Katalog

Avcılar'da hasar neden büyük? Yabancı silah C umhunypt Bılım Teknık ırı 762 sayısmda Sayın Şükrü Ersoy'un DepiPmlordp Avcüar Neden Yıkıldı yazı "inda oncp Avcüaı da depıcm yer harekptırun bu bı çımde buyuduğu ıçın çok sayıda yıkım ve hasaı olduğunu uorı surmektedır Daha sonra da soz konustı sısmık buyut me run rnekanızması ya da mpkanızmaları verılmektedır Eğer gerçekten bır sısmık buyutme varsa ve bu ozellık yapı sal hasarın nedenı olarak kanıtldnacaksa bu goruş bılımsel olarak ortaya konulmalı hasarı sadece kotu vapümış yapüa ra baçilamak yanlış olur rumlesıne guç kazandıracak başka ıpuçları da vpnlmelıdır vardır Zemın ve deprenıın ozellıklen sagdakı yapıyı yıkıp sol dakı yapıyı etkılemıyorsa bunun yapısal nedenlerı de olmalı dır Ayru zpmın uzerınde komşu ıkı yapıdan bırmde yıkım dı gprınde AZ hasaı varsa bu ıkı yapımıı taşıyıcı ve taşıyıcı olma yan bolumlerının (kolon kııış perde duvarlar ve temeller ıle yuk taşLmayan bolme duvarlarının) hasar uzerındekı etkısımn var olup olmadıgırun da bekrlenmesı gerekır Yapı hasarırun nedem yalnızca zemmden degıldır Yazıda anlatılan Istanbul Avcüar dakı sısmık buyutme olayı ıle yapı hasarı arasındala üışkmın karutlanması aşagıdakı somlara verılecek yarutlaıla daha guçlu bır bıçırnde sağlana caktır şirketlerinin engelleme atağı yıllık yerlı savunma sdnaynm gelıstırrne dene yımleıı sonucunda Turkıye quçlu bu savunma sanayıı ıçın onemlı olan hususları ve ulaşüması geıeken hedeflerı aşagıdakı ^ekılde bolırledı * Savunma sanayunın gucu ulusal olarak sahıp olurıan teknolojı duzeyıyle docjru oıantılıdu Dolayısıyla savun ma sanayıınde ulusal teknolo]i onemlıdıı Hedef ozgun tek nolo]i ve ozgun sıstem uretmek olmalıdır * Ancdk her şeyın ulusal olanaklara dayanüarak ya pılması ve her teknolojıye ulusal olarak sahıp oldbümek mumkun degıldır O halde teknolojıler mıllı olması qere kenler kı ıtık olanlar ve dıgeıleıı olnıak uçe ayrılmalıdır Turk Sılahlı Kuvvetlen nın mıllı olmajı zorunlu VP krı tık ıhtıyaçlanmn araştırma ve gelıştırmeye dayalı olaıak uy gun mıllı gızlılık derecelı tesıs guvenlık belgesı bulunan yprlı sanayı tesıslennde gelıştırılıp uretılmesı esaatır Bu sıstem ve teknolojüer en dı OIZLI gızlılık dereresıne bd hıp sıstem ve teknolojılerdıı dolayısıyla O1ZLİ qızlılık derecelı tesıs guvenlık belgesıne sahıp mıllı şırketlerde gelıştırüıp uretılmelerı gerekmektedır Buiada mıllı fırma zo runlulugu vardıı ' * Yabdncüaım Turkıye de kuracaklan oıtakhkldida uretım yapmalanyla ulusal teknolojı yetenpgınuı qelışmesı olasılıgı yok gıbıdır Hatta yabancı oıtaklıklar belırlı alanlardd ulusal teknolojının qelışmesuıı engelleıler * Yabancı teknolojılerden ydidilanmdk ıt>tenıyorsa amaç teknolojıyı ozumsemek ve bır ust duzeyde ycnı tek nolojüer uretebümek olmalıdır Işte 98/111 li sdyılı TSSPSE (Turk Savunma sandyı Polıtıkası VP Strate]isı Esdslau) bu hedeflere ulaşüdbılmesı ıçm hazırlanmış bır dokumandıı Bu modehn merkezınde teknolojı edınme hedefı vardıı Teknolojüeı sınıflandıı ılarak ve bu sınıflara uygun tedarık ükelerı sdptanaıak teknolojı edınme ve edınüen teknolojınm mülıleştıı üıp gelıştıııl me=;ı tpdanksuıecınınbır p=ııçası halıne getırünuştu Depreme dayanıklı yapı ydpmanın ıpuçlan yapılann depıemdp gordu^u hasaruı nedonlerınden çıkanhr Depıe mın yapıda oluştuıdugu hasarm açıkla masının ıia nnpmh büeşenı olabıln 1 Büyük yıkımın nedenYapırun bulunduğu yerdekı kuvvetlı yer lerini araştınrken, harcketının nıtelıgı Bu mtelık ozellıkle yapıların yonetmelık VP standartlara go Avcılarda yapıların re yapümış olduğu durumldrda hasan özelliklerini gözardı daha çok bclırleyıcıdır VP 2 Yapıda depreme dayanıklı yapılaıda olması ge etmek, konuyu yanlış reken nıtehklerm varlığı ya da yoklugu yönlendlrmek olur... dur 17 Ağustos 1999 Deprernınden sonra yprbılımcılerın buyuk yıkımı salt zemın koşullan ve depremın ozellıklen üe açıklama çabası Turkıye nın depreme hazırhk qayretlprınde yanlış bır yonlendırmeye neden olmuş tuı iki önemli soru İki örnek Oysa Tuıkıye nın deprern sorunu depıemlerde çok sayıdâ yapının yıkünıış ve agıı hasaılı olmasının teınel nedenı bu yapıların rumu ıle deprern etlalerı dikkate alınmadan tasar lanmış ve yapılmış olmasıdır Yapılarımız ne durumdadıı n 17 Ocak 2001 qunu Osmanıyede olan depremderı çok onre mufpttişleıce yapümı.,, bır ıncelemeye goıe Osmaniye Belediyesinin ı uh<Mt vermış oldugu 475 betonarme yapırun 4bb tanesınuı deptenı hesabı yokiur Gerı kalan 10 yapırun ıse depıem hcsabı yonetmplıkleıe uygun değüdıı Bu yapılaıın acaba kaç tanesı depıem açısından yeteısız olan belcdıyece onaylı projeye gore yapılmıştır9 Bu soıu 1992 Erzincan örneği ıle yanıtlanabılu 1992 Erzincan depıemınde guçlendı rılmesı gereken orta hasarlı 2000 betonarme konutta yapılan testleıde ortalama beton basınç dayanımı 160 kg/cm2 olması geıekırken 90 kg/cm2 olçulmuş bu yapıların projelennde deprem hesabı yapıldıgı zaman ortaya çıkacak ek demırlerın olmaması bır yana yairıızr a duşey yuklerı taşımak ıçın yapıl mış projesıne gore olması gereken demıılerı de % 25 50 ek sık konulmuştur Yapılarımız yalnızca duşey yukler gozonune alınarak yapılmış pıojelerıne bıle uymamaktadıı 1 Avcüar dakı depıem yer hareketınde goru len zemın buyutmesı bellı bır frekans aralı gında mıdır yoksa butun frekanslarda mı olmaktadıı 9 Lger deprern yeı hareketının belh bır frekans aıalıgında buyutulmesı olayı varsa o zaman agır hasarlı ve yıkık yapüann buyuk bolurnu nun bu tıtreşım frekansı ozellıgınde olması gerekır Yıkdan ya da agır hasarlı yapüann kat ddetlerının ıMatıstıgı venlerek bu goıuş kanıtlanabüır Eger deprem yer hareketı butun frekanslarda buyutuluyorsa o zaman aöjır hasarlı ve yıkık yapıların hdlom bu bıçımde bellı bır tıtreşım frekansında olmaidiı qeıekmez Bu durumda yapı yukseklığı (bır başka deyışle yapı ozel tıtreşım frekansı) ıle hasaı derecesı arasında bu ılışkı çıkaıüamaz Bu durumlann yapı hasar ıstaüstıkleı ı üe kanıtlanması ınandııcı olacaktır 2 Zemın buyutmesı butun Avcüar ıçın mı geçerlıdır yoksa Avcüann belıılı bolgelenndemı olmuştur ya da olmak tadıı 9 Lğer butun Avcüar bolgesmde buyutme olayı varsa yıkık ve agır hasarlı ydpüara Avcıldiın her tarafında eşıt agırlıklı olarak rastlanıldığının kanıtları gosteı ümelıdır Eğer zemın buyutmesı Avnlar ın bazı bolgeleı ınde oluyorsa o zaman buyut menın yuksek oldugu bolgelerde hasaıuı daha çok oldugu gosteı ümelıdır Eqeı buyutme hem bazı bolgelerde hemde bellı frekanslaıda oluyorsa o zaman bu bolgelerde bu bellı fre kanslarda tıtreşım yaparı yapüann daha anlamlı sayıda ve du zeyde hasar gormuş ve yıkılmış oldugunun kanıtları verümelıdır Yapılar aynı ozellıkte olsaydı ve zemın bellı fıekanslarda kı buyuk genlıklerı olan bır yer hareketı oluştursaydı dogal tıtreşımlerı bu frekansda olan ve bu tur zemın uzerındekı butun yapüarda ya da anlamlı sayıda yapıda ornegm 4 6 katü yapılaı gıbı buyuk hdsaı ve yıkım gozlerurdı Istdnbul Avcılar'da kıyapısal hasaı ın açıklamasmda yapıtaıafı nın da bulunma•i konuya guç kazandııacaktıı 3 Ne/at Bayulke Inşdat Y Muhendısı Ulusal Teknolojiye engeller: Ancak bu saptdina TSK ya dogıııdan veyd F VS gıbı T1 dolaylı kanallardan satış ydpııuı kulayrılıgına alıştnış ulusla rarası buyuk savunma şırketlermın luç do hoşuna gıtmp mıştu" Bu şırketler arkalanna devletlermı de alaınk otpden berı varolan Turkıye nın ozgun teknolojı gelıştırmesını en gplleme gırısımlerme yenı bır ıvme kazandırma çalışmala nna başladılar Orneguı ATAKhelikopterlerininTuıkı yede uretımını ve gorev bılgibdyatmın mıllı olarak qelıştııü mesını ongoren projede ABÜ Bell fLnnasının arkasmdan bunun mumkun olamayaragını ve helücopter ıhtıyacının rMS yoluyla satuı almarak kdrşılanmdsını bddumıştıı Turkıye onunıuzdekı 30 yıllık donemde sdvunnıa sıs temlerınm modernızasyonu ıçın 150 mılyar doldi haıcaya cagını yayımladıktan ve helıkopter tank gıbı buyuk savun md sıstemlermın Turkıye de uretımuıı amaçlayan ıhalelpre bdşladıktan sonra Turkıye ye qelen buyuk yabancı savun md sanayıı şırketleı ının ust duzey yonetıcüeı ı şoyle konu şuyorlardı Savunma sanayunde tpknolo]i veıen çıkmaz çıksa büe çok pahalı oldugu ıçm alınamaz alınsd büe o an ıçın geçerlı olur gerısı getıı üemeypcegı (bır ust duzeyde yenı teknolojıler qelıştırüemcyecegı) ıçın verılen pdrd boşa gıder ^ Aslında ATAK helıkopteı projebi guncel olan tek bır ornektır Genelde propaqanda yoluyla Tuık kamuoyuna yerleştırılmek ıstenen fıkır Türkiye'de teknoloji üretilemeyeceği, Tuıkıye nın ılen teknolojılenn kulldniLisı ol ması gereklüıgı VP bunun Tuıkıye ıçın yeterlı olacaqıdıı Bu yondekı yayımlar Devlet l'V kandlldnndan da yapılmdkid dır Oysa Turkıye de teknolojı ıstendıgmde uretümektedır Ozellıkle savunmd sanayıı alanmda kımse bıze ıleı ı tekno lo]i vermeyeceguıe gore ^ urermeye de mecbuıduı Yabancı rakıp şırketleı çok dogal olardk sdvunnıa sıstemlen ıçm gayet ıyı bır pazar olan Turkıye yı kaybet mek ıstememektp Turkıye nın daıma kendılermp bagımlı kdlmasmı arzulamakta ve bu dmaçlaıma ulaşmak ıçın ote den berı her yolu denemektpdırler Bdkuı bu konuda sa Avcılar için sorular Bu ıkı ornek Tuıkıye de depremlerde be tonaıme yapüarın neden yıkıldıgını açıklamakta çogu durumda depıem kuvveth yer hareketıne başvuı ulmadan yeterlıdır Istanbul Avcüar dakı hasarlı yapüaıı ınceleıken sorulacak başka so rular da vardır Yıkılan ve ağıı hasarlı yapüarda 7 denız kumu kullanümış mıdır Beton dayanunla n pıojedekı beton dayanımma goıe no kadar duşuktuı? Bu yapüann demırlerınde paslanma hangı duzeyde olmuştur Bu yapılar kaç katüdır' Hangı yıllarda yapümıştır? Bu yapüann Avcüaı Beledıyesınde Projeleı ı vaı mıdır 9 Bu projelerdekı duşey ve deprem yuklerı hesapları yeterlı mıdır ? Yonetmelık ve standartlara uyularak mı 7 yapılmıştır Bu sorulara verüecek yarutlar Avcı laı dakı yapı hasarının ozel nedenlerını açıkla yabüecegı gubı neden depreme dayanıklı yapı yapılması gerektıgı tezıne de guç katacaktır Adapazannda VP Avcüarda sorunlu ol duğfu soylenen zemınler uzennde yıkılmış ve devrümış yapüann hemen yanmda yıkılmamış yada çok az hasarlı aynı yukseklıkte yapılar da 765/12 Su altma dalma konusu 27 Ehm 2001 tarıhlı 762 ncı sayıınvdah Su alünda kendınden geçme keytı bayıltıyor" başhklı yazıda, 22 yülık amatör bır balıkadam olarak bazı hatalara değmeceğım 1) Makalede )acques Mayol ve Enzo Maprca'nm Fransv yonetmen Luc Bes son un 1988 yıhnda çevırdığı 'Derırüık Saıhoşluğu ' (Deep Blue) adlı fümden ethlenerek yülarca yem rekorlar peşınde koştuklan behrtılmış1 Bu makalenın yazan Deep Blue uhnıru gormemış olabılır, ama en azından boyle bır makale yazmadan once serbesl dalış tanhçesmı mcelemesı gerehıdı Zıra bu Blmm senaryosu Jacgııes Mayol ıle Enzo Majorca arasında yülar suren serbest dalış rekabeünden esmlenerekhazırlanmışur Yanı bır anlamda Mayol ve Maprca'nın yaşam oykusudur Maprca'nm son rekoru 92 metre ıle 1974?te, Mayol'un son rekoru ıse 105 metre ıle 1983'te kmlmışur Dolayısıyla, bu ıb elsanevı dahcının 1988 yümda çevnlen bu fılmden ethlenmış olmalan sozkonusu olamaz. 2) Aynı makalede "Dalgıçlann gıydıklen neopren gıysı çok fazla denne ınmeden once havayı sıhştırarak bedenı baimçtan korur' denmış Neopren gıysının en önemli ışlevı dalıcıyı soğuktan korumaktır Bunun yanı sıra da dakcınm vucudunu, kayalarla, baüklarda sıvrı veya kebicı hsımlarla, tropıkal denızlerde zehırh mercdnlarla temas etüğmde, yaralanmaya karşı konır Neopren, ıh yuzu jarse ıle kaplı, dokusunda çok mınık hava kabarcıklan bulunan, 2 ıla 7 mm arası kahnlıkta, son derece yumuşak kauçuk benzerı bır malzeme olduğundan ' 'havayı sıhştırarak bedenı basmçtan koruması'' ımkânsızdır MengUç Okgn