Katalog

lacagını umuyor Ancak o anda ona uygun bır ış bulunmadıgında hıçbır ucret alamayacak Boylece firmalar tum nsklen çahşanların uzerlerıne yuklemış oluyorlar Economic Policy Institute kuruluşunun 1999 yılında yaptıgı bır araşürmaya gore Amerıka'dakı çahşanlann uçte bırı sosyal guvencesı olmayan ışlerdeler Sozleşmeh uşçı sayısı 1990'dan bu yana 1 2 mılyondan, 2,9 mılyona ürladı Amenkada 1994 yılınddn ıt±)dren açılan yenı kadrolara geçıcı ışçüer yerleştırüdı Manpovver, potansıyel Hıghtech ışçüennı bır tur ınternet uruversıtesıyle seçıyor 1998 yılında başlayan "Global Learning Center" ınternet kursuna, bügısayar prog ramlama, bügısayar düı vb konularda bügüerını genışletmek ısteyenler ucretsız olarak katüabüıyorlar Kayıtlı olanlar Manpovver şubelenne aıt bügısayar egıtım odalarından da yararlanıyorlar Kuruluş genç msanlara ulaşabümek ıçın bırçok unıversıtede şube açıyor Hedef tatülerde çalışan ogrencüere, ogrenımlermden sonra da ış olanagı sunmak Ancak unıversıte ogrencüerıne kalıcı ış yerı saglamak ışverenler ıçın oldukça masraflı Çunku unıversıte ogrencüerıne verüen saat ucretlerı ve tazmınatlar yuksek Eğer bır firma sozleşmenın bıümınden once geçıcı bır çalışanı kalıcı kadroya aktarmak ısterse, yülık ucreun %20'sını Manpovver şırketıne odemek zorunda Manpovver tarafindan bır uydu üetışım firmasına program yonetıcısı olarak yerleştınlen 32 yaşındakı Ken William> ın saat ucretı 3 kez arurümış Çalışma arkadaşlanndan daha fazla kazanan VVülams'la bırlıkte Man Yeni araçlarla daha fazla kaza yapılıyor A racınız ne kadar yenıyse, sızın ya da başka bırısmrn yaralanacagı bır kazayla karşüaşma olasüıgınız yukselıyor Yenı otomobüler esküere oranla daha fazla kazaya kanşıyor Bu sonuç, Norveç Karayolları ldaresının Ulaşürma Ekonomıst Ensütusu'ne yapürdıgı kapsamlı bır araştırmadan elde edüdı Çok buyuk olasüüda bu sonucun nedenı, yenı araçlardakı yuksek konfor ve buyuk rruktardakı guvenlık ekıpmanınm yuksek seyır hızlannı teşvık etmesı savunucu surucu davranışınızın daha az yeğlenmesı olarak belırtüebüır rın boyutu, yaşlı araçlarda tamır malıyeti azaldıgı ıçın bır parametre olarak dıkkate ahnmamıştır Bu durumda, analız boyunca, yaralanma üe sonuçlanan kazalar ve dıger araçlara zararla sonuçlanan kazalar değerlendırümıştir Sonuçlar, yenı araç grubuna kıyasla, araç yaşı yukseldücçe, kazaya kanşma olasüıgının duşrugunu gostermektedır Bu saptama, hem yaıalanma hem de maddı hasar gruplannda geçerlıdır Bu sonuçlar, ozellüde kışısel yaıalanma nskının araç yaşının artmasıyla azalması bulgusu oldukça şaşırtıcıdır Ne9 den Şaşırtıcıdır, çunku otomobüler sureklı gelışmektedır baglı olarak daha fazla ve daha fazla guverüık ekıpmanı üe donatümaktadırlar Bır çarpışmada bu tur donanımlann ük ve suren donemde yaralanmalan azaltması beklenır Hıç olmazsa, yaralanma rıskı trendı maddı hasarh kaza trendınden daha ıyı olmahdır rumlarda araç karakterlen ve konforu seçımı etküeyen faktorler olabüır Yollann ozellüde kaygan oluşu ya da daha başka gerekçelerle kullanümamasında, yas onemlı bır faktor olabüır Daha iyi koruma Kaza anında yenı araçlann esküere oranla ıçındeküere daha ıyı bır koruma sagladüdanna yonehk çok az şuphe vardır Bu durum eskı araçlann yuksek kaza rıskıne maruz kalacaklanna baglanamayacagma gore, eskı araçlann yenı araçlara gore daha farklı daha dıkkatk kullanüdıklannı, bu nedenle de yolculukkm başına daha az kazaya kanştüdannı bır kez daha belırtmek gerekecektır Bır başka sonuç ıse, eskı model araçlann daha yavaş (lımıtler alü ve cıvan) surulduklen ve bır kaza anında sonuçlann bu nedenle daha katlanabüır oldugu ve nıhayet guvenhk donanımlanndakı bır kısım eksüdüden yalnız bu nedenle daha az hıssedüdıgıdır Çalışmanın oncesınde, 200 000 otomobüın verüen üe yapüan ük değerlendırme Norveç'ın eskı ve baglı olarak tehhke yaratabüecek bır araç füosuna sahıp oldugunu duşunduruyordu Çogu zaman, yenı araç satın alımındakı vergüerın duşurulmesı ve boylece eskımış araç filosunun yenı ve guvenlı araçlarla degışürümesının teşvıkı düe geürılmekteydı Aşagıda detaylan açüdanacak araşürma projesı sonuçlan, bu argumamn geçerhhgı uzerınde kuşkular yaratmaktadır Kaza oluşrugunda, yenı araçlardakı guvenlık ekıpmanlannın gorecelı olarak daha hafif yaralanmaları mumkun küdıgı gerçegıne karşın, çahşma, yenı otomobülerm genel olarak daha yuksek oranda trafik kazalanna kanştıklannı ortaya koymaktadır Eger daha yenı bır araç kullanıyorsanız, hasarlı ya da yaralamah kazaya kanşma olasüıgınız, eskı araç kullananlara oranla daha yuksek. Bu hasar ve yaralanmalann, araç ıçensındeküerle mı, yoksa başka araçlardakı ınsanlarla mı ya da yayabısıkletlı grubuyla mı üışküı oldugunu gosteren daha detaylı çalışmalar henuz yapümamıştır Buyuk olasüüda yenı araçlar, bu çarpışmalarda ozellüde o aracın ıçındeküer ıçın guvenlı ancak dığerlen ve dışardaküer ıçın daha tehlıkebdır Bu konu ızleyen araştrmalarda çalışümalıdır Güvenlik düşüncesinde düşme Sonuçlann usa geürdıgı ük açıklama, Türkiye için bir kaç söz: Oncekkle yuksek hızlann olumsuz etkalen bu kadar açıkça kanıtlanmış ve uzerınde füar bırligı saglanmışken, tum dunyada otomobülerm yenı modellennde hızlar ve motor guçlenndekı artşlann one çücarüması açüdanmaz bır çehşkı olarak goruknehdır Ancak, tum gehşmış ulkeler, uretıcüerın daha fazla satış ısteklenyle donamklan, kullamhş bıçımıne gore olum makınalanna donuşebüen bu aygıtlann olası zararlannı, oncelıkle çok süa bır trafik deneümı, suruculen nskler konusunda bügüendırme, ulaşımı farkh sıstemlerle yapma ve guvenh yollar üe dengelemeye çalışırken, olumcul faturayı çogunlukla bızım güDi gelışmekte olan ulkelerde buyuk yetersızhkler ıçınde boguşan ınsanlar odemektedır Yukandala çalışmada yer verüen bulgular, en azından gozlem duzeymde de olsa Turkıyetie de paralelhkler taşıdıgı savlanabıhr Ustehk, ulkemızın sosyoekonomüc yapısı duşunuldugunde, üave yorumlara da ulaşmak olasıdır Yenı ve ustun araç modellenn, bella genelleme yapüamasa da çogunlukla egıtım sevıyesı yuksek olmayan (hoş, yuksek egıtımımızın kalıtesı de tartışüabüır ya) ve kolay para kazanan kışüerce kullanüdıgı yaygın bır ızlenımdır Dahası bırçok alanda fazlaca olgunlaşmamış, yapısal kazanımlan sınırlı daha da genış bır kesımm araçlara ve ustun araçlara bır bıçımde ulaştıgında bunu sısteme ve kendı dışında herkese bır meydan okuma ve usturüuk gosterısme donuşturduklerı trafık psıkologlarınca da düe getırümektedır Bu tabloya, elbette yeterınce etkm olamayan denetım ve nskler konusundakı kara cahühkte eklendıgmde durumun vahamatı daha açık ortaya çücmaktadır Nüıayet, "Bu 'modern gereçlerle daha fazla otoyol, daha fazla bolunmuş yol talebını ne dereceye kadar trafik guverüıgı üe üışküendırebüırız'" sorusunun yanıtını bır kez daha duşunmehyız Dr. Cumhur Aydın eposta cumhura@tsp gen tr "Nordıcfîoadand Transport Research adh dergınm 1998 yıh 2 nolu sayısmda yer alan Instıtute o/ TransporlEconomıcs.Nonvay' tarafindan sunulan newcars crash most adh makalenden addpte edılnvşür llgılenenlençtn VVebadresı wwwvtı se/nordıc Yüksek ortalama yaş Proje 1995 yıknda başlaüldıgında, Norveç araç füosu, ancak dıger gelışmekte olan Avrupa Ulkelerı araç füosu yaşlanyla kıyaslanabüır ortalamalara sahıpü Dıger yandan, Norveç'ın tum Avrupa ulkelerıyle kıyaslandıgında oldukça kotu yol standartlarına sahıp olduğu şeklınde yaygın bır anlayış soz konusu oldugu halde, araç kullanüan km başına Avrupadakı hemen en duşuk olum sayısına sahıp olması da oldukça şaşırücıdır Basıt ıstatıstüa ıhşküer aracın yaşlı olmasınm yuksek kazaya kanşma rıskı ortaya cücardıgını soyler Dıger yandan, yıne tum ıstatıstüder genç ve deneyımsız suruculenn daha fazla kaza yaptüdannı gostermektedır Eger genç suruculenn daha pahalı ve yenı araç satın almalannın guç oldugu gerçegını goz onune alırsak, eskı araçlann kazaya kanşma nsklerının araçlann yaşlanyla üıntüı olmadıgını saptamamız gerekır Araştırma başladıgında, temel olarak hasar ve yaralanma sonuçlu kaza rıskı uzerınde araç yaşının etkısını ızole etme amacı gudulmekteydı Manpower Yönetlclsl leffrey foems povver şırketı de kazanıyor tabıı Bununla bırlıkte VMıams, yıne de firmada henuz yasal olarak tanınmış degü Şube ürmalar Manpovver çahşanlanna dogum gunu tebrüderı ve bayram kartları gıbı goz boyamacı araçlar gondererek dıger çalışanlardan aynlmadıklarını gostermeye çahşıyorlar Servıs hızmetlerı ve tatıl sunuları ıçeren Onlıne kluplenyle de "Bız" duygusu ydratüıyor Ancak son zamanlarda ügmç gelışmeler de yaşandı Bırkaç yüdan bu yana Microsoft kuruluşunda geçıcı ışçı olarak çahşan ve dıger çalışanlarla aynı haklara sahıp olmak ısteyen bır grup Bill Gates hakkında dava açtı ve kazandı da Bu dava sonucunda sozleşmelüer de hısse senetlerınden yararlanabüecekler Sosyal haklar ve ıkramıyelerle ügüı dava ıse henuz sonuçlanmadı Mıcrosoft davası karşısında şaşkuüıgırn gızleyemeyen Joerres bıraz çaresız kalmış gıbı Çunku her sozleşmeh ışçı bu şeküde dava açacak olursa sonunda Manpovver şırketı de zor durumda kalabüecek 725/14 suruculenn suruş karakterlerını araç ozellıklenne baglı olarak ayarladıklan şeklınde olabüır Yaşlı araçlar daha dıkkatlı surulmektedır ya da gorecelı eskı model olduklan ıçın daha degışık durumlarda kullanümaktadır Yenı, aracın yaşı suruş davranışını degıştrmektedır Bırçok araştırma, suruculerın suruş davranışlannı araçlanrun ozellüde guvenhk donanımı vb ozellüdenne gore ayarladıgını ortaya koymaktadır Ornek, ABS frenlere sahıp araç suruculen daha hızlı araç kullanmakta ve daha fazla yakın takıpler yapmaktadır Bır dığerı zayıfkarlastıklenne sahıp araç suruculerının yenı kar lasüklı araç suruculerıne oranla çok yavaş seyrettüden bulgusudur Bu sonuçlardan hareketle, otomobülerm yaşının surucu uzerınde davranışsal etkı yaptıgını ve daha eskı model araçlann daha dıkkatlı ve daha yavaş kıülanüdıgını soylemek mumkundur Yaşlı bır otomobüı kullandıgında surucu, belkı kendını fazla guvende hıssetmeyerek, daha yavaş trafîge daha yogunlaşmış ve düdcatlı araç kullanacaktır Elbette boyle bır suruş, ornegm ızlenen araçla aradakı mesafenın gorecelı olarak daha fazla rutulması sonucunu getırecektır Yaşlı araçlar, elbette ozellıkle vırajlarda daha az dengelıdır, yuksek hızlarda daha fazla gurultu çücanrlar, tıtreşme ve sallanma yaparlar Butun bu faktorler, suruculen daha dıkkatlı kullanıma yoneltmektedır Aynı şeküde yaşlı araçlann ozel suruş nıtelıgı gerektıren durumlarda daha az südıkla kullanüdıgı da olasıdır Kışmın yolculuga çıkıpçüanama ya da hangı ulaşım aracıyla yolculuk yapma konusunda üdeme duştugu du Sonuçlar Analız, kasko ve yaralanma sıgortası tum otomobüler ıçın zorunlu oldugundan, Pohs kayıtlan baz ahnarak, hasarlı ve yaralanmalı kazalarla sınırlandınlmıştır Maddı hasa