Katalog

DOSVA: SU: ÇANLAR ÇALIYOR yasamını yınnyor Dahası, rapor bu sorunlara çozum geünlmesı yonundekı çabalann gıderek azaldıgını ortaya koyuyor Su konusunda ızlenen polıtıka yalnızca ınsan sağlıgını etküemekle kalmıyor Barajlara yer açılması amaayla mıryonlarca kışı evınden yurdundan uzaklaşmak zorunda kalıyor Barajlar, suyun yeralü ve yerustu kaynaklanndan çekümesı doğal ırmak ekosıstemlennın dengesını bozdugun dan, tatlı su balık turlennın % 20sınden fazlası yokolma tehlıkesıyle karşı karşıya Kımı sulama yontemlen topragın nıtelıgını bozup verımlılıgını azaltıyor Ortak su kaynakiannın kullanımı ıse şıddetlı tarnşmalara, yerel ulusal ve uluslararası boyutta gergınhklere yol açıyor Yeru bınyıla adım attıgımız şu gunlerde uzmanlar su konusunda arnk çok farklı bır yaklaşım sergüıyorlar Gıderek ınsan ve çevreyle ılgıh temel gereksınımler uzerıne odaklanan uzmanlar, "kımüenne daha çok su sağlanması yenne herkese olabüdıgınce eşıt mıktarda su saglanmasını" hedeflıyorlar Bu hedefe ulaşmak ıçın de, mevcut su kaynakiannın daha akılcı ve venmü bır bıçımde kullanılması bu degerh kaynaga alternatıf olabüecek başka kaynaklann bulunması gerekıyor Nevarkı sukonusundakı bu degışık yaklaşım tum dunyada henuz benımsenmış degü Kımı su orgutlen buna şıddetle karşı çıkıyor Ancak, gelecekte karşüaşılacak sorunlann tek çozumu bu yoldan geçıyor Turih, temız ıçme suyuna ve kanalızasyon hızmetlenne ulaşmanın bır uygarlıgın ayakta kalmasına yeterlı olmamakla bırhkte, bunlar olmaksızın da var olamayacagını tum çıplaklıgıyla gozler onune senyor " ^ *" * Içtiğimiz, elektriğimizi ürettiğimiz ve bitkilerimizi suladığımız suyu alobildiğine sorumsuzca harcıyoruz. Acaba su kaynaklanmız gelecekte tüm dunyanın gereksinimini karşılamaya yetecek mi? lOğlunun uygarkk surecıyle su kaynakiannın kullanımı oldum olası latbaşı gıtmıştır Tanma dayalı ılk toplumlar yağışın yeterh oldugu ırmakların yıl boyunca akhklan bolgelerde varlık gosterdıler Kurak bolgelerde basıt sulama kanallan daha uzun sure ve daha bol urun elde edümesıne olanak tanıdı Beş bın yü once Indüs Vadiıi'nde kurulan yerleşım bolgelennın temelmı su taşıma boruları ve atık su hendeklen oluşturmaktaydı AÜna ve Pompeide donemın çogu YunanRoma kentiennde oldugu gıbı ıncehklı su depolama ve boşaltma sıstemlen vardı Kentler zamanla buyuyunce su da gıderek daha uzak kaynaklardan saglanmaya başlandı Bu da baraj ve su kemen gıbı muhendıslık gerektıren çok daha karmaşık sıstemlerın gelışnnlmesıne yol açtı Roma Imparatorlugu nun altm çagında, yepyenı boru ve kanalızasyon duzenlerınden oluşan dokuz ana sıstemden Roma halkma bugun dunyanın buyuk bır bolumunde kışı başına duşen su mıktan oranında su saglandı 19ve20 yuzyıllarda Sanayi Drvri Barajlarla gelen tehlike Son yuzyıldır ınsanoglu kanallar baraj ve goletlerden oluşan agı oylesıne geraşlettı kı artık tatlı suyun bır yerden başka bır yere ulaştırüması dunyanın dengesınde az da olsa bellı bır denge bozulmasına neden oluyor Bırçok ulkede buyuk baraj ve goletler ılk başlarda ulusal guvenlıgın, ekonomık gonencın ve tanmsal venmlıhgm bır gostergesı sayılmaktaydı 7O'lı yıllarm sonlan ve 80'lenn başlanna dek, çok az kışı bu tur buyuk projelerın çevıeye . arar verebüecegını duşunuyordu Şımdı ıse sonuç ortada Barajlar çok sayıda ırmak, gol ve çayın çevresındekı ekosıstemı mahvetmış durumda Bırçok balık turu yok oldugu gıbı bırçogu da yok olma tehlıkesıyle karşı karşıya Çevre bılıncının tum dunyada gıderek artmasıyla bırhkte, dogal kaynaklann korunması ve kunüennın yemden yaşama mi ve nflfnı pıtlvnası nederuyle su gereksınımı de çarpıcı bır bıçımde artü Su baskınlarının onlenmesı, temız su kaynakiannın korunması, sulama ve sudan enerjı elde etme amacıyla gerçekleşnrüen on bınlerce proje yuzlerce müyon kışıye buyuk yararlar sağladı Gelışmış kanalızasyon sıstemlen sayesınde bır zamanlar tum dunyayı kasıp kavuran kolera ve nfo gıbı hastalıklann onune geçüdı Yerel su kaynaklan yeterlı olmayan bolgelere küometrelerce uzaktan su saglandı Artan nufusla bırhkte besın uretımının de ıvme kazanması gunumuzde dunya besınının % 40'ını saglayan yapay sulama sıstemlennm gebsmesı sayesınde gerçekleşü Bugun tum dunyada uretılen elektriŞin yaklaşık beçte birl akan su gucuyle ısleyen turbınler sayesınde elde edılıyor Öteki yüz Gelgelelım tum bu gelışmelere karşın, madalyonun bır de ters yuzu var Gunumuzde dunya nufusunun yarısına ulaşünlan su hızmetlen eskı Yunan ve Roma'dan büe daha ılkel bır duzeyde BM tarafından geçen kasım ayında yaymlanan rapora gore bir milyan aykın kifi temız ıçme suyundan yoksun ve yaklaşık üa buçuk mılyar kışıye de yeterlı saglık hızmetlen ulaşünlamıyor Sudan kaynaklanan ve engellenmesı olası hastalıkla rnedenıyle gunde ortalama 1020 bın çocuk Baıı Ulkeler dddl blr su sıkıntm II* karfi karfiya kalıyor. Ktsıtlı su Klfl basına Bol su Klfl bafina düsen su mlktan düfen su mHttan 1. tondan fazla. % 5.3 985 ton lle 1.700 ton armı % 32.6 Kurahhk Klfl bafina düfen su mlktan 490 tontf«985 ton anuı.HS.3 Had tafhada su ukıntuı: Klfl bafino dUsen su mlktan 490 tonun altındo. %2.8 Uzmanlar, 2025 yılında dünyadakl 7.2 mUyar Insanm yüıde 40'ınm dddl su sıkmtuı lle karşı karştya kalacağını tahmln ealyor. Susuzluk, ÂBD ve Çln glbl su kaynaklan zengln illkelerl daha da etklleyecek. 731/11