Katalog

Gökyüzü 5 Mayıs 2000: Kıyamet mi kopacak? Öğretim 45 Bir Türk devi, bir Ingiliz devi ve bir burs programı Zümrüt'ten Akisler Bilimsel gazetedlik ve bilim adamhğı Bilim ile gazetedlik arasında ortakyönler nedir? Bu soru iletişim fakültelerinde özellikle gazetedlik disiplinlerinde ele alınıyor mu, bilmiyorum? Ama, gazetedlik, bir bilim yuvası olan ünıversıtede bir disiplin olarak ele alınıyorsa, bilimsel temele sahip olması büyük önem taşıyor. Popüler bilim, kendi alanımız olduğu için, bilimle gazetedliğin ortak noktalannı, örtüştükleh konulan çok iyi görüyoruz. Popüler bilim, herşeyden önce, halkm günlük yaşammdan oldukça kopuk olan bilim konulanm izleyerek, araştırarak anlaşüır bir dille kamuya sunmaktır. Uzmanlığın en büyük tuzaklarmdan biri, uğraştığın konuyu, kullandığm dili karşındakinin anlayabileceğini sanmaktır. Uzmanlık konusunun dayandığı örneğin Î5kilit sözcük veya kavramm içerikleri hakkmda bilgi sahibi değilse, bir kimsenin anlatılanlan algüayabilmesi, kavrayabılmesı, işleyebilmesi ve bu bilgilerin beyin veya bellekteki diğer bilgi dizgeleri içine yerleştirmesi, oradan bir dizi başka bilgi sistemleriyle üişkilendirerek süzmesi ve sonuçta kullanması mümkün değildir. Belki de en iyi popüler biryazı, gerektiğinde, hiç bir kuram adı, hiç bir bilimsel kavram, hiç bir formül... kullanılmadan, herkesin anlayabileceği bir dille yazümış yazıdır. Popüler yazmın bilimselliği, içinde bilimsel terimlerin ve kavramlann ne kadar geçtiği ile ölçülmez. Hatta, tam tersi bir durum söz konusudur, bile diyebiliriz... Söz dolaştı: Bilimsel gazetedlik derken, kastımız popüler bilim gazetedliği değildir. Başta sorduğumuz soruya dönersek: Bilimle gazetedlik arasmda çok sıkı, ayrılmaz bağlar vardır. Bir fizik bilimd (Lamence Cronberg) şöyle diyor: "Gazetedliğin kendisı bir bilimdir...yeterli donanıma sahip sorumlu gazeted, uygulamalı bir bilim adamıdır". Bu konuyu gündeme getirmeme, Amerikan üniversitelerinde gazetedlik programları için yazümış ve Anadolu Üniversitesi Kütüphane ve Dökümantasyon Merkezince yayımlanmış, Ali AtıfBir ile Serdar Sever'in çevırdıkleri, Philip Meyer'in "Bilimsel Gazetedlik" kitabı neden oldu. Meslekteki gazetedlerimizin de okuyarak, "teorik ve pratik temellerini" sağlamlaştırmaları gereken bir kitap. Adı geçen fizikçi, bilim adamı da gazeted de, bilgi ve anlama konusunda insanoğlunun ortak ihtiyacmı karşılamaya hizmet ederler, diyor. Yazara göre, "Bilimsel gazetedlik, gazetedlığe bilimmiş gibi davranmak demektir, tüm kitle iletişim süredne bilimsel yöntemleri, bilimsel tarafsızhğı ve bilimsel ilkeleri uyarlamakur". Yazar bilim adamlan ile gazetedlerin paylaştıklan bazı özellikleri şöyle sıralıyor: * Şüphecüik: Doğru her zaman değişkendir, kesinleşürmeye ve geliştirmeye imkan verir. ,.ı . *Açıklık: tıpkı bir bilimsel sonuç gibi, yazılanlann başkalan tarafmdan tekrar edilebilir olması demektir. * Operasyonelliğe dönük bir iç gtidü: Hem bilim adamlan hem araştırmacı gazetedler, araşürdıklan konunun gözlemlenebilir ve test edilebilir bir parçasım ararlar her zaman... * Gerçeğin geçiciliğine veya tamamlanmamif olnuuuna yönelik bilinç. * Tutumluluk: Birbirini çürütmeye çalışan ve rekabet eden teoriler arasından, genellikle daha basit olan seçilir. En iyi teori, en fazlayı veya en kapsamlıyı en az ile açıklayandır... Gazetedlik, "bilimin güçlü veri toplama ve analiz cihazlanyla, kanıtlanabüir, gerçeğe yönelik disiplin haline gelmiş araştırmasıyla" birleşmelidir. Gazetedler de bilim insanlan da, olgulan araştırmak ve objektU olgulan kamuoyuna açıklamak gibi, örtüşen ortak bir iş yapıyorlar. Bu açıdan her ikisi de akılcı bir topîumun oîuşmasma hizmet ediyorlar. Daha doğrusu, hizmet etmelidirler! > * „. \ IA < Gelecek cumartesi yeniden birlikte olmak umuduyla..., Gemlik, Istanbul ve amatörbilimciler BHim Dünyasından Sıcak Haberler O 7 Biyoloji ff Erkekliği yok eden bakteri Resimli Haber 9 Doğanın gücü tartışılmaz, 300 milyon yıllık bitki fosili Süpernova'nın patlama halkaları Ooof off Line 10 Tl Teknoloji korkutuyor Teknoloji Gündemi Yeni ürünler Genom projesl 1213 Insan gen haritası projesİ bitiş ç i z g i s i n e y a k l a ş ı y o r . «• •.*•* »•" <. \ Genom Projesi 1415 tt , DNA: Tıpta devrim "Gen" herşey demek değildir! Tartışma Editöre Mektup 1 6 1 7 1 8 Kütle, enerji ve doğrular Mühendislik eğitimi Türkçe mi olmalı? Marmara Denizi'ndeki aktif fay geometrisi nasıl araştırmalı? Ulusal deprem konseyi mi, Türkiye Yer Bilimleri Kurumu mu? Uzaktan Algılama Deprem 1920 Depremler ve uzay teknolojileri Yayın Bulmaca Dörtköşe *** >'*".Z>. , ,. ' 22 llginç SorularDüşün Bul, Duyurular 2 3 Hayvanlar Dünyası 24 "Kuş beyinli" tanımına kötü bir örnek: Kuzgun obuısalı@bılımrrıerkezi org tr CBT Internet adresı wwwcumhunyet com.tr 1 .t Cumhuriyet BİLİMTEKNÎK • No 683 22 Nısan 2000 lmtıyaz sahıbı: Yedı Mayıı Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A Ş. adına Berin Nadi. Yayın Daruşmanr Orhan Bursalı • Sorumlu Mudür. Flkret tlkiz Gorsel Yonetmen Tüles Hasdemir • Baskı: Çağdaş Matbaacıhk Ltd Ştı tdare Markezi ve Yazışma adresl: Tuık Ocağı Cad. No: 39/41 CaŞalogiu, 34334 tstanbul Tel (212) 512 05 05 • Faks 0212513 85 95 Reklam Medya C. 683/3