Katalog

İkıncı olarak unıversıtelerden bınnde bır hava arkeolojısı programı uygulamaya konabılır tlskışehırdekn AnadoluÜnhrersiteıi'nde bır Uzaktan Alıcı Merkezı var ve bır suredır uçuş egıtımı venlıyor Burası hava ar keolojısı açısından doğal bır alan olabıhr Ustelık, bu bolge ulkenın urun ızlerının de en behıgın gorulebılecegı bır bolgede yer alıyor Ya da Ankara veya Istanbulda bır us kurulması ve buralardan uçuşlar duzenlenmesı soz konusu bolgelerdeh hızlı gebsmeler nedenıyle son derece ılgınç olabüır Uçuncu olarak, uygulamada ıvedılıkle basıt bır adım anlabılır GAP projesı kapsa mında baraj yapımından etkılenen Guneydogu bolgesıne arkeolojık açıdan bıraz ılgı gosterılse de, bu ılgı yeterh olmaktan uzaku En kapsamlı araşürmalar bıle hava fotoğraflan olmadan gerçekleştnldı Zeugma ve Bırecık Barajı'nın arkasında sular altında kalan vadının hava fotograflannın elde edılmesı dunımunda, bugun bıle onemlı olumlu bır şeyler yapılabılır Samosata ve Ataturk Barajı'nın ardındakı daha da genıs, bolge ıçın de aynı şey geçerh Buralan sular altında, ama Roma donemınde Zeug ma'dan da onemlı bır yerı olan Samosata üe ügılı olarak yayınlanmış tek hava fotografı CIA taraundan çekümış eskı bır uydu fotogran Şımdı de gundemde Cızre ve Ilısu Baraj ları var En onemlısı de sulama ve tanmdakı yenı uygulamalann bınlerce yerleşım alanını yok edecegı yenı gollenn çevresındekı genıs alanlann hava fotograflannın bır an once ıncelenmesı Turkıye'nın bu degışımı kendı bunyesınde gerçekleştırmesı gerekıyor Ancak başka ulkelerden dostlar ve meslektaşlar da destek vermeye hazırlar Eskı Sovyet Impara torlugu'ndan aynlan ulkeler hava arkeolojısı konusunda Bntanya'dan destek ve egıtım al dılar NATO'nun Hava arkeolojısı Work? hop'unun on yıl ıçınde hava arkeolojısı konu sunda onemlı gehşmelenn oldugu Polonya'da gerçekleşunlmLş olması da bır rastlantı degıldı Yenı yuzyüda Turkıye'nın hava arke olojısı egıtımıne yer vermesı bu alanda du zenh araştırmalar yapacak merkezler oluşturması konusunda umıtlı olabılır mıyız? Kım bılır belkı de NATO bır Hava Arkeolojısı VVörkshop'unu da Turkıye'de gerçekleştırır 2. Fotoğraf: Khlıbet elMurelgha'dakl bu Roma kalesl ve yerleslm alanı glzem dolu Hat Şeblb bölgeslnde yer alıyor. Havadan goriUebllen surlar yaklasık 50 km. boyunca uzanıyor. uydu fotoğraüanna kolaylıkla ulaşabılıyorlar Dogu Akderaz ın her koşesınde hızh bır değışım yaşa nıyorkenller gıderek buyuyor, yenı kasaba ve koyler kuruluyor, yera yollar açdıyor ve tanmda yepyenı uygulamalara gıdılıyor Tum bunlar yalnızca onemlı arkeolojık alanlan tehdıt etmekle kalmayıp müyonlarca çıftçının yol açugı erozyon nedenıyle de buyuk bır tehlıke yaraüyor Bu durum ozellıkle, nufusu yoğun olan ve her geçen gun buyuk bır hızla daha da artan, Turkıye ıçın cıddı bır sorun oluşturuyor Ulkenın her yanında hızlı bır gelışme surecı yaşanıyor Bu sureç dogu bolgelennde de kendıru bellı edıyor Zeugmada yaşananlarla bırlıkte baraj, sel baskıru ve kıtlesel sulama programlan tum dunyanın gundemını oluşturuyor 3. Fotoğraf: Jermh, ya da Roma donemlnln Cenua bölgesl son derece lyt konmmuf. Havadan bölgenln blflml, Içerihre uzanan yollar, tapınaklar, kllbeler ve tlyatrolar blr bakışta goze çarpıyor. Türkiye açık hava müzesi Arkeolojı açısından Turkıye tum dunya ulkelen arasında çok onemlı ve coşku uyandıran bır konuma sahıp Bu ul ke ıçınde banndırdıgı tarıhın hemen hemen her donemıne aıt kulturlenn ızlenyle bır açıkhava muzesı nıtelıgı taşıyor Bu nedenle, soz konusu kulturel kalıtın belh bır uyum ıçınde araştnlıp kavranması çok onemlı Son 30 yıl ıçınde bırçok alanda buyuk degısımlenn yaşandıgı ve gehsmıs bır ulke ızlenımını veren Turkıye'nın hava arkeolojısı polıükasında da bır degısıklıge gıtmesı gerekıyor Bu değışıkhğm yapümaması ıçın bır neden de yok. Ulkede şımdıden belırgın bır degışıklıgın ızlenne rastlamak olası Kıtaplarda onemlı arkeolojık alanlann havadan çekılmıs fotograflarına duzenlı olarak yer venlıyor "Turkey: a n Aerial P o ı t n l t " (M Belke ve S Yerasunos, Londra, 1994) adh muthış bır yapıtın ardından, şımdı de Nezih Başgelen'ın "Nemrut" ve "Zeugma" gıbı kusursuz latapçıklannın yayınlandığına tanık oluyonız (Istanbul, 2000) Aynı donemde Orhan ve Fatma Durgut'un heljkopterden arkeolojık açıdan onemlı çeşıtlı yorelenn hava fotograflannı çektiklerını goruyoruz Bundan sonra atüacak adımlar bellı aynı zamanda da krıtık adımlar Üa yıl ıçınde anlabılecek uç adımdan soz edılebılır Hk olarak Turkıye hava fotograflannın yer aldıgı onemk bılgılıklere sahıp Tıpkı Urdunde oldugu gıbı bu fo tograflar araşünlmak uzere arkeologlara ulaşunlabılır Asken açıdan en az onem taşıyan ancak arkeolojık degerlen tar tşılmaz eskı fotograflarla bu uygulama baslahlabılır \ Britanya'da hava arkeolojisi Bntanya Hava Arkeolojısı konusunda dunyanın en eskı ve en gelısmıs kayıtlanna sahıp Ulkenın temel Arkeolojık Hava Arastırma orgutu Enghsh Hentage kapsamında yer alan bır Hava Araştırma ekıbı (Iskoçya VP Galler bolgesındekı kuruluşlar daha kısıth bu yetkıye sahıpler) Ingütere'dekı bu Hava Araşnrma ekıbı 23 uyeden oluşuyor ve 0,75 mılyon dolarhk bır butçeye sahıp Ulusal bügılıkte yırmıncı yuzyüda çekılmı^ 3 müyonu aşkm hava fotografı (egık ve dıkey) bulunuyor Cambndge ve Keele Unıversıtelen'ndekı otekı bılgıhklerde ıse en azından bır mılyon fotoğraf var Hava arkeolojısının tanıtılması amacıyla, ulkede ulusal orgutler taranndan desteklenen ve amatorlenn katıldıgı çeşıtlı programlar uygu lanıyor Bu amator fotografçı/araştirmacılann her yıl çektıklen bınlerce fotoğraf ulusal kayıt lara eklenıyor \ İUi, 4. Fotoğraf: Urnrn er Resas çöl lle tanm alanlan arasmdakl tımrda yer alan Roma kalesl olarak nerkesçe tanınıyor. Fotoğrafta gortildUğtt glbl, Yazarlar: David Kennedy ve Bob Bewley kalenln ton derece düzenll Içl lle dıımdakl alablldlğlnt düzenslz yeHeşlm Çeviri: Rita Urgan bölgesl arasmda bUyük blr korsrtiık soz konusu. 733/19