Katalog

döndürülmesi istegi de giderek yogunlaşıyor. Gelişmekte olan ülkelerin buyük bir bölümünde çevre koruma örgütieri ve sivil toplum kuruluşlan baraj projelerine şiddetle karşı çıkan eylemler düzenliyorlar. Bir zamanlar bu tnr projelere büyük destek sağlayan Dünya Bankası, yardım örgütieri ve diğer bankalar giderek bu tür harcamalar yapmaktan kaçınıyorlar. Neyse ki, suya duyulan istem beklenen hızla artmıyor. Bu nedenle, suyla ilgili yera altyapılann olusturulması konusundaki baskı son yırmi yüdır giderek azaldı. Nufus artışı, sanayüeşme ve ekonomik gelişmelere karşın, arklar, ırmaklar ve göllerden çekilen su miktannda bir düşuş meydana geldi. gerekiyor Bunun içın un r/; ', u , aa . ^ a i i olabildigince verimli ve üretken bir biçimde kullarulması. Birçok ülkede yerel su kaynaklanrun % 30'u yanlış donanım, delik borular gibi nedenlerle amaçlanan hedefe asla ulaşamıyor. Cagdaş sistemlerde bile bu tur su yitiminin % 1020 düzeyine ulaştıgı belirtiliyor Su tüketiciye ulaştıgında ıse bunun buyuk bir bölumü bof a harcanıyor. Evlerde suyun bü mektedir. Böyle olunca, tanmda en ufak bir gelişme bile su tüketimini büyük ölçüde azaltabilir. Geleneksel yontemlerle domates uretmek yerine, damlama yöntemiyle üretim su tüketimini % 40 orarunda azaltacaktır. Aynca, beslenme alışkanlıklan da su tüketiminde etkili bir unsurdur. Örnegin, uretimı bol su gerektiren mısır agırlıklı bir beslenme düzeni yerine, et ürünlerine agırlık verilmesi de su tasarrufu yönünde bir adım sayılır. Son olarak, suyun tanmdan başka ekonomik sektörlere yönlendirümesi de harcama miktannda çarpıcı bir duşuş yaratacaktır. Büyük bir bölümü suyla kaplı olan gezegenimizın gelecekte su sıkmtisı çekebilecegi insana ınanümaz bir şeymis gibı gelebilir, Gelgelelim, bu suyun % 97'sını insanlann kullanımına ve tanma elverişli olmayan tuzlu sular oluşturuyor. Geriye kalan suyun büyük bir bölümü de topragın çok derinlerinde, ya da buzullarda oldugundan kolay kolay ulaşılamıyor. Araştrmacılar, kuşkusuz, okyanus suyunun kullanıma elverisli duruma getirilmesı yönunde büyük ugraslar veriyor, Suyun tuzdan arıtılması yöntemleri geliştirilmiş olmakla birlıkte, bu yöntemler çok pahalıya mal oldugundan günümüzde yalnızca varlıklı ülkeler tarafindan kullanüabilıyor. Kimi şirketler şimdi suyun kaynakların bol oldugu yerlerden kıt olan bölgelere gemilerle taşınmasını deniyorlar, Ancak bu yontemin de ekonomik ve siyasal sorunlar yaratabilecegine dikkat çekiliyor. Kimi planlamacılar da suyun uzak yerlerden taşınması DOSYA: D Yağmurlama veya damı ürün miktannı ise % 20 ltı bin yıl once Mezopotamyalı çiler Fırat ırmagının akış yonünü ıek amacıyla hendekler ka lardı Ekinlere su sağlanması yonundek başanlı gınşımın ardından Mezopotan çiftçiler dunyanın sulamaya dayalı ilk garlığının temellenni atnlar. Sümerlerl gili bu oyku herkesçe çok iyi bılinir. Ar bu konuda pek de bilinmeyen bir şey Sü uygarlıgınm, sulama girişimleri sonucu çöken ilk nygarhklardan da biri o gudur Sumerli çiftçiler ırmaktan sağladı) bu ek su sayesinde, 2000 yü kadar bir ; boyunca bol miktarda bn^day ve arpa tiştirdiler. Ne var kı toprak, sonunda sul buharlaşmasıyla birlikte zehirli tuzlar ve tulara yenik düştü. Çok sayıda tarihçi y rince besin üretemeyen bu tuzlu toprakl uygarhgın çöküşünde belirgin bir payı o. gunainanır, Günumuzde eski Sümer'den çok d fazla sayıda kişi sulamaya bel baglamış rumda Bugün dtinya beıin üretimi yaklaf ık % 40 kadan sulamanın uygu dıgı lopraklarda gerçekleştiriliyor Söz nusu topraklar dunya üzerindeki tarım a lannın % 18'ini oluşturuyor. Sulama uyg yan çiftçiler yılda iki ya da uç kez hasat yor ve çok daha fazla ürun elde edebür lar. Sonuçta, sulamanın yaygın bir biçin kullarulması, dünya tahıl üretiminin 1950 lından bu yana hemen hemen üç katına ı masında en önde gelen etmenlerden l Gerektigi gibi uygulandıgında, sulama d yanın beslenmesinde onemli bir yer tutn sürdürecek Gelgelelim, sulamaya bag; tanm kimi çarpıcı çekinceleri de berabe de getiriyor Yerel su kaynaklarının %30'u yanlış işletme ve heba yük bir bölümü tu (Jelİk borUİarla valetlere harcanıyor. 1990'dan sonra ABDde uygulamaya giren bir yasayla evlerdeki rezervuarlardan her çekişte akıtılan su miktanna sınır getirildi, Eski tuvaletierın yenilenmesıyle birlikte harcanan su miktannda belırgın bir düşüş bekleniyor, Sanayi için gereklı su mıktan iki etmene göre degişiyor: Toplumun gereksindigı mal ve hızmetler ve bunların uretimi için seçüen yontemler Ornegin, bir ton çelik üretimi için II. Dünya Savaşı'ndan once 60100 ton kadar su gerekirken, gehşkin yöntemler sayesinde bugun ayra işlem 6 tondan az suyla gerçekleştırilebiüyor. Ote yandan, alünıinyum uretimi çelige kıyasla çok daha az su gerektirdiginden, çelik yerine alummyum kullanmak su tüketimini buyuk olçüde azaltacakür. Malın telefon ve bilgısayaria pazarlanması da, bizzat gitmekle yakılacak benzınin uretim, dagıtım ve satışı için gerekli su mıktan kadar bir tasarruf saglayacaktır. OİUVOr yerine belligerek Verimlilik ve öncelik Su gereksınımınde meydana gelen bu duşuş iki etmenden kaynaklanıyor: Insanlar arük suyu daha verimli bir bıçımde kullanmasını biliyorlar ve toplumlar su kullammında nelere öncelik tarunması gerektigini yenıden gözden geçiriyorlar. Dunya nufusu arttıgı sürece, özellikle temel insan gereksirumlerirun henüz karşılanmadıgı gelişmekte olan ulkelerde baraj, su kemerı ve başka altyapı turlerinın yapımı da sürecek. Ne var ki, bu tür projelerin ınsan ve çevre saglıgının gozetildiği çok daha yuksek olçutier temel almarak yapılması, istemin en az kaynakla karşüanması En büyük tüketici: Tarım Suyun en büyuk tek tuketıcısı tanmdır ve tanma harcanan suyun büyük bir bölümü boşa gitmektedir Çitfçiye dagıtılırken ve ürünler sulanırken suyun hemen hemen yansı yok olup gıt sınimlerin karşüanmasında farklı su turlerini kullanmayı düşünuyorlar Tüm sulann içüebüir duzeye getirilip bunlann büyük bir bölümünün tuvaletlerde, ya da bahçe sulamasında kullanılmasınm gereksiz bir tuketıme yol açtıgını one suren uzmanlar atık aulann yenıden kullanüabilir duruma getırilmesine çalışıyorlar, Suyla ilgili yeni gereksinimlerin karşüanması yönünde yeni yöntemler geliştirmek hıç de kolay degil Ekonomik ve kurumsal yapılar bugün büe suyun harcanması ve ekosistemlerin bozulmasma katkıda buiunuyorlar. Su birim fiyatuun çok ucuz olması, yeni teknolojüer konusunda yetcrince bügi sahibi olunmaması, su dagıtımındaki eşitsizlik ve bol su gerektiren urunlerın yetişnrilmesine devletin destek vermesi gibı nedenler su kullanımında daha planlı bir uygulamaya gıdılmesını engellemektedır, Ancak sorun, bir olçude, planlamacılar arasında eski goruşlerin çok daha yaygm olmasından da kaynaklanmaktadır. Su sorununa çozum getirümesi su bakış açımızda ivedilikle kökten bir degisime gıdilmesını gerekormektedir Gelecekteki hedeflerimızi karşılamak uzere yeterli suyu bulmaya çaüşacagımıza, gereksinimlerimizı mevcut suyla karşılamanm, bu arada da insan gonencinin ayrılmaz bir parcası olan ekolojik dengeleri korumanm yollannı bulmaya çalışmak çok daha yararlı olacakhr Nereden sağlanacak? Günumuzde tum dunyada kullanj suyun üçte ikisi sulamd yoluyla tuketılırl gelişmekte olan ülkelerin % 9O'ı da suyı bu şekılde tüketıyor Dünya nüfusunun se milyara ulaşması beklenen 2025 yüında sanların besin gereksınımınin karşüana mesi için 192 mil kupluk ek suya gerek ı yuldugu, bu mıktann Nıl ırmagının yülık akışının hemen hemen on katına eşit oldı belirtiliyor Urunlerın gelecekte kullanün üzere korunabilecegi bir biçimde bu ek yun nereden ve nasü saglanacagı sorusı henuz hiç kımse kesin bir yanıt getiremiy Ciddi boyutta bir kuraklık gelec» teki besin üretimini olumsuz etkileyecek önemli tehlike olarak karşımıza çıkıyor I ha şimdiden çeşitli su kaynaklarının tukc meye yüz ruttugu belirtiliyor. Dünya be üretiminin yaklaşık % 8'i yeraltı sularr beslenen tarlalardan saglanıyor ve büyük maklann birçogunun akış yonü öylesine) gun bir biçimde degiştiriliyor ki, bunla Tuvaletlerde çok su tüketlllyor. Temlz suyu araba yıkamak İçin kullanmak giderek Mks oluyor. 731/12