Katalog

ia az suyla daha çok iiriin 1 sulama sistemi, su kullanımını % 3070 azaltırken, tırıyor.... TI yılın buyuk bır bolumımde denıze ulanıyor Kentli sayısı 2025 yılında beş mıla tırmanırken çiftçiUrin de gıderek tuıen kaynaklar karşısında çok daha zorlu savaşım vermelerı gerekecek Tum bu ;luklerıne karşın tarım uzmanlan gele Ae besın gereksınımının sağlanması açıian yıne de buyuk olçude sulamaya guııyorlar Toprak ve suyun çok daha akücı bıçımde kullanılmasının yanı sıra yepyetanm yöntemlarinin yalnızca yagmuroeslenen topraklardan elde edılen urun ctarında bır artış sağlayabüecegı ancak buyuk yuku yıne de sulamanın ustlenecebehrtılıyor Toprağın gucunden olabıldıce yararlanüabümesı ıçın sulamaya daı tanmın ıkı temel hedefe gore yenı baştasarlanması gerekıyor Tanmda suya ,aılan gereksınımın en aza ındınlmesı ve ?uk malıyetlı sulama yontemlenrun yoksul çılere ulaştınlması suyla dolma ve tuzlanması sonucunda venmını yıurmesıne de neden oluyor Gunumuzde su gereksınımını neredeyse yanya ındıren çok daha venmlı ve çevreye çok daha az zarar veren yontemler var Bunlann en başında topragın verımını azaltmayan datnlatmalı sulama sistemleri gelıyor Su basma yontemlerının tersıne damlatmalı sıstemler suyun damla damla, dogrudan bıtlalerın koklerıne aktanlmasına suyun hemen hemen rumunun kullanılarak boşa harcarunamasına olanak tanıyor Su topragın yuzeyıne ya da altına yerleştınlmış bır dızı delıklı plasuk tup aracılıgıyla duşuk bır basınçla akrülarak yavaşça kuçuk debklerden dışanya sızıyor Toprak bellı oranda nemlı bır oranda nemlı bır ortamdan hoşlandıgından bu sistem urun mıktarını da genellıkle arttınyor Hlndistan, tsrail, Ürdttn, tıpanya ve ABDde yapılan araşürmalann tumu de damlatmalı sulama sıstemlerırun, su basma yontemıne kıyasla su kullanıtnını % 3070 oranında duşurdugunu ürün miktaruu ise % 2090 oranında arttırdıgını ortaya koyuyor Yağmurlama sistemleri de gerek tıgı gıbı tasarlandıklannda en az damlatmalı sıstemler denlı başanlı olabılıyor Geleneksel yuksek basınçlı yagmurlama sistemleri suyu havaya puskurterek olabüdıgınce genış bır alanın sulanmasına olanak tanıyor Ancak bu yontemde tek sorun suyun hava da kaldıgı sure uzadıkça daha buyuk bır bolumunun buharlaşarak bıtkılere ulaşamadan yok olmasından kaynaklanıyor Duşuk enerjılı yagmurlama sistemleri ıse tam tersıne topragın hemen uzerıne yerleşurüen hortumlarla suyu azar azar venyor Teksas ta bu tur yagmurlama sıstemlerını kullanan çıftçıler bıtküerının hortumdan çıkan Suyun % 9095 kadannı emdıgını belırtıyorlar Bu olumlu ozelMderme karşın yagmurlama sıstemlen gunumuzde sulamanın uygulandıgı tarım alanlannm yalnızca % 1015 damlatmalı sıstemler ıse % 1 kadannda kullanılıyor Su basma yontemıne kıyasla çok daha pahalı olmalan ve hukumetlerın kamu hı?metı olarak sulamaya çok duşuk bır butçe ayvrmaları nedenıyle bu sıstemler yaygın bır bıçım de kullanılamıyor Sulama yontemlerı dışında kımı gırışımler de suya duyulan gereksınımın azalulmasına katkıda bulunabılır Sulama donemlennın bitkinin su gereksinimine göre daha kesın bır bıçımde ayarlanması son derece yararlı olabılrr Sıcaklık ve yagış gıbı ıklım koşullanyla ılgüı degerler bır bılgısayara yuklenerek bellı bıtküerm su gereksınımlen saptanabılır Tanmla ugraşanlar bu verüere gore hangı bıtkının ne zaman ne kadar suya gereksındıgını ogrenebılırler uza mal olan pedallı tulumbalar 4 iyon Bangladefllye sulama kolayhğı ğladı. Sudan daha çok yarar sağlamanın bır başka yolu da suyun bırden çok kez kullanümasıdır Kımı toplumlarda yeniden dö gellr duzeyl arttyor. ürun daha ucuza ve çlftçllertn ıyun verimliliğini artırmak Tanmda kullanılan suyun verımhlıgını trrmak ıçm neyse kı elımızde oldukça ıış olanaklar var Bunlardan ıüa sulama ımlılıgının arttınlması Gunumuzde çıftçı ın buyuk bır bolumu ekınlen tarlaya su sarak, ya da suyu paralel hendeklerden tarak suluyor suya yon vermek ıçın yer•amınden yararlanıyor Bu durumda bıtkısuyun çok azını emıyor gerı kalanı ıse ır klara ve topraga karışıyor ya da buharla or Bu uygulama bırçok yerde suyun bogitmesine ve kırlenmesıne yol açmakla mayıp aynı zamanda topragın aşınma nüsümlü su kullanılmaktadır Omegm Israü'ın tanmsal su kullanımının % 30'u bu yontemle saglanmaktadır Yenı urun turlennın ekımı de bu alanda kımı yararlar sağlamaktadır Sozgehmı yeşıl devnme damga sını vuran melez bugday ve pirinç türleri bıtkının verımınden daha çok yararlanma ve tukeulen su mıktannı azaltma yonunde son derece etkılı olmuşfur Bol urun veren ve kısa surede olgunlaşan pırınç turlerının gıderek tum dunyada benımsenmesıyle tuketılen her bır bınm su başma elde edılen urun mıktarı yaklaşık uç kaüna çıkmıştır Daha az suyla daha çok urun elde etmenın bır başka yolu da beslenme alıskanlıklarında bır degışıklık yapılmasıdır Hay vansal urunlerın agırlıklı oldugu Kuzey Ame rıka ya ozgu beslenme duzenınde bıtkı agırlıklı Asya ve kımı Avrupa ulkelerının beslenme duzenıne kıyasla ıkı kat daha fazla suya gerek duyulmaktadır Besm zıncın nın en alt kademelerındekı besınlerle bes lenmek aynı mıktarda suyla bu laşı yerıne ıkı kışının beslenmesıne olanak tanıyacaktır Tarvmda su tukeümının azalrılması can alıcı bır onem taşımakla bırlıkte sulama yontemlerı ek bırtakım gırışımler olmaksızın kırsal alanlardakı açlık ve yoksullugun gıderılmesında asla etkılı olamayacaktır Dunya uzerınde yetersız beslenen yaklaşık 800 mılyon kısı arasında sulama ya da yerel suyun çok daha venmlı kullanümasına olanak tanıyacak yontemlere ulaşmalan durumunda çarpıcı yararlar saglayabılecek mılyonlarca yoksul çıftçı aılesı var Bunlann çogu uzun surelı kurak mevsımlerın sulama olmaksızın tanmı guçleşurdıgı ya da olanaksız kıldıgı Asya ve Afrıka da yaşıyor Bu kısıler ıçın geleneksel sulama yontemlerı ulaşamayacaklan denlı pahalı Ne var kı bu tur sıstemlere ulaşabüen kesımlerın belırgın bır bıçımde başanlı olduklan goruluyor Bangladeş buna bır omek Mason ruzgârlannın esügı donemde bol mıktarda yagış alan bu ulkede yılın gen kalan bolumu oldukça kurak geçıyor Kuraklıgm egemen oldugu donemde su topragın 6 metre altında olmakla bırlıkte tarla nadasa bıraküıyor Son 17 yıldrr kullanılan ayaklı pompa adlı bır aygıt sayesmde bu tarlalar yılın her donemınde ekılebüen alanlara donuşturuldu Form bısıkletını çagnştıran ve yaklaşık 35 dolara mal olan aygıtın çıftçüerm ortalama gelır duzeyını arttirdıgı ulke ekonomısıne yılda 350 milyon dolarlık ek bir gelir sagladığı belırulıyor Suyun kat oldugu başka yoksul ulkeler de yenı gelıştınlen ucuz damlatnva ve yagmurlama sistemlerinden yararlan maya çalışıyorlar Her keseye uygun sistem ler kısıtlı olanaklara sahıp çıftçüerm tanm alanlannı sulamalanna olanak venyor Bu tur ucuz sulama sıstemlennın daha genış bır latleye ulaştınlması yerel ozel sektor dagıtım zıncırlerınm kurulmasmı ve yepyenı pazarlama yontemlerının uygulanmasını gerektırı yor Tum bunlann gerçekleştırılmesı hıç de kolay olmayabüır ama sonuçlan her turlu guçluge katlanmaya deger Onumuzdekı yırmı beş yıl ıçınde su kıtlıgı çeken ulkelerde yaşayanların sayısının 500 mılyondan uç mılyara çıkması beklenıyor Yenı yontemler gıderek artan nufusa yıyecek saglanmasına olanak tanırken bır yandan da ırmak ve gollerm korunmasına da katkıda bulunabılır gelgelelım bu yontemlerm yanı sıra nufus artışının denetlenmesı ve rukeurran azaltüması gıbı daha genış kapsamlı toplumsal onlemlenn de alınması gerekıyor Sumer uygarlıgından bu yana ta nh tanm konusunda ınsanlan sureklı dıkkat lı olmaya çagınyor Tanmın ınsan yaşamın dakı onemı duşunuldugunde Sumerlerın başına gelerüerden ders almakta yarar var Rita Urgan Kaynak Scıenufic Amencan, Feb 2001 731/1J