Katalog

başlar ve tırtülar meydana gelır Bunlar bellı bır sure sonra ağ bezlerınden salgıladıklan ve havayla temas edınce sertleşen bır salgı üe kokon (bır çeşıt yuva) ormeye başlar Isusnalar hanç tırtülar orduklen kokonlann ıçınde 1520 gun arasında kalır Kokonda son evre saydamlaşmadır Bu donemde kokon ıçınde metamorfoz (başkalaşım) geçıren tırtüın bu degışımı sonrasında kelebegın şeklı, kanatlannın rengı ve desenlerı hemen hemen bellı olmuştur Bu aşamada vucudun kuvvetlı kaslan üe ıçerı alınan hava buzulmuş kanatlann hava kanallanna (trake) suratle pompalanır ve kanatlar hava üe dolarak sertleşır Bır sure sonra sımetrık renk cumbuşu.ıçındekı kanatlanyla kokondan dışan çakan kelebek, bır o çıcekten bır başka çıçeğe uçmaya başlayacaktır Ta kı başka bır donguye kadar Kelebeklerin evrımleşmeye başlaması, Paleozoyüc'ın erken donemlenne (Erken Devon 409386 müyon yü) rastlar Mesozoyüc sonlannda (Erken Kretase 144127 mıryon yü) çıçeklı bıtküerın ortaya çakmasıyla çok daha fazla çeşıtlenen kelebeklerin Mıyosenden (23 müyon yü once) başlamak uzere gunumuze kadar geçen sure ıçınde de bugunku aüe ve cınslerın çogu meydana gelmışnr 60 kadar aüesı olan bu takım çok sayıda cıns ve tur ıçerır Halen tanımlanmı^ 150 bın turu bulunmaktadır Bu sayıya gun geçnkçe yenı yenı turler araştırmalar sonucunda eklenmektedır Bırer kamufulaj ustası olan bu canlüar yaşamlannın her evresınde duşmanlanndan korunmak ıçın ortamla uyum sağlar Yosun yaprak ve ağaç kabuklannın rengıne uyum genelde yaygındır En gelışmış korunma larvalar/ürtülarda gorulur Bunlar çevreye renklerıyle uyum sağladüdan güoı korkutucu desenlerı ve vucut yuzeyın dekı dücenlerı duşmanlan ıçın urkutucudur Isveçh botarukçı (bıtkı büım) Carolus von LinnaeiiB (17071778)'un Systema Naturae (1758) ddlı eserınde carüılar alemı ıçın ortaya koydugu nomenklaturun bınomınal meto du (ıküı ısımlendırme) canlüar alemınde kelebeklere yenı bır boyut kazandırmış, ancak her şeye ragmen gunumuzde, ta nımlanmalanndakı guçlukler tam anlamıyla gıderüememıştır Bu metoda gore, ornegm bır Rodos Kelebegı / Panana quad npunctana'mı sıstemaüktekı yerı şoyle olmalıdır Alem Anımale I Hayvanlar Şube Invertebrata I Omurgasızlar Sınıf hisecta I Bocekler ya da Hekzapoda (altı ayaklüar) Altsıruf Pterygota I Kanatlı Bocekler T^kım Lepıdoptera I Pullu kanatlüar Aüe Arctıdae I Ayıkelebeklerı Alt aüe Callımorphınae Cıns Panaxıa Tur Panaxıa (Callımorpha) quadnpunctana Rodos'un kelebekleri Mehmet Sakınç* u sene tatüımın seu gunlenru Rodos'da geçırmeye karar verdığımde kelebekler vadısını gormeyı de kafama koymuştum Aslında dogruyu soylemek gerekuse kelebekler ıçın Rodos'u gonnek ıstedıgım daha dogru ola * cak Eşım Fulya'yla adaya ulaşngımızın ertesı gunu bır araba kıralayıp ılk ışımız vadıye dogru yola koyulmak oldu Adanm bdtı tarafında Paradısı denılen bolgeden bırkaç küometre son ra yolun sol tarafinda ırı harflerle yazümış Butterflies Valley / Kelebekler Vadisi yazısı karşımıza çıktı Bır sure sonra genışçe bır park yenne geldık Zorlukla kendımıze bır yer bulup arabayı park ettık Kışı başına 750 drahmı (yaklaşık 1 5 müyon TL) odedıkten sonra çam çınar meşe, okalıptus, gunlukya da sıgla ve zakkumdan olıışan floraran ortasında, berrak bır suyun aktığı kuçuk bır vadının bır yamacına yaslanmış vadıye gırışı engelleyen bır çıtle çevrüı patıkada yurumeye başladık Da hsının yan yana zorlukla geçtıgı yolda zaman zaman zor lanıyorduk Guneşh bır hava olmasma ragmen boylu agaçlarla kaph vadmın ıçı loştu Ikaz levhalan yuksek sesle konuşulmamasını belırtıyordu Çoluklu çocuklu buyugu kuçugu, yaşlısından gencıne kalabalık bır grupla bırlıkte kelebeklerle ne zaman karşüaşacagımıan heyecanı ıçınde yavaş ve dıkkatle yurumeye devam ettk Henuz gorunurde hıç bır şey yoktu Nerede bunlar dıye dusunurken, çınar yapraklannın ustunde govdede dal B goruntulerle uçuşmaya başladı Herhalde yalnız bu buyuleyıcı goruntuyu yakalamak ıçın o kadar kışı buraya gelıyor olmah dıye duşundum Vadının yukarı kesımlerıne dogru o kadar yogunlaşmışlardı kı olup de yere duşenlere bıle rastlamak mumkun oluyordu Hatta çok kınlgan olan kanatlar yer yer de etrafa saçümış.tı Bır kaç tanesını akp Istanbul a getırdıkten sonra urnversıtedekı şu anda fakır koleksıyonumuza koyduk Şımdı ıkı tane Rodos Kelebegı Panaxıa quadnpunctana, Trakya ve Gokçeada turlennın arasında kendısını bellı eden renk lerıyle dıkkatı çekıyor Keşif ve sonrası Bu kuçuk vadı ve sakınlerı Alman entomolog / Bocek bıhmcı Rheinhard Elger taraândan keşfedıldı Elger ıkı yıl sureyle Panaxıa quadnpunctana lan ınceledı Tırtülan vadıdekı üqwdıbar onentahs sığla/gunluk agacı nın urettıgı reçınenın guçlu kokusuna bagımlıydı Vadı ve kelebeklen lıterature 'Rodos Kelebekler Vadısı" olarak geçu ve kısa bır sure sonra da burası açık hava doga tanhı muzesı olarak tunstlenn ılgı odagı halıne geldı Şımdı her ılk bahar o renk cumbuşune bır an once donuşmeyı arzulayan urkutucu gorunumlu hrtülar kokonlardan çüap kelebek olduklannda kırmızılı arka kanatlannı açıp da uçmaya başladıklarında bır kırmızı buluta benzeyen bu sıhırlı anı her sene bınlerce, yuz bınlerce doga sever dunyanın dort bır yanından gormeye gehyor Gemile'nin Kelebekleri R o d o s Adası'nda kı kelebeklerin ve de ender bulunan Aslan Kelebegı'nın dıger bır mekânı da Fethiye'dekı Gemile Koyndur Geyüc ler, San Engerekler Altın Kartallar Dag Keçüen ve Kızü Tüküer koyun yamaçlannda yaşar Faunası ve florası enderruk ozellığe sahıp bır çok turu banndınr Karşüüdı her üa doga bırbırının benzendır Aynı turler her üa tarafta da bulunur Hepsı aynı cografyanın ve doganın urunudur Ama, behr gın bır fark her üa yen bırbınnden ayınr Rodos'dakı vadıyı, sırf bu kelebeklen ve doğasını gormek ıçuı her sene yazın ortalama 400 000 loşı zryaret etmektedır / D r , 1TU Avrasya Yerbüımlen, sakmc®tu edu tr Kaynaklar DemıiBoyA 1995 MelaksanAŞ 941s Yaşamın Ttemel Kurallan Entomolojı / Bocekler lard.a, agaç dokusu üe uyum sagiamış bır yerde kendını ka mufle etrruş, hareketsız bırkaç tane gorduk. Bunlar bu kadar mı dıye tam duşunuyordum kı ham arabanızla karlı havada karanlıkta gıderken uzun farlannızı anıden yaküğınızda bınlerce kar tanesını uçuşurken gorursunuz ya, ışte oyle, ama yuzlercesı bırden ağaç govdelerınden yapraklardan havalandıgında, guneşe karşı loşluk ıçınde, üanö kanatlann Q portakal kırmızısı renklen, akan suyun, yeşüın fonunda ınanümaz Kelebeklerin Dünyası Lepıdoptera / Kelebekler, bocekler alemının en renklı, en fosa yasarnlı canlüanndan bın olarak büınır Dığer boceklerden kanatlannın pullarla (Esla Yunanca'da lepıdo=pul ve pteronkanat) kaph olması üe aynlır Eşeylı (erkek ve dışı ay n) ureyen pulkanatlüar tırül kokon ve kelebek dongusunden ohışan yasam evrelen üe dıkkaö çeker Çıftleşme sonrasında dollenen yumurtalar ya hemen İ a da ükbaharda bolunmeye İ 7UI2A