Katalog

'Biyolojik Kitap' okundu, insan Araştırmaalar Homo sapiens kalıtımını okumaya öğreniyor: Doktorlar her kanser türüne uygun ilaç üretmeye hazırlanırken, genetik mühendisleri de insanı yeniden yaratabilecek formüller bulmaya çalışıyor. Ve etikçiler soruyor: Çocuklarm iyileştirilmiş genlere sahip olma hakları var mı? obot kolu soldan one dogru anı bır hareketle alçaldıktan sonra, damlabellı bır olçuye gore kuçuk deney camlanna dagıüyor Ve bu ışlem aralıksız olarak devam etmekte Berlın'deb Molekuler Genetk robotlan tarafindan gerçekleşürüen bu ışlem, daha bırkaç yü oncesıne kadar onlarca doktora tezıne konu olabılırdı Robotlar elektnklı basınç aletıyle ınsan kalıtım maddesıne aıt şerıtien, müyonda bır rrulımetrelık porsıyonlara ayırarak mınık damlacıklar halınde camlann uzerıne bırakıyorlar Ornekler daha sonra aynı anda on bın deney ışlerrunı yurutebüen bır otomata aktarılmakta 'Bıyolojı tarıhte en buyuk devnmıru yaşıyor dıye ovunmekte enstıtu yonetıcüerınden Hans Lehrach. 'Bız şu anda yuzyıllardan bu yana dağlaıı ve nehırlerı metreyle olçen ve bırden bıre uydu destegme kavuşan topografydcüaıın rolierını oynuyoruz" Molekuler bıyologlann kullandıklan pıpet ve deney tupleıının yermı artık otomatldi aldı Kalıtım şıuesmın çozulurnu uzerıne kurulu bu yenı teknıgın başansı ıse tek bır araştırmacıya aıt 53 yasındakı Cralg Venter, ınsanın genomunun %97'sını çozdugunu açıkladı Bazı unlu araştırmacılar on yü once bu hedefe 2005 yılında ulaşabüeceklerııu tahmın ederlerken meslektaşları bu açıkla maya şupheyle yaklaşmışlardı Oysa geçtıgımız aylarda yaşanan gelışmeler bılım adamlarının aslında fazlasıyla alçakgonullu davrandıklarmı gostermekte Insan hucresınde tahmınlere gore 100 000 140 000 farklı gen bulunmakta Ve daha şımdıden verı bankalarında 60 000'den fazla gen sekansına ulaşüabılıyor Yaklaşık 10 000 tanesının biyolojik fonksıyonlan da bılınmekte Araştırmacılar 28 canlı turunun genomunu çozduler büe Bakterılerle başlayan gelışmeler daha sonraları bıra mayası ıplık kurtlan (ıpsüer) ve sırke sıneklerıyle surdu Ve şu sıralar verı bankalarına, laboratuvarlardan yenı gen alfabesı akmakta Insan genomu çozuldu ve dıjıtaUeşürüdı Bırkaç yü sonra fare kopek tavuk pırınç, mısır ve buğday genomları da çozulebüecek Ek başlarda uluslararası bır konsorsıyum dunya uzerınde ınsan genomuyla ügılı tum sekans çalışmalannı duzenleştırmekteydı Ancak Venter'ın sahneye çıkmasın dan sonra adım adım kuçuk aşamalar kaydeden bu kuruluşlann pek fazla onemı kal madı Bağh oldugu Celera fırması, muazzam makıne gucu sayesınde uluslararası genom projesınde surprız bır başarı yakaladı Geçtıgımız Ocak ayında yalnızca Ce lerafirmasınıdegü tum tıp dunyasını sarsa cak bır haber, onun amacına ne kadar yak 694/12 laştıgını gostenyordu Sekans çalışmalannın %90'ı tamamlanmıştı %100'luk başanya az bır sure kalmışken, resmî yoldan finanse edılen rakıpler Venter'ın yontemını karalamaya çalışıyorlar Genom projesınden sorumlu bır temsücı, Venter taraundan gelıştrüen yontemın sadece bır sozcuk oyunu oldugunu ve gen dokumunu henuz tamamlamamış oldugunu one surerek, olayı hafife almaya çalışıyor Fakat Amerıkalı araştırmacının yakaladıgı her başannın ardından olay cıddüeştı ve gozler bır anda başka bır alana kaydı Celera firması kısa sure ıçınde dev bır pazann sahıbı olacak Insan genlerı uzerıne 6500 patentın de sahıbı olan Venter'ın bu buyuk başarısı ınanümaz sonuçlar dogurabüır Bırçok kışı Venter ın en az Bill Gates kadar başanlı yasal harf, bügısayara yuklenmış katalog bügısınden başka bır şey degüdır" dıye açüdıyor, molekuler bıyolog Jent Reich. Bu katalog ıçınde tum kaslann kenıüdenn ve sınırlerın yer aldıgı bır anatomı küavuzu nıtelıgındedır Nasü bununla bugunku üp gelışüyse bu kalıtım sekansı da tıp büımını yenı yuzyüda aydınlıga taşıyacaknr Şımdı onenüı olan, bu hazıne ıçındekı olaylan çozebilmektır Vucuttakı 210 hucre üpının hangı genlerı kullandüdannı genlerın metabolızma uzerınde ne gıbı ışlevlerı oldugunu ve dıger bınlerce gen üe nasü karşüüdı etküeşıme gırdıklerını saptamak gıbı Bu araştırmalar çerçevesınde, Freıburg ve Hannover'deh MaxPlanck enstıtulen dığer dort Avrupa ulkesındekı büım adamlarıyla bırhkte Eurexpress projesını başlattüar Once 6000 fare daha sonra da 4000 ınsan gen sekansının ne zaman hangı sınır hucrelerı tarafindan harekete geçırüdıklerını ogrenmeye çalışacaklar Hedef ıçınde gen hareketlerının de ızlenebüdıgı uçboyutlu bır beym harıtası oluşturmak Fransızlar Post Genom araştırmaları ıçın bır ınüyar frank ayırmalarına rağmen Japon araştırmacüar daha şımdıden bu kaynagın kalıtım şıfresının çozulumu ıçın yeterlı olmayacagından ve gelecekle ügüı planlar arasında çozulumun henuz gerçekleşmedıgının unutulmasından yakınıyorlar Bu parlak gelışme yalnızca büım degü endüstri dunyasını da hareketlendırdı Genom projesı uzun sureden ben ücarı geleceğı olmayan bır araştırma olarak gorulmuştu Oysa ven yıgınlan şımdı degerlı bır hazıne olarak keşfedüınce analızcüer de müyarlık bır pazann gelecegını hesaplamaya başladüar Farmakoloji dunyasının stratejısı de bırkaç yü ıçınde degışecek Bugune kadar üaç ureümınde yalnızca az sayıda protemden yararlanüabüıyordu Oysa artik genler, alfabetık sıraya gore taranarak hangüerının tıp alanında kullanüabüır olduklan saptanabüecek Fırmalann kesınlüde emın olduklan bır nokta şu şeküde ozetlenebüır Her gen bır proteın turu uretecek bıçımde programlanmıştır ve her proteının vucudumuzda bellı bır ışlevı vardır Kalıtım modelınm bı Tıp alanında yeni bir dönem başlıyor: Geleceğin tıp bilimine gen çipleri hakim olacak. Hedefte gen manipülasyonundan geçirilmiş insan mı var? olacagı duşuncesıyle buyuk bır telaşa kapüdı Bül Gates kendı branşında program dızüerıyle nasü mılyarlann sahıbı olduysa Venter de aynı servete genetik alfabeyle sahıp olacak "Post Genom Devri" başladı Yuzyüın esen daha tamamlanmadan büım ve endustrı dunyası "Post GenomDevrinl" üân etü büe " Insanın 23 kromozomunda dızüı olan uç müyardan fazla kım çım lendırılmesı sırasında onemlı gelışmeler de kaydedılmekte Human Genome Scienceı fırması (Rockvüle/ VVashıngton) son derece etküı bır proteının ızıne ulaştı Fırma yenı damarla nn oluşmasını saglayan bır madde ve ka ser hastalannda, kandakı kok hucreleıır parçalanmasını orüeyebılecek bır fakt buldu Kalıfornıya'dakı Amgen şırkeü k mıgın dırencını ayarlayabüecek bır rese torun ızıne ulaşırken, Immanex fırması < şu sıralar tumor hucrelerını ıslah edebü cek bır proteın uzerınde çalışıyor Genom dalgasının Almanya'ya sıçr masıyla bırhkte yalnızca son uç yü ıçınd tam 170 yeni biyoteknoloji flrması k ruldu Munıh'tekı Switch fırması ornegı yaralarm tedavısınde ve olasüüda da enfe sıyon surecınde onemlı roller oynayan .' gen ıçın patent onayı almış Laboratuvarlardan akmaya başlay< ven bırüamı ıçın ozel softvvare programls gelıştıren yenı firmalar, gelışmekte ol<"biyobilifim" alanında uzmanlaşma^ çalışıyorlar Bügı üetışımın gelecekte bıyı lojı ve tıp büımının vazgeçılmez bır parça halıne gelmesı beklenırken Motoroli HenrlettPackard ve Texaı Inıtrı mentB gıbı dev elektronık şırketlerı de k< nuyla yakmdan ügüenmeye başladüar E yolojı sektorune gıren şırketlerden IBM fı ması da 100 müyon dolarlık super ışlevlı b