıydı Dar wm, büınen hayvanların en yavaş ureyenı olarak belırttıgı bır çdl fihn büe, otuz yaşında dogurmaya başladıklannı ve doksan yaşma kadar dogurarak aln yavnı verdüdennı kabul ede 743/15