Katalog

Uzman mühendislik nedir ne değildir? Yeni kararname ile, Türkiye' de mühendislik hizmetlerinin kalitesinin yükseltileceği, hizmetlerin iyileşeceği, teknolojik gelişmelerin ülkeye hızla kazandınlacağı hususiarında çok ciddi endişeler vardır. Necati Ağıralioğlu C) :de, bınalann yetennce saglam yapümamasından dolayı buyuk bır felakete donuşen 1999 depremı, bazı olumlu gehşmelenn de başlamasına yol açmıştır Bunlardan bır tanesı, uzman mühendislik konusundd, bır kanun hukmunde kararname çıkartılarak Turkıye'ye uzman mühendis sıstemının getıı ılmesıdır Çok venmlı sonuçlar doğurması beklenen bu kararnamenın çıkartılması kanaahmızce aceleye getınlmısür Sıstemde bazı onemh yanlıs ve sakıncalar bulunmaktadır Çıkartüan bu kararname ıle, Turkıye' de mühendislik hizmetlerinin kalitesinin yukseltüecegı, hizmetlerin ıyüeşecegı, teknolojik gehşmelenn ulkeye hızla kazandınlacağı hususlannda çok cıddı endis«lerimiz vardır Ote yandan uzman mühendislik kavraıtu Turkıye'de çok yenı oldugu ıçın ulkemızde tam büınmemektedır Hatta muhendıslerce de bu kavram tam anlaşüamamıştır Bunun ıçın bu yazıda uzman muhendıs sıstemı kısaca açıklandıktan sonra, Turkıye'de kurulmak ıstenen sıstem yabancı ulkelerden bır omekle karşüaştınlacaktır Bu konuda ulkemızde yapuan duzenlemelerde gorulen sakıncalann gıdenlmesı ıçın bazı onerılerde bulunulacaktır n unıversitelere, temel formasyonlanna, egmm sevıyelenne bakılmaksızın, aynı standart bilgi ve deneyim düzeyine getınlmeleh amaçlanmaktadır Uzman Mühendislik Sınannı Kim Yapar ve Belgeyi Kim Verir? ABD'de uzman mühendislik sınavlannı, Mühendislik ve Olçmecılık ıçın Ulusal Sınavcılar Komısyonu (Natıonal Councıl of Examıners for Engmeenng and Surveymg) adlı bagımsız bır devlet kuruluşu yapmakta ve uzmanlık belgesini de bu kuruluş vermektedır Uımanhk Sınavianna Nasıl Hazırlanılır? ABD' de, adaylar uzmanlık sınavianna kendi kendilerine hazırlandıklan gıbı asagıda belırtüen çesitli kuruluslarca açılmakta olan hazırlık kurslanna da kahlabümektedırler 1 Pek çok öıel fiımı mühendislik konulannda kurslar açmaktadır 2 Uzman Mühendisler Odasmm mahıllf subelerinde yılda bır defa kurslar açümaktadır 3 Bazı üniversiteler konu ıle ügılı kurslar açmaktadır 4 Ulusal Uzman Mühendisler Birligi (Natıonal Socıety of Professıonal Engmeers) Muhendıslıgın Temellen kursu açmaktadır DİĞER DEVLETLERDE UZMAN MÜHENDİSLİK Teknolojıde dunyanın onde gelen ulkelennden bın olan Amenka Bırleşık Devletlennde (ABD) 1930 lu yıllardan ben uzman mühendislik (Professıonal Engmeenng) sıstemı uygulanmaktadır Uzun yıllar bu sıstemı uygulayan o ulkenın bugun bu konuda ulaştıgı sevryeyı ve deneyımlerını ıncelemek ve onlardan faydalanmak aklın geregidir. Geü nlmek ıstenen sıstemle karşüaşurmak uzere, ABD dekı sıstem aşagıda ozetlenmıstr Uzman Mühendis Olabümek için Aranan Şartlar Nelerdir? Eyaletler arasında bazı kuçuk farklar bulunmakla bırlıkte, ABD genelınde, uzman muhendıs belgesı alabılmek ıçın aşagıdakı şartlar aranır 1 En az dort yıllık ügılı mühendislik bölümünden mezun olmak 2 En az dort yülık meslek deneyimi kazanmak 3 8 saat suren Mühendisliğin Temelleri (Funda mentals of Engmeenng) adlı yazılı sınavda başanlı olmak, 4 8 saat suren Mühendislik Üke ve Uygnlamalan (Pnncıples and Prachce of Engıneenng) adlı yazılı sınavda başanlı olmak * Mühendisligin Temelleri sınavına unıverEiteden mezun olmadan bırkaç ay oncesın TÜRKİYE'DE UZMAN MÜHENDİSLİK Turkıye'de ılk defa 10 Nısan 2000 Gun ve 24016 Sayüı Resmı Gazete'de yayımlanan Yapı Deneumı Hakkında 595 Sayüı Kanun Hukmunde Kararname ıle uzman mühendislik kavramı, Turk hukuk sıstemıne gırmış ve daha sonra yaymlanan 26 05 2000 Gun ve 24060 Sayılı Resmı Gazete1 de yayınlanan Yapı Deneumı Uygulama Tönetmeligi nde bu kavram yenıden yer almıştr Bununla bırlıkte, uzman mühendislik, esas olarak 28 Hazıran 2000 Gun ve 24093 Mukerrer Sayılı Resmı Gazete' de yayınlanan 601 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname ıle duzenlenmışur Bu kararnamenm bazı maddelen asagıda ırdelenecekhr Uzman Mühendis Sınavlannı Kim Yapar, Belgeyi Kim Verir? 601 Sayılı Kararname' nın 2 Maddesının Ikmcı vç Uçuncu Paragraflan aynen şoyledır " Ek Madde 5 Muhendıs ve mımarlara, meslek alanlanna gıren konularda hızmet kalıtesını yukseltmek amacıyla bellı bır deneyim ve meslek ıçı egıtımden sonra ügılı meslek odalannca uzman muhendıs veya uzman mımar belgesı verüır Ek Madde 6 Uzman muhendıs ve uzman mımar belgesı almak ısteyenler, ügüı meslek odasınca tespıt edüen ve Turk Muhendıs ve Mımar Odalan Bırlıgı'nm onayladıgı uzmanlık alanlan üe ügüı konularda sınava tâbı tutulurlar Bu smav ügıh meslek odası tarafmdan yazüı olarak yapüır" Yukanya çücarüan metınden anlaşüacagı uzere, Turkıye'de uzman muhendıs sınavını ügüı meslek odalan yapacak ve uzmankk belgelennı de bu meslek odalan vereceknr Uzman Mühendis Olabilmek tçin Aranan Şartlar Nelerdir? 601 Sayüı Kanun Hukmundekı Kdrarname nın 2 Maddesmın Yedmcı Paragrafinda uzman muhendıs olabümek ıçın aranan şartlar şoyledır " Ek Madde 7 Uzman muhendıs veya uzman mımar olabümek ıçın aşagıdab şartlar ararur a) Turk Muhendıs ve Mımar Odalan Bırlıgının ügüı meslek odasma uye olmak b) Yuz kızartıcı bu suçtan hukum gıymemış olmak, c) Ügüı meslek alanlannda uzman mühendisler veya uzman mımarlar denetımınde en az 5 yü meslek deneyimi edınmek ve bunu belgelemek d) Ilgüı meslek odalannca duzenlenen belge edmmeye yonelık meslek ıçı egıüm programlanna katümış olmak, e) Uzman muhendıs ve uzman mımar sınayında başa Uzman Mühendis Karramı: Uzman muhendıs veya uzman mımar, gereklı egitimi tamamlamış, yeterh meslek deneyimi kazanmış, kanun ve yonetmelıklenn on gordugu bütün sınavlan başarmış olan ve dogrudan halka hızmet sunmasma ızın verılen muhendıs veya mımar olarak tanımlanabılır Başka bır ıfade ıle, n«m«ı mühendis, kanunla mühendislik yetkisi verılen muhendıs demektır Hukuk sıstemımızde geçen uzman muhendıs veya uzman mımar kavramı yerıne, bu yazıda kısaca uzman mu hendıs terırrn kuHanüacaktır Uzman, Mühendislik Sisteminin Hedeff Uzman mühendislik sıstemını getırmenın hedefi, tıpta ve hukukta oldugu gıbı muhendıshkte de, halkm saghgı, guverüıgı ve refdhınm korunması ve gekştırılmesıdır Bu sıstemle, uzman mühendisler, meslek ahlâkı açısmdan oldugu kadar, hukuk yonunden de mesleklerı ıle ügılı çalışmalarda sorumluluk almaktadırlar Niçin Meslek Deneyimi tstenmektedir? Yenı mezun bır muhendıs, bır ışte çalışırken, teknık ve hukukı yetkı ve sorumluluklarıru tam anlamadan hesaplannda, metotlarındd, malzeme ve yer seçımlennde veya ışlemlerınde bazı hatalar yaparak kendısını zor duruma sokabümektedır Bu hatalar dolayısıyla ekonomık zararlara, hatta can ve mal kaybma yol açabıkr Bu bakımdan muhendısın bellı bır sure meslek deneyimi kazandıktan sonra meslegınde tam yetküı olmdsı ıstenmektedır Uzmanlık Smavlan Yapıhnasmdaki Amaç Nedir? Uzmanlık belgesı almak ıçın muhendıslerın gırdıgı sınavlarda sadece teknık bılgıler sorulmaz Teknık bügıler yanında, meslek sorumlulugu, ış kanunlan ve mühendislik uygulamalan da sınavların kapsamındadır Bu sınavlarla sorumluluk almak ısteyen mühendislerin, mezun oldukla714/20 UZMAN MÜHENDİSLİK SİSTEMİ den başlayarak her hangı bır zamanda gırılebılır Mühendislik tlke ve Uygulamalan sınavına ıse mühendisler, ancak 4 yülık meslek deneyimi kazandıktan sonra gırebüırler Mühendislik Üke ve Uygulamalan sınavı, kımya, ınşaat, elektrık, çevre, makıne, yapı zıraat, kontrol sıstemlen, yangından konınma, endustrı, uretım, metalurjı maden nukleer ve petrol muhendıslıklennde yapılmaktadır Aynca her mühendislik bolumunun bazı uzmanlık drillan bulunmaktadır Omek olarak insaat mühendisliğinde çevre, jeoteknik, yapı, nlaftuma ve su kaynaklan şeklınde 5 uzmanlık dalı bulunmaktadır