Katalog

pahalı ve zor bır ış Bu nedenle Denız Kuvvetlerıne bağlı Çeşme gemısını sısrruk aletler ıle donatmak yerıne, derın sısmık araştırmaları yetkın bır şeküde surduren MTA Sısmık1 gemısıne destek vermek, eğer gerekırse eskıyen gemıyı değışürmek, Marmara Denızındekı aktif fay geometrısı hakkında bır an once sonuç alınması açısından onemlıdır Aynca, MTA Sısmık1 gemısırun topladığı derın sısmık verüeıının, askerı açıdan ılgı çekıcı bır yam veya bır onemı yoktur Sısmık cıhazları ışler halde tutmak ıçın gemıde sureklı teknık personel tutmak, bellı bır sure sonra askerı bır gemıde bır yuk halıne gelecektır Bu nedenle Batı Avrupa ve Amerıka'da olduğu gıbı derın sısmık araştırmalannın Turkıye'de de, MTA gıbı araştırıcılara açık, sıvü bır kuruluş tarahndan yurutulmesı en dogru yol olarak gozukmektedır Turkıye'de Marmara Demzı'ndekı fay geomernsını aynntüı ortaya koyacak tekmkler, uç boyutlu sısmık dışında, mevcuttur Onemlı olan sıstematık ve ıstıkrarlı bır şeküde araşürmalan Marmara Deruzı'ne teksıf etmek, ve sonuçların ortaya çıkması ıçın bırkaç sene sabretmektır. Ulusal deprem konseyi mi, Türkiye Yerbilimleri Kurumu mu? Nizamettin Kazancı (*) •Wnayasa değışıklığı ve CumhurbaşMJk kanbgı seçımı atmosferınde basmtm A d a fazlaca yer almayan bır gelışme oldu ve Başbdkanlık'ın 21 Mart 2000 tarıhlı genelgesıyle Ulusal Deprem Konseyi 1 nın kurulması kararlaştırüdı Bu onemlı bır gelışme, çunku neredeyse tum sonbahar ve kış aylarını deprem tartışmdlarıyla geçırdık Genelgede Konsey'ın deprem konusunda kamuoyuna sağlıkh bdgı vermek, deprem zararlarının en aza mdırümesıne yonelık araştırmalar ıçın oncehk alanlarını belırlemek ve deprem sorunlanna ılışkın çalışmalarda kamu yetkılüerıne danışmanhk yapmakla gorevlı ola cağı belırtıhyor 8' ı yerbüımcı (jeolog, jeofızıkçı), 8'ı ınşaat muhendısı, 4' u dığer alanlardan (çevre, kent planlama vb) olmak uzere toplam 20 uyeden meydana gelecek konseyın yansı, meslekı dağüım bozulmamak kaydıyla uç yüda bır yenıle necek Uyeler deprem konulannda çahşmalarıyla tanınmış uzmanlar arasından seçüecek ve yılda en az dort kez toplanacaklar Genelge uyannca, Konsey'ın kuruluş ışlemlerını ve sekreteryasını yurutecek olan TUBITAK uye secımı ıçın çahşmalarına başlamış bulunuyor YOK, TUBA, Bayındırhk ve Iskan Bakanlığı'nın uç ge nel mudurlugu (Afet lşlerı, TAU, Yapı Işlerı), MTA, TPAO, Inşaat, Jeolojı ve Jeofizık muhendıslerı odalan ıle onuç unıversıteye (Ankara, Boğazıçı, Çukurova, Dokuzeylul, Gazı, Hacettepe, Istanbul, Istanbul Teknık, Karademz Teknık, Kocaelı, Orta Doğu, Sakarya, Yüdız Teknık) gonderılen yazı ıle, tumu kendı kurumlan dışından on aday (4 yerbüımcı, 4 ınşaaat muh , 2 dığer) behrleyıp bu ayın ortasına kadar (14 Nısan) bıldırmelerı ıstenmıştır TUBİTAK'dakı degerlendırmeler sonunda Konsey ortaya çıkacaktır Başarıü olmasını dılerız Geçen yıl yaşanan ıkı buyuk dep remden sonra Turkıye bu gerçeğın onemını ve boyutlarını kavradı Yalnız halk değıl, Devlet de artık ışın cıddıyetını büıyor ve çareler arıyor Ulusal Deprem Konseyi de bu yonde bır adım sayüabüır Ancak ılerüa gunlerde, asıl beklenülere cevap veremeyeceğı ıçın, ısmınden kuruluş gerekçesıne, uye seçımınden yetkılerıne, luzumundan sorumluluklarına kadar çokça tarüşüacağı kesındır Korkumuz odur kı, bu yenı durum deprem konusunda daha etkılı tedbırlenn alınmasını gecıktırecektır Işte bazı tartışma noktaları, 1) Konsey' ın en onemlı kuruluş gerekçesı olarak deprem sonrası basında, bühassa ekranlarda yapüan tereddut artıncı yayınlar gorunmektedır Yayınlar sırasında da "devlet adına yetküı", "teknp açıklama", "resmı ağızlar" ıstenmıştı Konsey kamuoyunu bılgüendırırken başka seslenn çıkmayacagı veya halkın yalnızca Konsey'e ınanıp tereddute duşmeyecegı varsayüıyorsa, bu yarulgıdır Resmı ve resmı olmayan yayınlar belkı heyecaru daha da korukleyecektır Çunb Konsey ya başkalannm yaptıgı araştırma sonuçlarını yorumlayacak veya bızzat uyelerının daha oncekı çalışmalanyla elde ettıklerı, yaymladıkları ve pek çok kez tekrarladıkları goruşlerı açıklayacaktır 2) Konsey' m bır dığer dorevi kamu yetkılılerıne danışmanhk etmek olacaktır Genelgede belırtılmıyor ama burada kastedılen yetkılı, Hukumettır Boyle uygulamalann başarüı olmadığımn en ıyı orneğı, değışık konularda onlarcası kurulmuş bulunan "mıllı komıteler"dır Enerji Mılh Komıtesı, Komur Mıllı Komıtesı, Muhendıslık Jeokyısı Mıllı Komıtesı, Kıl Mıllı Komıtesı vb Bırçoğunun uyesı olduğumuz bu komıteler Bakanlar Kurulu Karan yoruz. Sorumluluğu olan kurum gerekir Bügı uretımı sakın ortam, yeterh za man ve büımsel heyecan ıster Deprem gıbı genıs htlelen ılgılendrren bır konuda ıse bılgı uretımı (sureklı gozlem, bılımsel araşürmayorum, yoneylem çalışmaları) hem zorunlu hem de sıstematık yapılması gereken bır ıştır Bunun yanında ve/veya öncesınde, temel ve uygulamalı jeolojı araştırmaları, arazı kullanım planları, akarsu, goller ve denızler bır butun ıçmde ele alınması lazımgelen yerbılımı konulandır Gırıfttırler, sınırlarını çızmek mumkun değıldır ve dolayısıyla uzmanlık alanları çeşıtlenmıştır Ehplerm oluşturulmasını ve yurtdışı ışbırlığını gerektırır Bunlarda rutın ve teknısyenlık ışlerın ne denh buyuk yer tuttuğunu bılıyoruz Ekserisı yayma donuk munfent araştırma projelen ıle sonuca ulaşılamaz Ozetle, genış boyutlu ve guvenüır çalışmaların ancak yerbılımlerınde gorevlı ayn bır kamu kuruluşu tarafmdan başanlabıleceğme ınaruyor ve Turkıye Yerbüımlerı Kurumu' nun oluşturulmasını onenyoruz Tum gelışmış ulkelerde "geologıcal survey" adıyla benzerlerı vardır Fransızların BRGM, Amerıkalıların USGS1 ı, lısansustu eğıtımın de yapılabüdığı tıpık ormeklerdır MTA başlangıçta yukarıdakı duşunceyle organıze edümış ve 1970' lerın başına kadar gorevıru başanyla yerıne getırmıştır Sonrakı yülarda ılgı alanlan dağıtılmış ve gıderek guçsuzleşmıştır Orne ğrn, MTA'nın yapması gereken ış ve araştırmaların bırçoğu bugun Afet lşlerı, DSI, EEI, DSI, TPAO, TKI tarafmdan yerıne geurılmeğe çalışılmakta, yerbıkmlerı konusunda dağınıkhk ve kaynak ısrafj gıderek buyumektedır Onca çalışmaya ve kuruma rağmen, bır doğal afet sonrasında (deprem guncel ornek) danışma kurullarma ıhtıyaç duyuluyorea, onemlı yapısal eksıklık var demekür Onerılen Turkıye Yerbilimleri Kurumu kesıntısız büımsel araştırma ve yaym yapma, araştırma sonuçlarını kamuoyuna duyurma, yerbüimlennde kamu ıhtıyaçlarmı karşüama ve ışbırlığı gorevlennı ustlenmelıdır Boyle bır kurumun teşh lı ıçm yeterh altyapı (kahteh eleman ve ehpman) vardır Gerekh olan sıyası ırade tarafmdan arzu edümesıdrr Aksı halde, daha bırçok krız konseylerımız olacaktır * AU JeolojıMuhendıslığıBolumu, Ankara Aral Okay Istanbul Teknık Unıversıtesı Avrasya Yerbüımlerı Enstıtusu Muduru TUBA Aslı Uyesı okay@ıru edu tr MTA Sianik1 gunlfei 11* yapılan deıin ıl»mlk armştıımalan Kurt H Demırbag E , Kuşçu, 1 1999, Invesüga tıon of the submarıne actıve tectonısm ın the Gulf of Go kova, southvvest Anatoha southeast Aegean Sea by mul tı channel seısmıc reflectıon data Tectonophysıcs, 305, 477496 (1996sefen) Okay, AI, Demırbag, E, Kurt, H, Okay, N, and Kuşçu, 1, 1999, An actıve, deep marıne strıkeslıp basın along the North Anatolıan fault ın Tlırkey Tectonıcs 18 129 148 (1997seferı) Parke, JR Mınshul TA Anderson, G, Whıte RS, McKenzıe, DP, Kuşçu, I, Bull, GM Gorur N ve Şengor, C, 1999, Actıve faults ın the Sea of Marmara, western Turkey ımaged by seısmıc reflecuon profiles TerraNova 11.223227 (1997 seferı) Okay, A1, Kaşlılar Ozcan, A, lmren, C Boztepe Guney, A Demırbag, E, and 1 Kuşçu, 2000, Actıve faults and strıke slıp basıns ın the Marnwra Sea, northvvest Tur key a multıchannel seısmıc reflectıon study Tectonophysıcs (baskıda) (1997 1999 seferlerı) Kurt H Demırbag E , ve Kuşçu 1, 2000 Actıve submarme tectonısm and formatıon of the Gulf of Saros, rıortheast Aegean Sea ınferred from multıchannel seıstnıc leflectıon ddtd Mdiıne Geology, 165, 13 26 (1996 seferı) SHOD T.C.O. Çubuklu gemlsi Ile yapılan •ığ litmik aıaftırmalar Smıth, A D, Taymaz T Oktay, F, Yuce H , Alpar, B, Başaran H Jackson J A, Kara, S and Şımşek, M 1995, Hıghresolutıon seısmıc profılıng ın the Sea of Marmara (northvvest Turkey) late Ouaternary sedımentatıon and sea level changes Geologıcal Socıety Amerıca Buii, 107, 923 936 (1988 seferı) Gokaşan E , Demırbag, E , Oktay, FY, Ecevıtog lu, B, Şımşek, M Yuce, H, 1997, On the orıgın of Bosphorus Manne Geology, 140, 183199 (1990 oncesı) Çagatay, N, Gorur N, Alpar, B, Saatçüer, R, Akkok, R, Sdkınç, M Yuce, H Yalurak, C, and Kuşçu 1, 1998, Geologıcal evolutıon of the Gulf of Saros NE Aege an Sea GeoManne Letters, 18, 19 (1995, 1996seferle n) Yaltırak, C, Alpar, B, ve Yuce, H, 1998 Tectonıc elements controllıng the evolutıon of the Gulf of Saros (northeastem Aegean Sea, Turkey) Tectonophysıcs, 300, 227248 Demırbag, E. Gokaşan, E Oktay, FY Şımşek, M , ve Yuce, H, 1999 The last sea level changes ın the Black Sea evıdence from the seısmıc data Marme Geology 157 249 265 (1994 seferı) Ega Ürüvanitesl Pirl RaU gamisi 11* yapılan uğ tiımik araftırmalar Wong H K Ludmann T Ulug A, and Gorur N, 1995 The Sea of Marmara a plate boundary sea ın an escape tectonıc regıme Tectonophysıcs, 244 231250 (1989 seferı) Ergun M, and Ozel E 1995. Structural relatıonshıps between the Sea of Marmara Basın and the North Aridtolıan Fault Zone Terra Nova 7, 278288 (1989 seferı) 683/18 ıle oluşturulmuştur, resmı huvıyetlerı vardır ama ne bır şey daraşan, ne de gelışmesıne destek veren vardır 3) Deprem buyuk bır doğal afettn Devlet bu afetı, bır nevı komısyon olan Konsey'e havale ederken hıçbır sorumluluk yuklememektedır Sorumluluğun olmadığı yerden cıddı sonuç beklenemeyeceğı açıktır Kaldı kı tek doğal afet deprem değıldır Her afet ıçın bır konsey kurulması ıle de bır yere varımak guçtur "Deprem ıçnn konsey kurduk, daha ne yapalım?" yaklaşımı doğarsa şaşmamak gerekır Deprem Araştırma Daıresı'nı bılımsel ve maddı olarak guçlendırmek ve bu heyetı oraya danışma kurulu yapmak daha venmh olabılırdı 4) Ulusal Deprem Konseyı'nin etialı olabüecegı alan, kamu tarafmdan bu konulardakı araştırmalara aynlmış ve aynlacak olan kaynakların yonlendırılmesıdır Ust burokrası ve sıyasüer nezdınde yapılan teşebbusler ve yurutulen kampanya, belkı de tek amacın bu oldugu kanaatını kuvvetlendırmektedu Kaynak kesüınce tekrar en başa donulecektır 5) Konsey'ın uye dağüımı ve uye seçım yontemı de ılgmç Yurutulen kuüs faalıyetlerını gorunce, ya doğrudan atama yapüsaydı, ya da aday gostermesı ıstenen kurumlardan, behrlenen nıtelıklere sahıp kendı temsılcılerını açıklamalan ıstenseydı daha doğru olurdu dıye duşunu