Katalog

Globalleşme ve beyin anJa gunumuz dunyası ve globalleşme, ınsanm basktn ol maydn (nondomınant) beyın ydrıkuresuu gıdeıek işlev1 sizleştiriyor Beymmız ıkı yankureden oluşur Baskm (domınant) yankıııe ınsanlann %99'unda sol yarıkurpdrr Dığer yaııkuıe baskın olmayan (non domınant) karşı taraf yanı sağ ya n kuredır Bu baskınlık konuşma beceı ısmın hâkım oldugu yan kureye gore değerlendırüır Sol beyın yansı ınsan ıçın çok onemlı olan konuşma, konuşulam anlama, yazma okuma, arıtmetık ışlemlerı yapabılme ve vucudun sağ yansmın hareketlerım kontıol etme ışlevleıı uzerıno uzmanlaşmıştır Insanların çok buyuk çoğurüuğu guç ve ınce kontrol gerektıren beceı ıleıde sağ vucut yarüannı baskın olaıak kullanırlar Solaklann hareket olarak sağ beymlen hâkımdır ama yıne solaklann %70 80'ının konuşma yetısı bdkımmddn yuıe sol yarıkurele rı hâkımdır Sağ beyın yankuresı ıse, dıkkat ve oryantasyon, motor kalıcüık, konstruksıyon, topografik oryantasyon muzık yetenegı ve a] gilanması, sozel olmayan bellek ışlevlerı ve vucudun sol yansınm hareketlerını kontrol etme ışlevlennde uzmanlaşmıştır Aynca sagın onemlı olup karşı tarafla bırlıkte ortaya koyabıldığı ışlevleı ıse anlama, bsanın affektıf (duyusalıestuel) tonlaması ve ış planlayıp yapabılme yetüerıdır Si ler hızla tukenıyor Dıkkat dağılıyor, hangı coğrafyada hangı yuzyüda yaşadığı belırsızleşıyor ınsamn Aynca sağ yankurenın dığer yarıkure ıle oı tak yuruttuğu ışler tamamen o yankure nın çıkarcı ve somut ınsıyaüfıne kalrmş durumda ÇOCUK KOALISYONU KURULDU Ç Sol beyin de baskı altında Pekalâ baskın olmayan (non domınant) beyın yansı boyle gerılerken obur tarafa ne oluyor' Doğanın kanunu o da ışlevsel olarak buyuyor, hâkırnıyet alanım gemşleüyor Yenı dunya egemenlığı, kısa lafın uzunu, somut olan kutsal hale gelıyor, çı kar ve çıkann putu para sankı kutsal bır kımlığe burunuyor ve maddı çıkar peşmde koşmak dın halıne gehyoı Içenğı boşalmış soylem her yen sanyor, yaraücı soyut duşuncenın yeıım elle tutulur ut kular alıyor Zaman ve mekân tuketılıyor Oyle ya, farkma vanlabüen şey değerlendırüebüır Değerlendınlebılen şey ıse kıymetı bılınıp korunabılır Seks aşktan muzık duygudan, yapı lar esteükten, soz ıçerıkten drındırılıyor Hepsının yenm çıkara ve paraya hızmet eden hayal kutulan alıyor Saüş amaçlı besteler, sanşa sunulan ınançlar, çıkar ve mantik beraberlıklerı, kımlıklennden sıyası tdbdnlarından soylemlermden kopuk sıyasetçıler duşunmeyı değü üeı ıdekı kan hesaplayan ez bercı oğretım kurumlan, fakırlığı şanssızlık sayan aymazlar, promosyon ve petrokımya tekellerının uğruna canını veren ama doğruyu vermeyen bılım adamlan Bümem daha fazla onıcğe ıhtıyaç duyan var mı' Yaşanan günlük olaylarm beyinsel yeteneklerimiz üzerindeki olumsuz etkileri üzerine... ocuk merkezlı çahşmalar yapan Sıvü Tbplum Kuruluşlan bıraraya gelerek 1 Turkıye Çocuk Haklaıı Koalısyonu'nu kurdu Çocuk Haklan Sozleşmesı'nın temel lni knterlerı olan çocuğun yaşama, gelısme ve korunması hakb çocuğun oncelıklı yarannın gozetılmesı, çocuğun goruşunun alınması, çocuğa karşı her tur aynmcüığm onlenmesı ü kelerı doğrultusunda çalışma yapmayı kabul eden Sıvü Tbp lum Kuruluşlan, Turkıye'nın ılk Çocuk Hukumetı'nı oluşrurdu Gonullu ortaklık olarak kendını tanımlayan Turkıye Çocuk Haklan Koalısyonu 20 Mart 2001 tarıhmde kabul edüen "Gonullu Oıtaklık Büdırısı" ve "Turkıye Çocuk Haklan Koalısyonu Yonergesı" doğrultusunda çalısmalarını surdurecek olan Ko alısyona çocuk merkezlı etkırüıklen gerçekleştıren burun Sıvü Toplum Kuruluşlan kaulabüecek I Ülke ölçekli çahşmalar • Koalısyona katılım konusunda çocuk merkezlı STK'larla yapüacak çalışmalann programını duzenlemek • Koalısyonun ulke olçeklı orgutlenmesme yonelık üe tişım ve ışbırhğı ağıru oluşturmak • Çocuk merkezlı STK'lann uluslararası duzeyde etkın duruma gelmesı ıçın eylem planlan hazırlamak • Çocuk bügı merkezını kurmak • Çocuk Haklan Sozleşmesı'nın hayata geçırümesı yonunde ulke olçeklı çocuk gundemınm oluşturulmasını sağlamak •Çocuk haklan kulturunun benımsenmesı, yaşama bı çımıne donuşturulmesı ve yaygınlaştırüması hedefi doğrultusunda seslı goruntulu basılı yayın projelen hazırlamak VP gerçekleştırmek • Rısk altındakı çocuklar oncelıklı olmak uzere çocuk ıhmalı ve ıstısmannm onlenmesı ve ızlenmesı projelerını uy gulamak • Ulke olçeklı toplumsal çocuk pohükalannın oluşturulması sureçlerını başlatmak • Hukumet kuruluşlan, yerel yonetımler ve sıvü toplum kuruluşlan unıversıteler ve Çocuk Haklan Merkezlerı arasın da üetışım ve ışbırhğı koprusunun kurulmasına orıculuk et mek Turkıye Çocuk Haklan Koalısyonu, 2001 2010 tanhlerı arasında oluşturulacak ve gerçekleşecek çocuk stratejüerının oluştur ulınasına çok yonlu katkıyı hedeflemektedır Unıcef'ın burun dunyada duzenleyeceğı Çocuklar Içın Kuresel Hareket çalışmalarına ve Çocuklar Içın Evet Deyın Kampanyası'na katkı sağlanacak Unıcef'ın 23 Nısan 2001'de Turkıye'de başlata cağı "Çocuklar Içın Evet Deyın" kampanyası Unıcef Koalısyon ışbnlığınde gerçekleşecek Uluslararası çocuk ajandası na etkın kaülımın sağlanması Koalısyonun oncelıklı amaçlan arasında yer alacak Sağ beyine haksızlık! Yukdiıdokı ışlevlerın boluşumune bakıldığında yıllarca sağ ydiıkureye yapüan haksızlık hemen goze çarpmaktadır Be yınrn sol tarafının genış hasarlannda kışı harabıyetın alanma ve şıddetıne gore klınık olarak çeşıtlı derecelerde konuşamaz ko nuşulam anlayamaz, yazı yazıp okuyamaz ya da antmetık hesap yapamaz hale gelır, sağ kolunu bacağıru kullanamaz bu ıse kışıyı toplumsal hayattan yaşamsal faalıyetten buyuk oranda uzaklaştırır Bu ağır tablo tum dıkkatlerı sol yankureye verdırmıştır PEM, Harabıyet sağ yankurede ıse neler olabılır onlara değıne lım Konstruksıyon yeteneğmın bozulması sağ ust yan lob zedelenmelermde gorulur Onceden oğrenılmış bılınen bır butunun parçalarının butunleştırılerek tekrar oluşturulması, parçalann uzay ıçındekı yerlerının algılanması ve butun ıçınde o yere yer leştmlebümesı yeteneğı bozulur En basıtınden hastaya bu ku pu kopya ettıremezsmız Yme aym lob haıabıyetme bağlı olaıak hasta vucut bolumlerının yerlerını karıştırabılır, ev ya da hastane ıçınde kaybolur bıı plaıı ya da harıtaya gore yer bulamaz hale gelebılır Dıkkat bozukluklan oluşur Motor kalıcüık bozulur 10 saraye boyunca aynı ışı surduremez hale gelır Orneğın 10 sanıye dılını dışanda tut denıldığınde hasta bunu gerçekleştıremez, ıstenılen harekeü yapmaya başlar ama surduremez Bedenın bır tarafına aıt dokunma duyusuna aıt gırdıler ıhmal edılır Hastamn sağ ve sol koluna aynı anda dokunursanız sol koluna dokundu gunuzu bılemez daha doğrusu bu bılgıyı dışlar Daha ılerı bır durum ıse hastamn tutmayan felç olan sol beden yarısmı mkâr etmesı (Anosognozı) hatta hastamn hasta olduğunu ınkâr etmesıdır (Anızodıyoforı) Sağ yankure harabıyetı olan hastalar harabıyet yeı ıne go re jest ve rmmıklen melodüen ve lısanın duyusal yonunu tanıyamaz hale gelebüırler Kendı duyularını duygularıru jest ve mımıkler yolu ıle ıfade edemez olurlar Konuşmalan duz ve mono tondur Şarkı soyleyemezler Beste yeteneklerı kaybolur Bır tn sanın ses tonundan rmmıklerınden ne anlatmaya çalıştığmı, u ınsanın duygu durumunu anlayamazlar Gelelım yukanda bahsettığım şupheme Uzağa gıtmeden yaşadığımız coğrafyadakı olaylara şoyle bır goz atın ıstersenız Muzık alanında elımzı vıcdanınıza koyun soyleyın neler oluyor Ureüm bozuk, ıcraa gıtgıde ruhsuzca arıtmetıkleşıyor Sonra şu son beş yüda dıyehm "Ne gttzel bir eser!" dedığınız kaç yenı bına gordunuz Bır mımarı yetenek ya da zevk panltısı gozunuze çarptı mı? Çevrenızdekı ınsanlar sızce gıtgıde zaman ve mekân ıçındekı konumlanndan bîhaber hale gelmıyor mu' Tbplumsal gorgu dedığımız şey ınsamn ıçınde bulunduğu yerı ve zamanı en onemlısı de kendısım bılmesıdır Insanlar, dığerlerınm yanı acı çekenlerın, zulme uğrayanlann sessız çığlıklanm duymuyoılaı Belleklerınde bu umutsuz çokmuş yorgun kırqın yuzler yer etmıyor Sozel olmayan bellek Yetiler geri planda Evrım surecı ıçınde bazı yetılenmızı gerı plana ıtmışız Sağ beym ışlevlerınden sozel olmayan bellek, muzık yeteneğı, lısanın affeküf yonunu algılama ıle sağ yankurenın dığer yan üe ortak yerıne getırdığı anlama ışlevlerı aslında çogu zaman ana lıtık lısan yeteneğımızden çok darıa fazla oneme sahıptır bızler ıçm Ama bız bu onemı ınkâr ederız Kendınızı duşunun, bır ınsan vaı ılk tanıştığıruzda sıze guven vermedı ıçımz ısınmadı yaru aslmda sağ beym yarrnız sıze hıssettığı yalanı yanlışı haber venyor ama o kışının gorunuşu gıyımı kuşamı eğıtımı konuş ması (ıçerık ve sozdızımı), varsa unvanları yerlı yenndedır yanı sol beyınm krıterlerı tamdır Işte boyle bınsı bızı ve dığer ınsanlan defalarca tekrar tekrar kandırabılır Sevdığınız ınsana sıze ıçten ve samımı olarak Senı sevıyorum dedığmde, sıze, sızın o taşı tarafından gerçekten sevıldığımzı hıssettıren şey nedır 7 'Senı sevıyorum" cumlesımn sozdızımsel anlamı değü Cumleyı sıze monoton ve metalık bır ses tonu ıle bır bügısayar da soyleyebdır, Cumleyı sıze soyleyen kışının gozlerı, guluşu ses tonu jest ve mımıklen ancak sıze doğru mesajı verır ve o cumleyı duyduğunuzda, an cak bu ıletışım yolu üe o kısı tarafından gerçekten sevüdığınızı hıssedebüırsınız Insanlar arası üeuşımın gerçek yolu aslında ILETIŞIM Genel Koordınator ProfDr Oğuz Polat Te çoğu kez lısanın bu yonu üe sağlamr lefon 0212 632 00 73 Telefon 0212 240 23 83 Ikı yankure var kafatasunızm ıçınde, ne bırı oburunden ne de oburu dığerınden ustun lnsanlığın bunu unutmarnası unuruldukça da anımsanlması Universiteler özellikle Doçent adaylarını belirleme kriterlerini birbirlerinden de etkilenerek gigereklı sanırım Elımzı vıc derek zorlaştırmaktadırlar. Tabii zorlaştırma tanımı eski senelere gore duşunulduğünde ortadanınıza koyup soyleyın şımdı ya çıkmaktadır. Internet kullanımının yaygmlaşması, ULAKBlM'in düzenli çalışması, arasıra yukanda bahsettığımız, gun bedava ayrı baskı veren sitelerden kaynaklara kolay ulaşma imkânlarının olması ve "Scienden gune korelen, baskın olce Citation Inden" kapsamına giren dergi sayısmın giderek artması nedeniyle eski senelerle mayan beyın yankuresı tam ışlev goımeden kışı kendını kıyaslama yapmak güçleşmektedir. Bazı seneler ise bütçelerdeki kısıtlamalar adayın başarısıbüebüır mP Hakkını vererek nı düşurebilir. Her senenin doçent adaylanntn başansı son 5 senenin bilimsel durumunun gerçek hayatın dokusuna bir göstergesidir. Doçentlik adayını belirleme kriterlerinin 5 veya 6 dıs yayın gibi mutlak denufuz edebılır mP Insanlar ğerler olması her sene yenileme ihtıyaanı doğurur. Esnek kriterlerin konulması daha uzun sankı artık beyınlerinın hep bır ömurlu olur ve kuşaklar arası farklılıklar da daha iyi tolere edilebilir. Esnek ve her sene geyansına yaürım yapıyor, hep çerli kriter ise o sene başvuran adayların kendi arasında yarısmasıdır. Bu nedenle dosyalarını bır yansını kullanıyor ve gıttıkincelemeden once kabaca, adayın dıs yayın sayısına gore bir çan eğrisi oluşturulması ve çe bır yan bır dığer yannın tüm universitelerimizde o sene kaç adet doçentlik kadrosu mevcutsa bu sayının iki misli doyenm ışgal edıyor, acaba çent adayının sınava başvurması sağlanabilir. Hatta adayın çan eğrisindeki yeriyle çalısacagloballeşme dedıklerı şey ğı üniversitenin öğretim uyesine duşen dıs yayın sayı arasında korelasyon hesapları da yapıhsaca bu mu' Sız ne dersınız'' labilir. Bu durumda tasra üniversitelerinden, buyuk sehir universitelerine, veya tersine doçent akımları yaşama olanağına da kavuşuruz. Her alanda daha fazla adalet isteyen ve bunu H. Tuğrul Atasoy tartışan ölkemlzde bilimde de adil sistemlere ihtiyaç olduğunu kim yadsıyabilir? Tıp Doktoru, Norolojı Uzmanı Prof. Dr. Binnur Tuzün Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Doçent Adayı Değerlendirme 735/17