Katalog

Bu ulkede büımsel faalıyette bulunmanın zorlukldrı araştırüdıgında temelde hep aynı sorun karşımıza çıkmaktadır Toplumun bılıme duyarsızkgı Bu açıdan baküdıgında kutuphanelere gırışı zorldştırmdnın hangı amaca hızmet ettı gı kuşkuludur Kultursuzlugun vardıgı bu boyutidrdd bu televole kulturunde yakındd Gel kıtaplanmızı bedava oku1 desenız de kunseyı bulamayacaksınız Bazı ogretım uyelerının de bu uygulamalard destek verdıklennı gormek şaşırtıcıdır Dunyanın en saygm unıversıtelerınde yetışrnış bu meslekdaşlanm bana Ne yapalım paramız yok başka turlu gelır sdğlayamıyoruz dıyorlar Onlara şu cevabı venyorum Sızler bu anlayışla yonetüen unıversıtelerde yetışmedınız unıveısıtelerde bügmın topluma comertçe saçüdığını bıhrsınız Yetıştıgınız ükelere ıhanet etmeyın • Unıversıteye yakışma veya hakkanıyet gıbı kavramldnn etküemeyebıleceğı yonetıcılere bu gıdışın somut sakmca lannı da bekrtmek ısterım Bu uygulamalar bır bumerang gıbı gerı donup umversıtelere zardr verecektır Bır ornek vere yım Bırkaç yıl once Boğazıçı kutuphanesmm kapısmda bır hızmetlı tarafindan dışarı çıkanldım Vakuyle ıkı yanyü bu unıversıteye dışarddn derse gelıp açıklarını kapatmış bır ogretım uyesı olarak ugradıgım bu muameleden bu yü kadar sonra aynı umversıteden bır pıofesorluk jurısınde gorev almam ıçın aradılar Arayan meslekddşıma gorevı kabul ede meyecegımı ddayın eserlerını ınceleyebümek ıçın Boğazıçı kutuphanesme sokulmadıgıma gore bu gorevı de layıkıyla yapamdyacdgımı büdırdım Ogrencıyı muşterı gıbı goren bu yaklaşım ogrencüenn mezunıyet sonrası unıversıteye bdkış açüannı da olumsuz et kıleyecektır Bır ogrencı belgesı almak ıçın once bankaya gıdıp kuyrukta beklemek zorunda bıraküan bu ogrencüerın kendı yuvaları saymak ıstedıklen unıversıtelennın yonetıcılen hakkında neler duşunduklennı tahmın etmek zor değıl dır Oysa meslek yaşamlannda bu kışüer uraversıtenın koruyuculan ve destekçılerı olacaklardır bunu unutmayalım Ay nca gunun bınnde bır vergı mukellefi çıkar sızler bu kıtaplan benım odedıgım vergüerle alıyorsunuz ben nasıl okuya mam dıyebılır SONUÇ: Unrversıtelenn parasal kaynaklanra artırma gerekçesıyle yapılan bu uygulamalar çıkar yol degüdır Yonetıcüer bu uygulamalann rum umversıte kıtlesı ve kamuoyu tarafindan anüpanyle karşüandığını bılmelıdırler Kısa ve uzun vadede alınabılecek başka tedbırler uzennde kafa yorrnalannda yarar vardır Bugun butçeden bılıme aynlan pay açısından gekşmış ulkelenn çok alündayız Bu toplum ve ondan oy ısteyen polınkacüann oncehklerı arasında bıhm yokrur O halde, hem toplumun bılıme duyarlüıgını artırmak ıçın kamuoyu oluşturma hem de bıhm butçesını arürmak ıçın hukumetlere lobı yapma gıbı, çok yonlu bır çaba vermenın zamanı gelmışür Bu çaba ancak bır 'takım ruhu" anlayısı ıçınde unrversıte yoneücüen çalışarüan ve ogrencdenyle bırlıkte yapılabüır Zaten yukardan gelen son sınyaller umversıte yonetıcılennın artk bu yenı anlayışla gorev yapmalan beklenüsını herkeste uyandırmışur Prof. Bekir Karaoğlu Havayolu ile seyahatlerde hastalıklar ve ölümler Muzaffer Çetınguç * ava yolu ıle seyahaün gıderek yaygınlaştıgı yüda ıkı mılyar kadar ınsanın yolculuk amacıyla uçaga bındıgı bır dunyada yaşamaktayız Artan yolcu sayısı ıçındekı yaşlı ve hastalıkk ınsanlann sayısındakı artış ıse tıcarı havayolu şırketlerını her zamankmden daha çok tıbbı onlemler dlmaya zorlamaktadır Yanı havaalanlannda uçuşla ılgüı tıbbı problemlerı ve mudahale usullerını bılen uz man doktorlann gorevlendırılmesı murettebatın da bu konularda egıtımlı olması gerekmektedır H kuloz güDi bulaşıcı hastalıklar ve beklenmedık davranışlar gosteren bazı ruh hastalüdanna sanıp kışüer de belırh onlemlerle uçurulmalıdır Durumu çok ozel olan hastalann bızzat doktorlan nezaretınde veya onlann hazırlayacaklan bır rapor üe seyahat etürümelen solunum problemı olarüar ıçın taşmabüır ozel oksıjen ruplennın şırket tarafindan temını gerekır (kışüenn kendı oksıjen sıstemlerı uçaga kabul edümez) Tıcan havayolu şırketlen uçakta acü mudahdle ıçın ük yardım çantalan bulundurmak ve kabın personelını ük yar dım eğıtımınden geçırmek zorundadır FAA (Federal Avıauon Admınıstratıon) tarafindan 1991 yüında yapüan bır araştırmada uçuş sırasındakı acü tıbbı problemlenn %85'ıne uçak yolculan arasında bulunan bır doktorun yaıdımcı oldugu arüaşümıştır Bu ımkanın bulunmadıgı hallerde telsızle yer ırtıbaü kunüarak yardım dhnmakta veya hastanın duru mund gore en yakın meydana acü ınış yapümaktadır En dogru tutum cıddı tüobı rahatsızlüdan olan kışüenn uçuş on cesınde havacüüc ubbına aşına bır uzman hekım tarafindan Uçuş Stresleri, Fizyolojik Problemler ve Hastalıklar Her uçuş uçaga bmen yolcular ıçın az ya da çok bır stres yaratır Havaalanlarındakı uçuş oncesı prosedurler bagaj teslımı koşuşturmalar uçaga yerleşme gecıkmeler uçuş kazası endışelerı uçuş sırasındakı korku ve gergırüıkler ınışten sonrakı telaşlar vs en kısa uçuşlarda bıle yolcu lara stres yukler Bu stres kalp ntım bozukluklanna kan basmcının yukselmesıne pıhtı laşma artışı sonucu damar ukanmalanna ne den olabılır Uçuş murertebatmda ve yolcu larda rastlanan en sık uçuş ıçı olum nedenle rının kalp hastalıklan oluşu bu dunımla ügüıdır Seyahat amacıyla yapılan uçuşlar sırasındakı fizıksel streslerın en onde gelenı ırtıfaya bagh basınç ve oksıjen azalmasıdır Yolcu uçaklarında kabın ıçı basına 50008000 feet (15002400 metre) ırtıfaya eş deger tutulur Bu ırüfadakı duşuk basınç solunum yolu enfeksıyonu olan kışüerde kulak ve sınus çuruk dışı olanlarda dış ve gazlı kışüerde kann agnlanna neden olabüır {Gaz yapan gıdalar dan kaçmmanın, gaz gıdencı uaçlar almanın burun ükanıkhğı ve smuzıt olanlann ıse burun damlası kullanmalan bu tur rahatsızlıMan gı dereceğı büınmehdır) Solunum havasındakı oksıjenın kısmı basıncının azalması (hıpoksı) saglıklı kışüer ıçın problem yaratmayabüır ancak kalp ve akcıger yetmezlıgı, anemı ve beyın dolaşım bozuklugu olan hastalarda bu duzeydekı bır hıpoksı, rahatsızlığa veya hastalıgın alevlenmesıne yol açabüır Uçuş sırasında kabın ıçı basıncmın azalmasıyla paralel olarak nem de azalır cütte ve gozun korneasında kuruma meydana gelır, ozellüde kontakt lens kullananlarda bu onerrüıdır Uçuşta yolcuların gosterdüden sağlık sorunlan sıralamasında en onde yaşamsal olmayan şu rahatsızlüdar yer almaktadır çeşıtlı agnlar solunum guçluğu bulantıkusma Uzun sure dar bır alanda hareketsız oturmak yuzunden bazı kışüerde odem ve kramp gıbı hafîf şıkayetlerden akcıger embolısı ve derın ven trombozu gıbı tehhkelı rahatsızlüdara kadar problemler çücabüır 'Ekonomı sınıu send değerlendınlmelendır Uçuş Sırasındaki Ölümler Olum, uçuş sırasında nadıren karşüaşüan bır durumdur FAA'ın 19861988 arasındakı üa yüı kapsayan bır araşnrmasına gore, ABD sıvü havayolu taşımacılıgmda acü tıbbı mudahalede bulunulan 2 322 kışıden 33 u uçuşta olmuştur Bu olumlenn 16'sı (%48) kalp hastalıgı nedenıyle olmuştur IATA (Internatıonal Aır TVansport Assoaaüon) ın 19771984 arasındakı 7 yülık penyoda aıt araştırmasında 577 uçuşıçı olum kaydedümış, bunlann 326 sının (%56) kardıak nedenlı oldugu rapor edümıştir Uçuş sırasında gerçekleşen olumlenn kışıde mevcut cıddı ve yaşamsal hastalıgın uçuş stresıyle artması veya rastlanüsal olarak uçuş sırasında gerçekleşmesı olasüüdan uzennde dunümaktadır Istatıstıksel degerlendırme sonuçlanna gore uçuşta 61fim o l u ü ı ^ ı 1 müyon yolcuda 0.31, veya 1 müyon uçuşta ZS.l olumdur Sonuç olarak 1. Havayolu şırketlennın oncehkle uçaga bınecek yolculardan saglüc sorunu olanlan uçuş oncesınde tıbbı yonden değerlendırmelen 2. Kabınde acü tıbbı mudahale ımkanlan ve egıülmış personel gorevlendırmelerı 3. Ozel durumlarda yerden telsızle onerüerı alınacak uzman nbbı personel bulundurmalan gerektıgı anlaşümak tadır * Doç Dr Havacılık Tıbbı Dernegı Başkanı mcetınguc@hotmaü com Kaynak Avıat Space Envıron Med 1996 6710 Supplement Anabilimdalı başkanlığı için öneri Bızım tıp fakultesınde büımle alakası olmayan bır çok anabüım dalı başkanı oğretım uyesı bolumlennı adeta bırer çıftlık gıbı kullanmaktalar Onerım unıversıtelerde anabılım dalı başkarüıgının seçımle degıl de o bolumde kanyen ne olursa olsun en fazla bılımsel etkınbk gosteren (uluslararası yayın gıbı) ogretım uyesı tarafindan yurutulmesınm mannklı olacagıdır Her bolumde boyle bır uygulamaya gıdılse kı (her bolumde mutlaka bır kaktelı ogretım uyesının olacagı varsayılırsa) bır anda bılımsel kalıtenın yukseldıgıne tanık olabüırız (şu ıçınde bulunduğumuz çıkmaz durumda bıle) Emımm kı bu ABD başkanları büımın gerektırdıgı şartlan yerıne geürmek ıçın çalışacaklardır YOK e boyle bır onerı goturulemez mı' Bır tıp fakultesı doçentı (Adı bızde saklı) romu şeklınde büınen derin ven trombozu hattab^ında, uçakta uzun sure ayaklar aşagı pozısyonda oturulması sonucu bacaklarda kan gollenmesı ve püıtı oluşması nskı dogar Rısk ekonomı sınıânda yolculuk eden herkes ıçın degü zaten bu hastalıgı olan kışüer ıçın soz konusudur Bu kışüenn zaman zaman gezınmelen bacaklanm bel hızasında yere paralel uzatmalan ve üaçlarını kullanmalan onenlmektedır Uzun kıtalararası yolculuklarda gorulen bır dıger rahatsızhk da jetUg dır ve uyku duzensuhğı hazımsızhk ış tahsızhk baş ağnsı sersemlık tussı yorgunluk vb g±>ı bır dızı saglık sorunu yaratır Havayoluyla seyahatlerde ozel onlem gerektıren hastalüdar kalp yetmezlıgı ntım bozukluklan angına pectons derm ven trombozu astım am&zem stroke (ınme) epüepsı (sara) dıabet (şeker) ve enfeksıyon hastahklandır Tuber 731/17