Katalog

Bolu çevresinde depremriskivar mı? Son depremden sonra, Bolu ve çevresindeki faylardaki birikimler ve Bolu Tüneli... Curol Seyitoğlu (*) Anadolu Fayı Bolu baüsında kuzey ve guney kollara aynlarak devam etmekte ve Akyazı guneıde tekrar bıraraya gelmektedır (Şekü 1) Bu kuzey ve guney kolun ortasında kalan bır alan jeolojı lıteraturunde Almacık yongası (flake) olarak tanımlanmışür [1] Bu yonga uzerındekı hareketın Kuzey Anadolu Fayı sag yonlu oldugundan saat ıbresı yonunde gerçekleştıgı ve yonga etrafinda duşuk açüı bındırmelenn yeraldıgı belırtümışür [1] Almacık yongasının durumu yan yana tuttugumuz ıkı elımı zın uzerıne yerleştırdıgımız cuzdanımızm ellerımızın sağ yanal hareketı ıle saat ıbresı yonunde donmeye ugraması şeklınde orneklenebılır Bu yazıda daha geraş anlamda Bolu ıle Akyazı arasında Kuzey Anadolu Fayı nın kuzey ve guney kolları arasında kalan bolgenm tumu Almacık bloku olarak anüacaktır Blokun konumu ıkı kâgıt cılth kıtap arasına bır kalem yerleştırdıgımızde kıtaplar arasında kalan ıg şeklındekı boşlukla temsü edılebüır Kıtaplan Kuzey Anadolu Fayı gıbı bırbıııne gore sag yanal olarak hareket ettırırsek aradala kalemın saat ıbresı yonunde dondugunu goruruz (Şekü 2) den olan fayların Almacık blokunun guney kena nnı takıp ederek batıya yoneldıgını gormekteyız 17 8 1999 Kocaelı ve 12 11 1999 Duzce depremlerıne neden olan faylann ıse Almacık blokunun kuzey kenannı takıp ederek doguya yoneldıgını ızlemekteyız (Şekü 1) 1211 1999 Duzce depremıne aıt yuzey kınklannı ınceleyen yerbüımcüer bunların atimlannın azalarak Asarsuyu Vadısı ıçınde sonlandıgını rapor etmışlerdır [3 4] Bır sonrakı faylanma Almacık bloku geometrısı dıkkate alındıgında Asarsuyu Vadısınden başlayarak Bolu ovasından geçıp 1 2 1944 Gerede fay hattına baglanacak şeküde gelışebılır (Şekü 1) Bu hattın uzunlugu dıkkate alındıgında yak laşık 12 11 1999 Duzce depremıne eş bır buyuk luk beklenebüır Almacık bloku geometrısı dıkkate alındıgında daha az bır olasüık olarak gorulen dıger bır alternatıf ıse Asarsuyu vadısınden başlayacak olan fay lanmanın Sunnıce masıfı guneyındekı daha eskı tektoruk hatlan [5] kullanarak daha doguya devam etmesıdır Bu üa hıpotez de Bolu ü merkezı ıçın gelecekte olu şacak tehlıkenın bolgesel tektonık duzenlenmeye gore ku zeybatıda yogunlaştıgını gostermektedır Bu nedenle Bolu kuzey bansı jeolojısının bu gozle ıncelenmesı yararlı sonuçlar ortaya çıkarabüır Bu alan Marmara Denızı gıbı su üe kaplı olmadıgından çalışmalar hızla ve daha az masrafla yapüabüır o •<«« **!««• 17 Ağustos 1999 Duzce depremi ve artçıların dağılımı Karamsar görüş Bu orneklerden sonra Almacık bloku çevresinde ya kın tarıhlerde meydana gelen depremlere ve oluşturduklan yuzey kırıklanna bakarsak karşımıza şu manzara çıkmaktadır 1 2 1944 Gerede (M 7 2) 26 5 1957 Abant (M 7 1) ve 22 7 1967 Mudurnu (M 7 2) depremlerıne [2] ne iyimser görüş Yukandakı karamsar goruşe altemauf ola rak 12 11 1999 Duzce depremi üe bu alandakı gerümenın bınktirümeyıp Bolu dogusundakı Kuzey Anadolu Fayının ana hattına üetüdıgı ve Bolu nun tehlıkeyı atlattıgı goruşu one surulebüır Bunu değerlendırmek ıçm Deprem Araştırma Daıresmden alman 17 8 1999 Kocaeh depremi artçüarının 17 8 1999 1111 1999 tarıhlerı arasmdakı dagüımına bakarsak (Şekü 3) şu sonuçlara ulaşınz Yaklaşık Duzce den geçen kuzey guney uzanımlı bır hatün dogusunda herhangı bır artçı yogunlaşması olmamışnr Ancak 12 11 1999 Duzce depremi yuzey kınklan başlangıcı bu hattın batısında yeralmaktadır Dıger bır deyışle artçüann sınırlandı gı hat yaklaşık deprem oluşturan kınk hattınm ortasma rastlamaktadır Duzce depremınden sonra oluşan 12 11 1999 25 2 2000 tarıhlen arasmdakı artçüann dagüımı ıse Bolu nun hemen dogusundan geçen kuzeykuzey dogu gıdışlı bır hattın dogusunda yogunlaşmıştır (Şekıl 4) Bu yogunlaşma gerümenın Kuzey Anadolu Fay hattına üeülmedıgı şeklınde yorumlanabüır Artçı yogunlaşma sınm ve yuzey kıngı arasında Duzce depremınde meydana gelen yukanda açıkla nan üışkının benzennın yaşanacak olması halınde Almacık bloku geometrısınden hareketle one surulen Asarsuyu vadısınden başlayarak Bolu ovasından geçıp 1 2 1944 Gerede fay hatuna baglanacak şekılde bır kırümanın gerçekleşebılecegı hıpotezı destek kazanmakta ve ıyımser olmaya gerek olmadıgı sonucu ortaya çıkmaktadır Bu yazının esas amaçlarından bırı de yerbüımcılerın dıkkatlennı Marmara Denızınden bu bolgeye yonlendıre rek bır tartışma / çalışma ortamı yaratabümektır Bolu ıçın tehlıkenın kuzey batıdan beklendıgı ongorusu yerleşım yen planlannda bır nsk faktoru olarak duşunulmelıdır Bolu ıçm yapılan deprem zararlannın azaltılma sına yonehk çalışma [6] 1986 tanhlı olup doğal olarak 1999 yüında meydana gelen deprem venlennı kullanamadan Bolu ovası guneyındekı 1944 depremıne aıt aktıf fay hattı dıkkate alınarak hazırlanmıştır Bu tur bır çalışmanın guncel hale getınlmesmde aynca yarar bulunmaktadır Bolu tünel ve viyadükleri Yerbılımcı gozuyle vıyaduklerın yer seçımı yanlış yapümıştır [7] Vıyaduklerın yıkılmadıgı ve bu nedenle başanlı sayüması gerekügı goruşunde olanlara bolgede ya pılan şu gozlemı hatırlatmak faydalı olacaktır Büındıgı gıbı 17 8 1999 depremi yuzey kmkları Duzce guneyınde Ay dınpınar koyunde ıhmal edılebüır bır atıma sahıpken daha sonra gelışen 12 11 1999 depremi üe bu yuzey kırüdanndakı atım 2 40 metre olmuştur [3J Jeolojıde kullandıgımız Geçmış gelecegın aynasıdır prensÜDinden hareket edı lırse benzer olarak Asarsuyu vadısınde sorüanan 12 Kasım depremının yuzey karıklarında gelecekte Almacüc bloku nun kuzey dogu kesımını akuf hâle getırecek doguya dogru oluşacak 2 53 5 metre cıvarındakı bır yerdegıştırmeye Bolu vıyaduk ve tunelının nasü karşüüc verecegı duşunulmelıdır Bu konuda sanınm kamuoyu aşagıdakı soruların yanıtlannı merakla beklemektedır 1 Vıyaduklerın yapü 12 Kasım 1999 Duzce depremi ve artçıların dağılımı 1 •€»!•«• 31° E t Şekıl 1 17 8. 1999 (M 7 4) Kacaelı dcpıcmı ytl/cy ktnğı 1 2 1944 (M 7 2 ) Ocınk depremi yiozy kırıjı 2S 5 19S7 (M 7 1) Abant depremi nğı Mudurnu deprcmı yuzcy kıngı Dokurcun 694/20