Katalog

Yabancı sözcük Dil sorunsalı ve "roomumuz" kullanımı C BT yazarlanndan sayın A M C Şengor'un yazüannda kullandıgı dü üe ılgılı olarak yazdıgım ıkı yazıda esJtf dilde sozcuk kullanımını degü yabancı sozcuk kullanımını eleştırmışnm Yazüanmda verdıgım ornekler de bunlan dogrulayacaktır Ancak sıze gonderdıgım ıkıncı yazım, kısaltılarak ve yanlış bır başlık (esh dılde sozcuklere eleştin) kullanılarak 23 09 2000 tarıhlı CBT'de yayınlandı Sayın Şengor de bunu atlamış olacak kı 7 10 2000 tarıhlı CBT'dekı yazısının başlıgını "eskı dılde sozcuklere savunma" şeklınde belırlemış Oncelüde bu yanlış anlaşılmayı duzeltmek ısüyorum Şunu hemen belırteyım kı ben bır dü uzmanı degılım Turk düı konusunda büdıklenm de genel bügı duzeyını geçmez Bu yazı ıçensınde yabancı kokenlı sozcuklerın olmadıgını da soyleyemem. Ancak, CBT gıbı bır bıhm elande, Cumhunyet'ın dığer sayfalannda gormedığımız yoğunlukta yabancı sozcuklerle dolu yazı yazümasının ve buna olanak olanak tanımanın hoşgoru sınırlarını zorladıgını duşunuyorum Hepımızın büdıgı gıbı Buyuk Ataturk'un dü konusuna yaklaşırm çok genel anlamdd "dilimiıi yabancı diUerin boyunduruğundan kurtarmak" şeklınde ozetlenebüır Ataturk'un başlâttıgı bu çabalar bır çok dü devrımı savunucusu ve onderı taıafından 1950'lere kadar yogun bır şeküde surdurulmuş, halkm kuüandıgı (sarayın degü) yuzlerce Turkçe sozcuk buyuk katüımlarla derlenmıştır Ancak Dü Devrımı, 1950 sonrasında (DP donemınde) tamamen partızanca yaklaşımlar ve oy kaygüan nederayle kesıntıye ugratümaya başlanmış ve 1932'de kurulan Turk Dü Kurumu, 12 Eylul 1980 darbesmden sonrakı bırkaç yü ıçmde devlet daıresıne donuşturulmuştur Dü Devrımı, ozellıkle TurkIslam sentezcüerı tarafindan sureklı olarak eleştınlmış ve yaşayan Turkçe gıbı bır ıstemle Turk Düı'ne uygun olarak turetüen sozcuklere de karşı çıkümıştır Bu karşı çıkmalar, kuşkusuz Turk düınm gelışmesıne karşı çüana üe ozdeşleşmektedır Bu engellemelere karşın Turk Ddı gehşmesını surdurmektedır Hıç unutmam, 1970'li yülann sonlannda Antalya çevresıne yapügımız bır gezıde Köprülü Kanyon a da gıtmıştik Yolda karşüaştgımız bır teyzeye "kanyona daha ne kadar var?" dıye sordugumuzda "bız ona taJlrdenz be oglum" demıştı Yıne, T e n n e s ı o s Milll Parkı'nın muzesındekı bır camekanda, ıçı doldurulmuş bır kuşun alünda yazan "Aldatan" (çoban aldatan da olabüır) adı benı heyecanlandırmıştı Bu kuşun adının neden boyle oldugunu sorduğumda ıse 'bu kuşu nerdeyse yakaladım sanırsınız, ancak elınızı uzattığınızda kaçar Onun ıçın bu kuşa (çoban) aldatan derler" demışlerdı Dü devrımı ustalannın neden halka donduklerını o zaman çok daha ıyı anlamışüm Şımdüerde ıse ozellıkle büımdekı gelışmelere yenı bırçok sozcuge Turkçe karşüık bulmak gerekıyor Bazüanna da kaçınümaz olarak bulunamıyor Ancak, sayın Şengor'un yazüannda kullandıgı sozcuklerın buyuk bır bolumunun tam karşüıgı Turkçe de vardır Benım anlamadıgım, neden karşüıgı olan sozcukler yerme yabancı kokenlı sozcuklerın kullanüdıgı ve bunun yazıyı zengınleştırdıgı sanümasıdır Mfisait yerıne uygun ihtünal yerıne olasüık, tavsiye yerıne onerı, detay yerıne ayrıntı, metot yerıne yontem, teori yerıne kuram demek düı nasü yoksullaştırıyor ? Ayrıca, bır yazı ıçerısınde Turkçe karşüüclan varken Ingüızce, Fransızca, Arapça, vb sozcukler kuUanmak üe "entelektuel elıt" olmak arasmda nasü bır üışkı vardır 9 Geçmışte ve bugun elden geldıgınce Turkçe yazan A Ka dır'ler Nesın'ler Anday'lar I Selçuk'lar yoksa "entelektuel elıt" degü bıreı etnık mülıyetçı mı 9 Reha Alpar hangi dilden? "Show Roomumuz açümıştır" "Perde Show Room alt kattadır", "Cybna Internet Cafe", "BuükAnjehk", "Garden Car" "Joy Car", "Center Car" "Center VetennerKlınığı", 'Mıneflo Ithdlat Urunlerı", "Flash Elektronık", 'La Casa Vıva", "Puffy Center", "Troll Oektrüc" "Elıt Export", "Home Cınema", "Sare", "Bove//Clean", "New Form", "Cupon Collectıon", "Professıonal". "Cuafor Per Luı", "Muruh Res taurant", "Oto Show" "Cep Shop", "Home Deco", "Geberıt", "Elegane", "Gungor Auto Center", "Nohna Çıçekcılık" "Rubın Kuafor", "Istıkbal Show Room", "Cosmo Car", "Cafe Puren", "Class Otomotıv", "Cındy Zayıflama Güzelhk", "CarPlus", "Concept", "Japon Center" Bunlar Bostancı Kadıkoy arasınddkı mınıbus caddesı denüen yolun bır tarafında yazüan tabelalardan bırkaç ornek Dunya ortak dü uzerınde çahştı ama henuz bır sonuç alamadı Bunu gereksınmeler adına büımsel tarzda büınçh yapmaya çahştı Ama "roomumuz' sozcuğu hangı zıhnıyetle turetüdı' Düın kulturde. yaşamda, kahcüıkta ne denh onemlı oldugunu hepımız bılırız Aynca dıh yıten ulusun kendısının de yok oldugunu çok daha ıyı büınz "lngıhzceyle epey çalıştım, çok haşır neşır oldum, dolayısıyla (yes sır), (okey), (goodmoraıng) arükbenımgunlukyaşamımda" savunmasını yapan aydınlar kunhk savunusunu kafatasçüığa oturtup rahatladüdannı mı sanacaklar? Ya da karşüanndakı topluluğa, ınsanlara gore mı tavır değışnrecekler' Okullarımızdakı ıngüızce oğreümıne evet demlebüır Ama ıngüızce eğıümının ulaşacağı boyutta dunüması gerekır Anadolu Lıselerınde dersler ıngüızce yapümaya çahsüıyor yülardır Fakat genelde ya oğretmen ıyı ıngüızce bilmıyor ya da ıyı matematık bümıyor Aynca o yaşa kadar Turkçe duşunen gençler ıngüızce aktarımı ne kadar alabüıyorlar tartışma goturur lngüızcenın ogrenımını savunabüırım Ama gordum kı ıyı ıngüızce büen her şeyı çozumlemış değü Eğer oğretmense oncelüde bıreysel aynı zamanda tasarım yetısme sahıp olamayacağını bümıyorsa büdıgı Ingüızce ancak çocukların harcanmasına neden olur Bız kendı kımhğımızde duşunmeyı araştırmayı, yaraücüığı, proje uretmeyı, uygulamayı verebüıyorsak ıngüızce artı olur Eğer bunlan baştan verememışsek hazırcüığa ıngüizce dayanmaz Bu da Sultanbeylı de tuvaletı bulunmayan evlerde çanak antenın bulunması güDi bır şey olur Oğr Gor. Tulay Çellek Tıpta maliyet hesabı artık yapılmalı! Tıp alanmda, insanzamanparakalite de büyük savurganlık var. Verimlilik kavramı doktorhastayönetimilaç şirketleri işbirliği ile hayata geçmeli! lke ekonomısınde gıderek payı artan sağhk sektorunde, venmhhğın artırüması açısından, oncehk yoneücı kadrosunda ohnakla bırhkte, bırey olarak hekımler de sorumluluk taşımaktadır Sağhk hızmeünın verüışındekı tum gırdüerin (gıderler) su nulan sağhk hızmetıne oranlanması olan verimlilik daha az mahyet üe daha kalıteh sağhk hızmetı verme anla yışıdır Venlen sağhk hızmeünın ekonomık anahzınm yapüması ve venmhhğın attınlması yenı bır kavram değüdır "Coat minimizing" (aynı hızmet ıçın en ucuz olan yontemın seçümesı), "cort effectiveness" (malıyetetkınhk, tedavı masraflannın, hastanın ıyüeşmesı derecesı üe karşüaştırüması, tedavı yontemlennın değerlendırümesı), "coıtbenefit" (mahyetyarar, venlenn sağhk hızmeü karşüığında, hastanın ve toplumun kazancı, tedavı edılmedığınde, topluma, aüeye yuklenecek ekonomikvesosyalyuk), "costefflcient" (malıyetvenmhhk) gıbı tanımlamalar uzun yülardır, ozelhkle yurtdışında sağhk hızmeünın değerlendırümesınde goz onunde tutulmaktadır Rıskı arürmadan, mahyetın azaltümasına çaba gosterümesı, hem hekımlenn, hem ozel veya kamu sağhk kuruluşlannın bırhkte yapacaklan bır çahşmadır Aüenın, sağhk kuruluşunun ve ulkenın kaynaklanndan bır hastanın tetkık, takıp ve tedavısı ıçın harcananlar çok kolay hesaplanabüır Bu harcamalann ıçınde; 1) Sağhk kuruluşunun malzeme gıderlerı 2) Personel gıderleri (ucret, maaş, pnm, vs) 3) Genel uretım gıderlen (elektrık, su, vergı vs) 4) Bına üe ılgılı. makıne, tesısat, techızat üe ügüı gıderler gıbı dolayh gıder olarak hasta ıçın yapüan harcamalann mahyeti vardır Hastaya tetküc ve tedavı ıçın harcananlar ıse doğrudan gıder olarak çok onemlı bır yuk oluşüırur Bu gıderlenn planlanmasında yoneüme buyuk sorumluluk duşmektedır Verımhlığin arünlması ıçın ulkemızde yonehmı ustlenenlenn yukandakı harcamalan duzenlemede hdssasıyet ve becen gostermelen beklenır Gıder hesaplamasına yarayan kayıt ve ıstatistiklenn sağhklı olması ve sağhkh kaydedümesı, venmsız yaünmlann onlenmesı, ıhalelenn olumsuz yonlennın ele ahnması, personel ahmlannda kahte ve kanüte olarak tıüzhk gostenlmesi, malzeme kuUanımının denetim alünda tutuhnası urehm gıderlennm azaltümasmda can ahcı başlıklardır "Sağhk kuruluşunun hızmeüennın venmhhk yonunde ırdelenmesı ve gerekhğınde değışüchkler yapüması" şeklınde ozetleyebüeceğımız tutum ve davranışlar, üptd mahyeü azaltabüecek en onerrüı faktorler olacakür Insan gucu boşa kullanümamah tkinci önemli yaklafun ınsan gucunun boşa kullanümasının onlenmesıdır Burada hasta ve yakrnlannın ışguçlennı, (oğrencı ıse okullannı) bırakarak saat lerce hastanelerde beklemesı, gunlerce değışık nedenlerle hastaneye gıdıp gelmelerı hepımızın yadırgamadı ğı, ancak olumsuz bır tablodur Mahyetı ve verımhhğı buyuk olçude etküemekte ve goz aıdı edümektedır Bu konuda ulkemızde bır ıstaüstık yapüdığını bümıyonım 710/15 U YTUSANTAS