Katalog

Reklam Kurulu kurulmuştur" (5) Bu kurul, Sanayı ve Tıcaret Bakanlıgı, Malet Bakanhgı TRT, YOK, Turk Tabıplerı Bırlıgı, Baıolar Bırlıgı, Odalar ve Boısalar Bırlıgı, Gazetecüer Cemıyeü, Reklamcılar Dernegı, Tuketıcı Konseyı, Zıraat Odaları Bırlıgı, Esnaf ve Sanatkarlar Konfederasyonu, Turk Standartlan Enstıtusu, Dıyanet Işlerı Başkanlıgı, Muhendıs Odalan Bırhgı'nden bırer, Işçı Konfederasyonlanndan ıkı adet uye olmak uzere 17 adet uyeden olusmaktadır Reklamlann yansından fazlasının batlenma veya dogrudan veya dolaylı sağlıkla ilgili oldugu ulkemızde, reklamlann sadece ılgılı mesleb etık kurallaıdan ote tıbbi «tik kurallar yonunden de degerlendırdmesı gerekır Reklam Kurulu'nda Turk Tabıplerı Bırlıgı'nden tek bır hekım yerıne psıhyatrı, dermatolojı, halk saghgı uzmanlarının da ıçınde bulunduğu bır hekımler kurulu ve Dıs Hekımlen ve Eczacılar Odasındanbırer adet uyerangorevyapmasıyerınde olacaktır Reklam Kurulu'nda hekımler ve eczacüann agırlıgının art masının toplumsal yarara yonelık olacagı açıkür Düşüncelerimizi Bir Ingiliz psikolog, düşüncelerin de kendilerine özgü davranışlan oldugu görüşünde. insan zihninde biçimlenen bu olgu genlerde oldugu gibi insanı yalnız araç olarak "kullamyor"! xford'lu ogrencının zor sorular karşısında gozlerını kapayıp başını one egmesı ve bu durumda en az; yarım dakıka kalması, ük başlarda arkadaşlannı ve hocalannı eğlendırmekteydı Ogrencının bu garıp davranışı Bıyolog Richard Davrkins tarafindan da eğlence konusu yapümaya çalışüdıgmda bır meslektaşı ona efeanevı filozof Wittgensteia'ın tıpık egıtım dısıplınını hahrlattı ve ogrencının aılesınde de, bu tur davranışlann kesınlıkle yaygın olabücegını one surdu Çunku ogrencının ebeveynlen, bu duşunure karşı buyuk bır sempati duyuyorlardı O Düzeltme reklâmı 19751e ABD'de FTC (Federal Trade Commıssıon) kstenne'e karşı mahkemeye başvurdu Muhakeme sonunda Lıste rıne ın SO yıldan fazla suredır soguk algınlıgı ve bogaz ağnsı mıkroplan oldurerek onledıgı şeklmdekı reklama karşı "Lısterıne soguk algınlıgı ve bogaz agnsını onlemez veya şıddeünı azaltmaz" şeklınde reklamın son 10 yıllık harcamasına eşdeğer mıktarda duzelücı reklam yapılması hukme baglandı (6) Hmwaii Punch vakası bır başka ornektır Geıçekte sadece % 15'den az oranda meyve suyu ıçermesıne ragmen resımlerıyle bırlıkte 'Hawaıı Punch un yedı dogal meyve kanşımından oluştugu" şeklınde reklamı yapılmaktaydı Mahkeme kararı de 'Havvaıı Punch'un % 20'den az oidiıda meyve suyu ıçerdıgı" şeklınde duzelücı reklamlar 1974 yılından 1982 yılına kadar surduruldu (6) Avrupa Bırlıgı reklam uzerıne çalışmasmda toplulukça bellı bır sıstemın kabul edılmesı gerektıgını gordu 10 yıl kadar suren tartışmalar sonunda 1984'te uzlaşmaya vanldı ve 1988de Ingdız sıstemınden kaynaklanan 'Yandücı Reklam Yapümasının Konrrolu' şeklınde yasalaştınldı (7) 30 9 1999 gunu Radikal gazetesınde çıkan haberde Reklam Kurulu'nun toplantısında Toprak Ilaç, Show Pazarlama, Yataş, Number One TV'ye tuketıcıyı yanılttıgı ve saklı reklam yapügı gerekçesıyle para cezalan kestıgı, 9 x 1 1 cm'lık bır habere konu olmuşrur (8) Çogumuzun gozunden kaçan bu tur haberlerın reklam yapılan gorsel basında reklamın ya pddığı saat ve uzunlukta ve yazılı basında aynı sutun ve sayfada topluma büdırılmesı gerekmektedır Ulkemızde, Radyo ve Televızyonlann Kuruluş ve Yayınları Hakkmda Kanun'un 28 maddesınde "Gerçek ve ttizel kif ilerin kışüık haklanna saldırı teşkü eden yayınlar ıle gerçeğe aykın oldugu ıddıa edılen yayınlara karşı cevap ve duzeltme hakkı tanmması ıçın ılgıhler yargı yoluna başvurabılırler denmektedır (9) Bu yasaya gore, gerçege aykın oldugu büımsel olarak ortaya konan reklamlarda meslek odalan gıbı tuzel kışıler hakkında tekzıp nıtelıgınde cevap ve düzeltme hakkı bulunmaktadır ve bu yolda yargı yoluna gıdüebdecegı açıkür Insanın ozgur, bagımsız ve yaraücı bır fert olarak gelısmesını engelleyen, kışısel ve toplumsal bır saglık sorunu du namuna gelen bu etkılı toplumsal telkın mekarazmasma karşı, hekımler olarak toplumu uyaıma ve koruma gorevımız bu lunmaktadır Reklamlar uzerındeta yasal deneümın etkın şekılde yurutulmesı gerekmektedır ve yasal olarak herhangı bır engel bulunmayan 'duzelücı reklam" kavramı ulkemızde gundeme gırmelıdır Mem'ler, insanı geçici araç olarak kullanıyorlar Kalıtımsal davranışlarla ılgılı bu anekdot, Snıazı Blackmore adındakı Ingüız psıkologun da dıkkatını çekmış Psıkologun tezı, 'Mem" olarak adlandırdıgı fikır ve davranıs orneklerının de aslında kendilerine ozgu bır yaşam surduklerı ınsdnları kendı gehşımlerı ıçın yalnızca geçıcı bır aıaç olaıak kuUandıklanna dayanmakta Dawkıns "Mem"(2) olgusunu evrım araştırmalan uzenne artık klasıkleşmıs olan "Egoıst Gen" adlı yapıtmda keşfetmıştı Şımdı de Blackmore'ın kıtdbına (3) ılgmç bır onsoz yazan bıyolog, Mem''fiknnıdaha genış bır kıtlenrn ılgısıne sunmaya çalışıyor Ozgecıl tutumlar mustehcen şarkılar veya guzel fikralar, hatta çomlekçüık sanat gıbı duşunceler veya davranıs bıçımlerı ' Memetıkçüenn" ınançlarına gore, tıpkı genler gıbı evrımle baglannlılar Kaba ve çırkın laflar unutulur, ınce anlamlı ve şakalı sozcukler ıse yayümaya devam ederleı Filozof Daniel Dennett veya sosyobıyolog Edward Wilson gıbı değerlı büım adamlan, Mem fikrını, duşunce modellerıne aktarmışlar büe Paranormal fenomenlerm eleştınsel uzmanı olarak anümaya başlanan araştırmacı Mem'lerı, Homo sapı ens'ın evnrrunde, genlerden sonra ıkıncı buyuk guç olarak kabul edıyor Bır ınsan başkalannın duşuncelerını benımsedıgınde, Mem'ler de çogalmaya başlıyorlar Bu oluşum, belkı de Pıtagor teoremı veya çok guçlu bır ıfade ruru olarak da tanımlanabüır Blackmore'e gore, bazı ozel Mem'ler, yalnızca belırlı ekolojık ortamlarda ortaya çıkıyorlar Ogleden sonra yapılan bır talk show programında asla gorulemeyecegım savunmaktalar Oysa dıger Mem'ler, her yerde ve her ortamda ızlenebümekte Açıklamaya gore, çok guçlu Mem'ler insanlara, bunlan çogalrmalan ıçın komutlar verebüıyorlar Blackmore buradan, Homo sapıens beynının konuşmayı sırf Mem'lenn daha hızlı bır bıçımde çogalmasını saglayabümek ıçın geuşürerek, olaganustu bır boyuta ulaştıgı sonucuna varmış. Dedikodular, Mem'leri serbest bırakıyor Sosyologlar tarafindan, sosyal ortamı yararnklanna ınanılan dedıkodu turu konuşmalar Blackmore manügma gore, beynın arkasında süoşıp kalan Mem'lerın serbest kalmasını sağlıyorlar Bu manüğı kabul edenler Blackmore tarafindan, Katolık papazların neden bekâr yaşadıklanna daır yaptıgı açıklamalara da hıç şaşırmayacakldr Çunku papazlar ancak bu şekılde tutkuyla bağlı oldukları tann buyruklannı, ınananlara kabul ettırmeyı başanyorlar Sonuçta dın de bırçok Mem'den oluşan bır "Memplex"nr. Bazı Memplex'ler kendılerını on plana çıkarabüen son derece guçlu stratejıler gelıştırerek, aslında ozlerınde hıçbır farklüık bulunmadığı halde bırbırlerıyle rekabete gıren dınlerdekı yenıden doguş ve cehennem gıbı yonlendırıcı terımlenn açıklanmasma yardımcı olmuşlardır Boylece Hmsnyan ogretısı tek gerçek ınancın Hı Bülent Savran Kaynaklaı: 1. Evra JudıthVan St JeromesCollege Waterloo Ontarıo Canada Ttelevısıon and Chıid Development Uıwrence Erlbaum Assocıatea Pııb lısheıs 1990 a 135 2. ÇUTF Balcalı Hastanesı Çocuk Psıkıyatrısı Hasta Dosyası Prof No 908 228 3. Newsweek September 13 1999 p 22 25 4. TRT Kanunu Reklam Yayınları Madde 26 5. Tuketıcaun Konınması Hakkında Kanun Ticarı Rekldmlar ve lldnlaı Madde 16 17 6. Advertısıng Management DavıdA Aaker Rajeer Batra John G Myerıs (1992) Fouıth Edıtıon Practıce Hall Inc p 532 545 I. Advertısıng What It ıs And Hcw Tb Do It Rodenck VVhıle (1993) Thırd Edıtıon Mc Graww Hıll lnc p 188 8. Radikal Gazetesı 30 9 1999 9. Radyo ve TVlerın Kuruiuş ve Yayınlan Hakkında Kanun Duzeltme ve Cevap Hakkı Madde 28 (*) 11 14 Kasım Adana IV Tıbbı Etık Sempozyıımu nda sunulan bıldrn den kualtılmıştır (**) Adlı Tıp Uzmanı Adana Adh Tıp Grup Ba^kanlıgı Söylentllerln betlmlenmesl: ince anlamlı ve fakacı süzcUkler yayıhrken, kaba ve çlHtln laHar kayboluriar. A. Paul Weberln ' Söylentl, adlı lltografbl. 694/18