Katalog

ÇITA: Vahşi doğanm hayaleti ^r^^pw^^r Saatte 100 km.ye ulaşan blr hızla avının peflne düfen çlta avına kaçma şanıı tanımıyor Karada yaşayan memelilerin en hızlısı olan çitalar, doğal ortamlanmn ellerinden alınması ve düşmanlannın çoğalmasıyla giderek yok oluyor. Çitalar keyHII blr öğle yemeğlnden sonra öğle uykusuna yatar.f Üstte) Yanda he Kral clnsl çlta yavrusunun değerl 25 bln dolar. Çî normal koşullar altında ınsanlara saldırmayan tek buyuk kedı dır çunku çitalar dıger buyuk kedıler gıbı kukremesını bılmez Insanoğlu çıtalan 3 700 yıldır evcılleştırmeyı başarmış VB avlanmaya gıderken yanlannda goturmuştur Insanlann baskısı altma gırebüdıgınden dolayı çı lann yan vahşı oldugu duşunulmekledır Bugun yaklaşık 1 300 çıta hayvanat bahçelermde, 12 000 tanesı de vahşı dogada yaşamaktadır Çitalar, son 30 yüda Kuzey Afnka'da Asyada (Iran VB Pakıstanda kalan bırkaç hayvan dışında) neredeyse yok olma sınınnda Sahra çollerının guneyınde yerleşım alanlannın vahşı dogaya aıt olan arazıye ya vaş yavaş sızması çıta sayısımn kaygı uyandıracak bır hızda azalmasına neden oluyor Ulusal parklar çı talara bıraz soluk alma şansı tanısa da, arslanlann yavrulannı ve avlannı yemesı çıtalann sıgınaklardakı yaşam koşullannın ıyıce agırlaştınyor Tanzanyadakı Serengeü Çıta Araşürma Projesı kapsamındaça lışmalanru surduren bıyologlar, çıta yavrulannın 18 aylık oluncaya kadar annelenne bagımlı bır yaşam surdurduklennı belırtıyor Yavrulann ıyı bır avcı olabılmelen ıçın de bır ya da ıkı yıl gerekıyor Yavrular genellıkle yaban okuzu gıbı boylannı aşan avlan kovalamakla ışe başhyor Bırkaç kez oldurduklen avı sırtlanlara kaptırdıktan sonra çitalar avlanmanın kurallanru ogreruyor Çitalar ıçın gerçek tehlıke avlannı kapürmak degü yavrulannı kapnrmaknr Çıta yavrulannın yuzde 951 kendı ayaklan uzennde durmayı ogrenmeden yaşamlannı yıtırıyor Sırtlanlar aç olduklanndan arslanlar kotu alışkanlıklarından dolayı yavru çıtalara yaşam hakkı tanımıyorlar Bılım adamlanna gore erkek arslan kendı çocuklanna hamüe kalması ıçın yabancı dışı arslanlann yavrulannı oldurur Dışı arslanlar da çıta yavnılannı oldurur amaç lan bolgelennı yabancılardan temızlemektır Dışı çıta bu tehlıkelerı savuşturmak ıçın sureklı yer degıştırmek zorunda kalır Oyle kı çitalar bu ozellıklerı nedenıyle bır tur gorunmezlık yetenegı kazanır Bu ne denle yerüler çıtalara hayalet kedı adını yabşanr Ancak erkek çıtalann çocuklannı korumak gıbı bır kaygüan olmadıgı ıçın uçu veya dordu bır arada aynı bolge sınırlan ıçınde yaşamlannı surdurur Erkek lenn tek kaygısı bolgelennı yabancı hayvanlara kaptırmamaktır Reyhan Oksay Aralık 1999 Natıonal Geographıc 1 ıtalar 675/24