Katalog

rmaşık cinsiyet oyunu rridlıydı Eıkckyada dışı olmanın veıdıc/ı ve o akü erdınl mez duygunun gerçekte hor monel etkıleıe cmsPİ eğıhmı mı/ ya da dışd yansıyan davra nışldiımıza ol dugundan daha az duyarh oldu gu yonunde so mut kdnıtlaı vaı Oocjumdan on ( c yuksek du ppylerde erkek lıkhoımoıılany la karşı karşıya kdlan 10 000 kadından bırını ele alalım Kon jpntınal adrenal hıperplazısı adıyla bılınen bu duıum onla rrn dahd erkek Fatmamsı ' ol malarına neden olabılıı ama bu kışılerın kendı lcrını bıı oıkok gıbı hıssctmolcrınc yol açmaz Bıı de kuşkusuz dolut aşdmdsında erkeklık hormonlarıyla donatümış ve gnetık açıdan er kük olrndsırıa kdrşın kundifaim tdin anldinıyld bır dışı olımya adamı? olan Jonny var Bu duru mun tek açıklaması çocuc/un bıı kız olaıak ye tıştırılmesının sonuçta dışı bır lamlığe donuş muş olduğudur Bu başka deyışle ozunde er kpk olan bır kışı di'j.ılıgını VP hetproçpksuelhg] m buyuk olçude dırımsel yapısına erkeklıgını de yetıştırılış bıçımıne borçlu olabılır son derece rahat bır bıçımde yaşandıgına kımlerle cınsel üışkıye gıreceğımızı belırlpyen bu suıeç nedemyle kddın eıkek fdikının boyle sıne onemlı oldugu kulturlerın oluşturuldugund dıkkat çekıyoı ve Bu olçutleıe uygun bır cın sel kımlıgp sahıp oldugunuz surece yanı gene tık cınsıyetınızle bedensel cırısıyetınız uyum ıçınde olduğu surece tıkır tıkır ışleyen bır su leçür" dıyor Ne var kı bu uyum saglanmadıfynda ış ler bozuluyor Toronto dakı klınıgınde Zucker tartışmalı olsa da nnsel kımlık bozukluğu adıyla bılmen durumdakı çocukların sagaltı mıyla ılgılenıyor Bunldrdan bırı olan beş yaşındakı Ndthan dnabdbdsma sureklı olaıak erkek olmaktan nefret ettığını çunku erkekleı ın çırkırı ve aşagılik olduklarmı soyluyordu Yıne beş yaşındah Heıdı gıbılpr ISP erkek gıbı gıyı nıyoı zaman zaman kendüeııne eıkek adlarını tdkıyorlardı Bu tur çocuklarm ydşdmları cınsel kımlıgın geıçekte toplumsal gudumlemeye ne denh açık oldugu yonurıdp çarpıcı ve ınsdnı ra hatsız edıcı kımı orneklerı gozler onune serı yor Bu tur davranışlar ortaya çıktıCfinda kendı ne ozgu bır yaşam bıçemıne donuşebılıyor Cınsel kımlık bo7uklucru tanısı konan çocuklar zamanla bu duıumdan kuı tuluyorlar ancak Zucker ve çok sayıda uzrnan doğru olup olma dığı her ne kadar tartışılabılırsp dp bu surecı hi7İandıımdk ıçın bellı yontemler uyguluyorldr Bu yontemleıden bır tanesı psıkoterapıye da ydnırkerı bır bdşkdsı nonridl bır cınsel davıa nış bıçpmı sergılpyen çorukları odullendırıyor Gelgelelım eleştıı menler bellı bu ddv lanış bıçemımn salt toplumsal açıdan kabul edürnemesı nedemyle ruhsal bır bozukluk old rak algılanabılpregındpn kaygı duyuyorlar Kı ırıın saCjaltım gomıesı geıektıgı konusunda sergılenen tavrın son derece değışken oldugu na dıkkdt çeken eleştıı menler bu konudd bd galtım goren prkpklprın ki7İarın altı katı kadaı oldugunu çunku kız gıysılerı gıyen erkek ço cugun aıle ıçındp prkeksı davranışlar sergüe yen kız çof ugundan çok ddhd fazld kaygı uyan dırdıc*pnı dıle gptırıyorlar Dahası cinsel kimliklerle oynanmasının cınsellıgın ınsan dıy le tasarlanrndsı gıbı tehlıkelı bır boyutd vaıdııı labılecegmdenkoıkuluyoı Gerçektende kımı araştırmdlar rınsel kunlık bozukluğu tdnısı ko nan çocuklaıın yaşamlannın daha sonrakı PV lelerınde öşcııibel olnıaya çok daha egılımlı ol duklarını ot taya koyuyoı Cornell Unıversıtet.1 rulıbılım uzmanld ı ında Daryl Bem yabancı olanın erotıge do tıuşmesı oldrdk bılınen bır kuıamında bııeym gerçekte bellı bır nnsel egüımle degıl erkek lık ve kadınlık olaidk belırtılen ddr kulturel ta nımlamalara odaklayan bır davranış bıçemıyle dogduğund dıkkdt çukıyor Bellı nedenleıle ka dırnı O7ellık|prp ılgı gosterpn prkek çoruklar kızldrla çok dahd fazla vakıt geçırme egüımın de olurlarken oyuncan araba ve tabancalara ıl gı duydrı kız çotuklan da eıkekleıle vakıt geçı rıyor Hpmrıaslerı onlara uzak ve yabancı geldıgınden zamanla bu kışılere karşı kosnul duy gular beslemeye başlıyorlar BEYNİ FORMDA TUTMANIN YOLLARI Baştarafı 23. sayfadan artırmayacagı konusunda kesın bır bılgı edınılmeyecegı duşunuluyot Her şey beyinde başlar Bııstol Unıveısıtesı nden egıtım psıkoloğu Gny Claxton, bu konudakı noro lojık yakldşımldiı elımn teısıyle ıtıyor Ne var la Claxton a gore ogrenpbılecetjımız spesıfık zıhınsel yetenekler de var Yaratı cılık, zıhınsel esneklık hattd moüvdsypn gıbı olumlu ozellıkler bırçogumuz duşunduğu gıbı sabıt yetenekler degıldır Bunlar ogrenılebüen ozellıklerdır Claxton bu yetenekler konusunda uygun eğıtım alınmadıgından yakınıyor Sorunlar karşısındd ızlenen akılcı yolu genellıkle ınsanlar kendı kendılerıne ogrenır bu konuda ozel bır eğıtım almdz Daha da kotusu araba kullanmak dış nrçalamak gıbı ogrenılen yetenekler de bır sure son ra dusunulmeden bılınç devreye gume den yapüır Olaxton şu anda Mınd Gyrn ısımlı şırketın danışmanlan arasmda yer alıyor Dolayısıyla şırket Claxton'ın gonoş lerını uygulamaya koyuyor Kısaca ınsanlann duşunmeden yaptığı ışlemleıı bılınç duzeyıne çıkartmayı hedeflıyoı Dolayısıyla ne duşundugumtız nasıl duşundugumuz üe ügüı ayrıntılar bümçlı bır şekılde yenıden elden geçırüıyoı Bu teorı yenı degıl Lev Vygotsky ve Aleksandr Luria gıbı Rus psrkologlar 1930 lu yülaıdd buna benzer goruşlerı far tışmaya açmıştı Bu duşunrelerı uygııla maya sokmak ıçın pek çok gırışımde bulu nuldu Iş yaşamı bu goruşun paralelınde Daha ıyı duşunme U7manlaıının Tony Buzan vo Edwaxd de Bono bdşta olmak uzere peşıne tdküdı Bu U7manlar alışkan lıkları kıran teknıkler gelıştırdüer Bu tek nıkler pozıtıf duşunce üe ıkna kdbılıyetını bırlpştırıyordu Uygulamada bu egıtım gunluk ya şamın dışına taşmıyor Ornecjın Mınd Gym ın onerdıgı 8 farklı yaratıcıhk pıogıa mında ogretılen zıhınsel stratejıleıden bı rmde egıtırne kdtüanlar sagduyulu bır onerı one suruybr daha sonra buna ters duşen başka bıı onerıyı tartışmaya açıyoı Bır sure sonrd ydratıcüıktan yoksun olduklarını üeı ı suren kışıler soyut duşunme ye teneklerını keşfedıp yenı alışkanhklat edı nıyorlar Mınd Gym dogru etytım ıle yara tıcüıgın buyuk olçude gehşebüecegıni ıd dıa edıyoı Yaratıcüıgın somut olçutler kapsamında nasıl olçuleceğı henuz büınme mekle bırlıkte bu sınıfa katdanlar gozle rının açıldıgını üerı suruyorlar Orneğın çozumu çok zor bır problemın anında çozumlenmesının gerekmedıgıra bu sure kuluçkada bekletılebıleceğını" ogrenıyorlar Çok basıt bır taktık olmakla bırlıkte normal ydşamda sorunları l uluçkaya yatırmak kımsenın aklına gelmpyebüır Claxton okullann ve unıversıteleıın temel duşunme yontemlerı k onusuna raçın gereklı onemın verılmedıgını merak edı yor Oysa okuüarda bunun yerıne beymler somut bügüeıle dolduruluyor ve etkılı du şunme ahşkanlüdarının bırgun kendüıgınden ortaya çıkacagı duşunuluyor New Scıenust 27 Ekım 2001 Reyhan Oksay Birleşilen tek nokta Tum bu tartışmalarda hemen hemen herkesın bırleştıgı tek bır nokta var Yaşamın erken evrelerindeki yetiştirzne biçimi cintiyet gelişimini etkilediği, dahası den geyı altust edebüecegı Bu da Davıd üe Jenny nın durumlarına basıt bır açıklama getırıyor Jenny yenı cınsıyetını yedı aylıkken edırurken Bruce amelıyat olduğunda neredey se ıkı yaşmdaydı O yaşa geldıgınde belkı de eıkeklıkle ılgılı en temel ozellıklerı zaten benımsemıştı Belkı de henuz konuşmayı oğrenmeden toplumsal olaıak koşullandırılmış ol mamız kendımızı erkek ya da kadın gıbı hıssetmennze neden oluyor NP var kı tum kurallarda oldugu gıbı aykın durumlar da soz konusu Burada ku rallara pn aykırı olan durum ISP transseksüellik. En azından kımı transseksuc 11er yaşamla nnın erken donemlerınde tumden aüşılagelmış bıçımde yetıştırılmış olmalarına karşın çok ku çuk yaşlardan ıtıbaren dlışılmışın dışında bır davıanış bıçımıseıgılıyoılaı Bunlaı ın bıı bolu mu ydnlıs crnse gore yetıstırıldıklennı en başmdan berı bıldıklermı one suruyorlar Bu durum gerek rınsıyet oluşumunda hoımonlarld ılgılı kuıamı gerekse toplumsal eüa kurnmıru teme lıncien çurutuyor Kalıfornıya Unıversıtesı ruhbılımcılerın den Marc Breedlove tıansseksuelleruı aykı ıı bu duıum sergıledıkleııne dıkkat çekerek Bunlar genptık cınsıyetlerıne uygun hormon laıın buyuk bu bolumune sahıp oldukları gıbı toplumsdl yetışünknederı de en dzından bellı olçude nasıplerını almış kışıler Burada toplu mun ortasındd yetıştırılmış dnatomık dçıdan goze çaıpan herhangı bıı behrtı sergılerrjeyen bıı bırey soz konusu ve Jdck ddmddkı bu bırey durup dururken Jül olmak ıstıyor Bu da neyın nesı 9 dıyor I.aboratuvarlarda ve ruhbılım khnıklerın de bu konudd daha ayımtüı ıpuçlaıı elde et mpk amanyla gpnler beymdekı yapılar ve çevıesel etmenler uzeıındekı araştırmalar sur duruluyor Anrak bu arayış belkı de boşuna oldbılu Otuz yü once bılım adamldiı Ademı Havva ya donuşrurerek sıhırlı bır formul bul duklannı duşunen denlı sdf ya da kendılerını be<5enmışlerdı Ama bunun sanıldığı denlı baA\ olniddıgı anlaşıldı Duı um boyle olunca ışte si7İPre radıkal bır duşunce seçtıklerı yaşam bı çemleıınden otuıu dzınlık konumunda olanla rın yaşarnldrını ve dırımsel yapılarını dıdık dı dık etmektense tum gucumuzu cınsel oluşu mun gosterdığı bu çeşıtlılığı kabul etmeye ve onu yuceltmeye adamamız çok daha yararlı olacaktrr Bıreyın cınsel kımlıgını yardtabüecegımızı sandık ama kım oldugumuz duygusu çok daha derın bır şey Çevre daha once belırlennıış olanı bıçımlendıı u bunun tersı soz ko nusu degüdır Ne yaparsak yapalım o ınsanlar yıne aynı kışılerdırler ve bunu degıştırmek bızım elımızde degüdır Turkçesr Rıta Urgan Kaynak New Saentıst 12 Mayıs 2001 Cinsiyet bilinci: Öğrenme Bu d^ı r(i)nmdııqıı drnlı karmaşık bır du rum değıl Cinsiyet bilinci cınsel etkınlıgın tersınp yaşamın şaşırtın dpıprede erken bır evıesınde oluşuı Ikı ydşuid geldıgınde çocuk ların çoğu prkpklerlp kızlar arasındakı farklı ayıı t odcbılırler Daha sonid c ınsıyetın kdlıcılıgı kavramı yprleşmeye başlar ve bırey yaşamı boyunca tek bıt cınsıyete sahıp olacağının bu yudukçp gıysılpr ve saç bıçpmlerını değıştıre lek gerçekte bır cinsiyet degışımıne ugrdma yaca^ının bılınrıne varır Gtnelde tum bunlaı dşm bıı çabd ge ıpkiırmpden oluşur Pıpkı ıskpmlp kopek VP kuşlaım faıklı smıflaıda yeı aldıgını bıldıgı gıbı msarıların da kadın ve erkek olmak uzere ıkı yıubd ayı ddıklaı ırıı og lenır Frkpklerde psrın sellıkle ılıntdı genleıle ügılı drdştırmasıyld adı m duyuran VVashıngton ydkmldrınddkı Ulusal Kansor Fnstıtusu gonbı lııncıleıınderı Dean Hamer msan beynının geıçekte buııu ydpmak uzprp gphştırılmış oldu gundan tum bu suıecm 765/9