Katalog

KAF'ın deprem serisiDeprem çift modeli ve deprem tahminleri Son yüzyılm orta (M>5) ve büyük (M>7) depremleri de214 yıl arayla tekrarlandığına göre, 1999 Körfez depreminden sonra Marmara Bölgesinde beklenen deprem, gelecek 214 yıl arasında BoluBursaBalıkesirÇanakkale hattında bir yerde olmalıdır. ; EgeMarmara Bolgesı'nde çekme gerilmesi veya normal faylann egemen oldugu bır dıger tektonık bolgeye baglayan transfer fay nıtehgındedır Anadolu Levhasının Kuzey AnadoDoğu Anadolu'daki basınç tektoniği ile Batı Anadolu Fayı boyunca oluşturdugu dogudan batıya dogru lu'daki açılma tektoniği bölgeleri arasında uzanan Kuzey Anadolu Fayı, 500 yıldan beri doğuda deprem serileh, ba 24±lmm/yü'hk guncel kaçma hareketı veya saat yelkovaru tıda ise deprem çiftleri uretmektedir. Erzincan ile Bolu ara tersı yonundekı donme hareketı jeodezık olarak Global Posısındaki doğu sismik zon 100 yıl periyodlu tarihsel ve 50 yıl tıonıng System (GPS) olçumlerı üe saptanmıştır (McClusky ve dıgerlerı,2000) Jeolojık olarak da Kuzey Anadolu Fayının periyodlu 20. yüzyıl deprem serilerini ve bunlann batıya Şekll 2: Kuzey 5 mılyon yüdan ben oluşturdugu 80100km hk toplam sag goç eden depremlerini uretmiştir. Marmara Bölgesi'ndeAnadolu ki batı sismik zonda ise Kuzey Anadolu Fayının kuzey ve yanal aton, jeodezık olçumlerle tam bır uyum gostenr Fayının güney kollan, aynı zaman aralığında kuzeygüney doğrulEnlncan Bolu arasında tusunda ardışıkh deprem çiftlerini uretmiştir. Oldukça du KAF: Makro sismik zonları ve deprem olusmus tarzenli olarak çalışan doğu deprem serileri ve batı deprem çifüretim modelleri ihsel ve 20. ti modelleri gelecek 10 yıl içerisinde doğuda Refahiye, NikAnadolu Levhasının Karadenız Levhasına gore Kuzey yuzyıl deprem sar, Ladik, Amasya; batıda ise BoluBursaBalıkesirÇanakkaserileri ve Anadolu Fayı boyunca batıya dogru olan sureklı hareket, sısle hattını oncelikli deprem riski alanlan olarak önermektegelecekte ola mık bır hareketur Başka deyışle deprem ureten bır hareketdir. bllecek yıkıcı nr Kuzey Anadolu Fayının bır çok yennde kuzey ve guneydeprem böldekı fay bloklan uzun zamandan ben bırbınne küıtlenmış geleri unumuzden yaklaşık 15 mılyon yıl once (Miyosen) olup, kınk boyunca herhangı bır hareket yoktur Ancak pla(Tarihsel Afrıka Levhasına gore kuzey batıya dogru daha hızdepremler kalar goreceh hareketlerıne devam etmektedırler h hareket eden Arabıstan Levhasının Turkıye LevhaSoysay v.d., Küıtlenmış hareketsız bır fay zonunda plakalar nasü hasıyla çarpışmasıyla Turkıye'nın neotektonık rejımı başlamış1981, 20 reket eder 9 Plakalann sureklı hareketlenne fay zonundakı yüzyıl tır (Şekıl 1) Turkıye'nın dogusunda kıtakıta çarpışmasıyla kayaçlar bukulerek elastüc deformasyonla uyum sağlarlar depremleri oluşan kuzeybah yonlu basınç gerümelerı, aynı donemde Ancak bırıken bu elastüc deformasyon kayaçlann elasuk hmıt Şaroğlu vd. Ege Bolgesınde gelışen kuzeyguney dogrultulu çekme ge2000'den smınnı aştığı zaman rrjıt kabuk arük daha fazla bukulemez nlmelerıyle dengelenmıstır (Şekll 1). ve anı bır şeküde kırüır ve bınkrnış enerjı boşalarak deprem Gunumuzden yaklaşık 45 mılyon yıl once (Phyosen) oluşturur Kınlma kmeuk teonsıne gore uzun zaman arahgınşeküde San Andreas ve Hayvvard Faylan olarak kollara aynlise Kuzey Anadolu ve Dogu Anadolu Faylannın oluşmasıyla da gerçekleşen kayaç kırüması olayında kayaçlann nıtehgı, ması bu tur dogrultu atımlı faylann ortak bır geometrık ozelTurkıye Levhası daha kuçuk levhacıklara bolunmuştur (Anakayaçlara uygulanan gerümeler, ve ısı faktorlerı onemh rol lıgını yansıtır San Andreas ve Hayward faylannın denn sısdolu Levhası, Karadenız Levhası, Van Levhası gıbı) Dogu oynamaktadır mık profillennı ınceleyen Nıshıgamı (2000) bu ıh fayın duşuk Anadolu Bolgesı'nde levhacıklann faylı levha sınırlan boyunvıskozıte ozellıgı gosteren alt kıtasal kabukta (2025km) yaBu faktorler Kuzey Anadolu Fayı boyunca dogudan baca kuzeybatı ve kuzeydoguya dogru oluşturduklan sureklı tay bır fayla baglantılı olduklannı ve bu fay duzlemı boyunca tıya dogru kabuk yapısında degışüdık gosterdıgı ıçın dogugoreceh hareketler bu sınırlarda (Şekıl 1) kumeleşen depfay dıplerıne karşılıklı olarak stres transfen yaptıklannı ılerı da Vartodan batıya dogru Bolu ya kadar tek ve dar bır fay remleri uretmiştir Kuzey Anadolu Fayı dogudakı basınç gesurmuştur hattı hahnde uzanan Kuzey Anadolu Fayı Bolu'dan sonra Marnlmesı veya ters faylann hukum surduğu bır bolgeyı, batıda mara Bolgesı'nde kuzey (BoluAdapazanlzmıtlstanbul) ve Marmara Bolgesı'nde guneye dogru artan yuksek ısı guney (Boakısı değerlerı (Pfister ve dıgerlerı, 1998) ile bırlıkte Kuzey luBahkesır Anadolu Fayının kuzey ve guney kollannın ardışıkh deprem BursaÇaçıftlen bu teonyı destekler nıtelıktedır Bu verıler yan paralel nakkale) fay kollan arasında plastık alt kıtasal kabuktaka stres transfekollan hannın njıt ust kıtasal kabuktakı stres transfennden daha fazla hnde genış oldugunu ıma eder Dolayısıyla Marmara Bolgesı'nde fay bır fay sıskollan arasındakı stres transfennm tek bır fay dogrultusu botemıne doyunca olan stres transfennden daha etken oldugu sonucuna nuşur (Şevanlır kü 12). Ote yandan dogmltu aumlı faylann geometrısı üe kaKuzeybatı buk yapısı arasındakı üışküen analıtk olarak ınceleyen Roy Amerıka'da ve Royden (2000), yuksek vıskozıtelı kabuk yapısında doghta kenanrultu atımlı faylann tek ve dar bır fay zonu halınde gelıstıgını na paralel en buyuk genlmelenn fay zonunda yogunlaştıgını belırtmısuzanan San tır Bu durumda stres transfennm sadece rıjıt ust kabukta fay Andreas dogrultusu boyunca oluşacagı gerçegı ortaya çıkar ErzınFayının San canBolu arasında njıt ust kabuktakı stres transfenyle Kuzey Fransısko Anadolu Fayı boyunca depremlenn baüya dogru goç etmeKorfezınde, sı ve deprem senlerını uretmesı bunun bır ornegıdır korfezı baOzetle, Kuzey Anadolu Fayının batıda Marmara Derutıdan ve zı'nın oluşumunu saglayan dogrultu atım ve normal faylann Şekll 3: Marmara Bölgesl'nde Kuzey Anadolu Fayının kuzey ve guney kollannda oluşmuş tarihsel, büyük d o g u d ahukum surdugu bır açılma tektonıgını, dogudakı dogrultu n anm ve ters faylann egemen oldugu bır basınç tektoragıne (M>7) ardışıkh deprem çtftleri (tarihsel depremler, Ambrays ve fackson 2000'den alınmıstır. kuşatacak Osman Bektaş (*) Yener Eyüboğlu (**) G 718/18