Katalog

Zümrütten akisler A. M. C Şengör Kırk yıl 26 Şubat 196126 Şubat 2001. Kırk koca yıl. Neredeyse yarım yüzyıl geçmiş Atatürk'ün son, içten, yetenekli, yaratıcı yandaşının ölümünün üzerlnden. Türkiye Cumhutiyeti tarihinin en parlak Iki yıldızından biri olan efsânevîMilliEğitim Bakanı HasanÂH Yücelbu dünyadangoçupgidelikırk koca yıl olmuş. Kızı Canan Yücel Eronat Hanımefendi'yle bu münasebetle konuşurken karar verdim: Bu yıl ne 26 Şubat'ta, ne 17 Nisan'da ne de 17 Aralık'ta kırkıncı yıl yazılan yazacağım. HasanÂH Yücel'i "kırk yıl oldu" d'ıye hatırlayacaksam hiç hatırlamayayım. Her gün onunla yatıp kalkmıyorsam, ne diye anısını rahatsız edeyim. Onunla yatıp kalkmak, ikide bır onu anmak mıdır? Yoksa yapmak istediklerini yapmak, onlardan da oteye geçip Turk toplumunu dünyanın en uygar toplumu yapmak "muasır meden'ıyet sev'ıyesinin üzerine çıkarmak" mıdır? HasanÂH Yücel'ln anısı da Atatürk'ün anısının duçar olduğu hastalığa tutuldu. Nasıl Atatürk'ün 1920'lerin, 1930'larm problemlerine bulduğu çozumlerin bugünun tamamen değişik problemlerine çözüm oldugunu birer papağan gibi tekrarlayanlar varsa, HasanÂH Yücel'in de 1930'lann, 1940'lann problemlerine bulduğu çözümlere yapışıp kalanlar var. Halbuki onlar bize bunu mu öğretmeğe çalıştılar? Elimlze çozumleri verip, "çıkıp sorun arayın" mı dediler? Yoksa, "sorunlannızı iyi oğrenip bunlara çözüm üretin" mı dediler? Söylediklerini dogmalaştırıp murit mi olmamızı istediler, yoksa kendi başına duşunen akıllı, bilgili bireyler mi olmamızı istediler? HasanÂH ne diyor? "Hürriyeti istemeyenlerin başında dogmacılar gellr. Dogmacılar kimlerdir? Dogma, ilk defa ortaya atanlar tarafından düşünülmüş, fakat sonra onu kabul edenlerln çoğu tarafından düşunmeden alınmış inanma klişeleridlr. .... dogmacılardan mürekkep blr topluluk tasavvur edelim .... Hani hürriyet? Böyle blr toplulukta ancak tek fikir, tek kudret hakim olablllr. Politika bakımından bu türlu rejimler ya en sol uca kaçacaklar, ya en sağ uçta mıhlanıp kalacaklardır.... 'Dediğim dedik' diyenlerln çoklukta olduğu memleketlerde demokrasiden bahsetmek, âmlyane, fakat doğru blr söyleyifle 'musluman mahallesinde salyangoz'satmağa benzer." Ne acı ki Turkıye'de onun ölümunden kırk yıl sonra özgürlük, demokrasi lâflan da yalnız inanç klişelen olarak kaldılar. Tek ünlversitesi bile olmayan Türkiye bu sorunu unutmus, varsa yoksa universitede demokrasiden dem vuruyor. Demokraslnln, özgürlük ortamlannın, hak ve sorumluluklann blrlikte tasınması gereken ortamlar olduğu unutulmus, varsa yoksa haktan dem vuruluyor, sorumluluklardan bahseden olmadığı gibi, onlan bir sorgulayan çıktı mı, hemen bir "demokrasi elden gidiyor", bir "istemezuk!" yaygarası. Bakın bu konuda ne demiş HasanÂlı Yucel: "... her ciddl yurddas Için tutulacak yol, hürriyet için sözle ve kalemle harekete geçmis olanlara rastgeldlkçe kendine şu suall sormaktır.: 'Acaba niçin hürriyet Istfyor? Hangi hürriyeti istlyor? Kimin Için istiyor?'" Insanın bizde universite için demokrasi çığırtkanlığı yapanlara da bu soruyu sorası geliyor. 19381948 arası, yani multeci Alman hoealann kürsulerimizi doldurduğu yıllar dışmda biriki bireysel katkı hariç dunya bilimine katkısı ihmal edilebilır duzeyde olan Türk unıversiteleri hiç yerine getirmedikleri sorumluluklarını sorgulamadan hangi haklan istemektedirier? Ceçen akşam, Auguste Comte'un meşhur eseri Cours de Philosophie Posltive'in (PozitifFelsefe Dersler) kutuphanemdeki takımının binnci cildınde bir pasa/a bakmak için dldi elime aldığımda, kitabın başına bir el yazması yaprağın de ciltlenirken eklenmiş oldugunu hatırladım. ). H. Bridges imzasını taşıyan bir vecize Ingilizce olarak yazılmış yaprağın arka yuzune: "You seek nobleness of llfe through llbtrty. We believe that the highest llberty is that, whlch comes unsought through nobleness of life." (Siz yaşamın asaletini özgürlükte anyorsunuz. Biz ise en yuce ozguriuğün, aranmadan, yaşamın asaletiyle gelen özgürlük olduğu inancındayız.) Sayın Hocam ve sevgili dostum Prof. Dr. £rdoğan Şuhubi ile 1992 yılında yazdığımız "Çağdaş bir universite nasıl olmalıdır?" başlıklı bir yazıda (Cumhuriyet, yıl 69, no. 24388, 15 Temmuz, 1992, t. 16), çağdaş blr üniversltenln doğası gereğl demokratlk olacağım, ancak demokratlk blr üniversltenln (1980 öncesl Türk "üniversitelerinln " gösterdlğl gibi) mutlaka çağdaş olması gerekmediği gerçeğini dile getirmiştik. Buyuk eğitimci HasanÂli Yücel'i ölümünün 40. yılında hatırlamanm en güzel yolu, herkesın yaptığı işte hak ve sorumluluklarını en iyi şekilde bilerek ve bunlan en iyi şekilde kullanıp yerine getirerek yaşamın saygınlığını, asaletini yakalaması, özgürlüğün de sloganlarda aranmadan, bu asaletten doğmasının temin edilmesi olacaktır. Bunun nasıl yapılacağına onun ve Atatürk'ün asil yaşamlan en güzel ömeklerdir. 731/5 yasından olan ve canlı hayvan, hayvansal urunlerle bırhkte hayvanlann taşındıgı araçlar ya da ınsanlar aracılıgıyla da kolaylıkla taşınabılen bır vırus yol açmaktadır Vırus yuksek ısıda, duşuk nem oranının oldugu ortamlarda ve pH degerının 6'dan kuçuk ve 9'dan yuksek oldugu durumlarda yaşama gucunu kaybetmektedır Vırusler hayvanlann soluklannda, salyalannda, dışkılannda, urelennde, sut ve spermalarında yaşama ortamı bulmaktadırlar Et ve et urunlerınde ıse pH degennın 6'nın uzennde oldugu durumlarda yaşamlannı surdurmektedırler Hastalığın bulaşması ve yayılması nasıl engellenir? • Hastalık ortaya çıkügı anda karantina uygulanarak, yayılmasının engellenmesı • Hasta hayvanlann ve hasta hayvanlarla temas halınde olan hayvanlann kesılmesı • Çıftlık ya da ışletmede kullanılan araba, tulum ve dıger kıyafetlerle tum araç gereçlenn dezenfekte edılmesı • Kesüen hayvanlann ımha edılerek zararsız hale geurılmelen Türkiye'nin durumu Hastalığın daha once Turkıye'de sık sık ortaya çıkması ve Balkan ulkelenndekı orta1. Iştahsızlık tıtreme sut venmınde ya çıkışlann genelde Turkıye sınınnda oluşu Turkıye nın bu hastalıkla ılgüı olarak kntık bır konumda oldugunu gostermektedır Hastahgın farklı üplennın olması (Tıp A Tıp O ve Asya Tıp gıbı) hızlı bır çozumu zorlaştırmaktadır Alman Tanm Bakanlıgı kaynaklan şap hastalıgının A ve O tıplennın anavatanı olarak Turkıye yı gostermekte ve bu hastalığın Turkjye'de her ortaya çıkışını, Anadolu ıle Avrupa yakası arasındakı kontrolun zorlugundan Sığırlarda fap hastalığımn ağız ve dtt yapuındolayı Avrupa ıçm buyuk bır tehlıke olarak gormektedır Turkıye'mn sınırlarda canlı haydakl bttlrtlleri van ve hayvansal urun gırışlennde kontrol duşme, sonrakı donemlerde, yogunlugunu artırması, sınır kontrol memur• Sık sık yalanmak, dışlerın gıcırdatıl lannın bulaşıcı hayvan hastalıklan konusunda egıtilmesı gerekmektedır Aynca çıftçüenn ması, aksamak, ayagın sık sık yere vurulmabenzer şekılde egıtilmesı, hayvanlann numası, agız ve burun çevresıyle tımak çevresınralandınlması, kayıt altına alınması gerekde hava kabarcıklannm neden oldugu şışlıkmektedır ve ulke ıçı hayvan transferlennın ler • 24 saat sonra hava kabarcıklannın ızınsız ve denetimsız yapılmasına ızın venlmemelıdır patlamasıyla dende yara ve erozyonlann oluşması *Unrversıty of Bonn Institute of Anımal • Kımı zaman meme çevresmde de kaScıence Group of Molecular Genetic, Gerbarcıklar gorulebüır many 2. Düde ve tırnaklarda erimeler, sütte Kaynaklar mastus, verımde duşme, duşukler, vucut ısıBundesmınıstenum ftlr Verbraucherschutz, Ernahrung und Landvnrlschaft http//wwwbmlde/ sının ayarlanamaması, agırlık kaybı, genç Preıbeıg B Hohhch B, Haas B Saalmuller A Pfaff E, and hayvanlarda olum Sığırlarda belirtiler Koyunlarda ve keçilerdeki belirtiler Koyunlarda belirtiler sıgırlardakine benzer ancak meydana gelen yara ve çokuntuler sıgırlardakı kadar behrgın degıldır, kırru zaman ayaklardakı belirtiler fark edılmeyebılır Genel olarak sut venmınde duşme ve genç hayvanlarda olum gozlenır Genel bır ısteksızlık renksızhk ve sureklı yatma ıstegı de koyun ve keçüerde gozlemlenen belırtüer arasında yer almaktadır Hastalık dış gozlemlenn dışmda laboratuvarda Elısa testı ve Vırus notralızasyon testıyle de belırlenebılmektedir Marquardt O 2001 "fype mdependent detecnon of footandmouth dısease vırus by monoclonal antibodıes that bınd lo amıno ter mınal resıdues of capsıd proteın VP2 J Vuol Methods 92(2) 199205 Foot and mouth dısease Publıc ınformatıon Factsheet Anımal Dısease Conlrol Dıvısıon Maustry of Agncuhure Flshenes and Food London George M Venkataramanan R. Pattnaık B, Sanyal A, Gu rumurthy CB Hemadn D, Tbsh C 2001 Sequence analysıs of the RNA polymerase gene of footand mouth dısease vırus serotype Asıal Vırus Genes 22(1) 216 VVorld Organısatıon for Anımal Health http //wwwoıe ınt/eng/maladıes/fiches/AJ\010 HTM Zhang Z D and Kıtchıng R P 2001 The Locabzaüon of Persıstent Foot and Mouth Dısease Vırus ın the Epıthelıal Cells of the Soft Palate and Pharyruc ] Comp Pathol 2001 124(2/3)8994