Katalog

Tabloiî Ası( Yağmunma Yolaçaıı Karbondıoksıi Içm Elektnk Uretımı Sırasında Karşılaştırmah Emısyonlar Yakıt Uretilen kWt , 1995 Saiınan SO2, Toplam Uretilen kWh Başına Uretim (bın ton) Sahnann SO2 (pound) (milyar) Dogalgaz 0 000007 ":' 268 1 Pelıol 0.0123 345 56 11 608 ABD Ortalama Yakıt Kanşırru 0 0078 2.996 Rüzgâı 0 ' 3 0 dir. Tablo 4 temel yakıttiplerininmaliyetini rüzgâr enerjisi ile karşüaştırmaktadır. Rüzgâr maliyetleri artık fosil yakıtlannın en ucuz seçeneklen olan kömür ve gaz ile rekabet edebilir duruma gelmistir ve enflasyona göre düzenlenen ABD Federal Üretim Kredisi ile rekabet daha da iyüeştirilebilecektir. • Rüzgânn gücü ıki faktörden etkilenmektedir, ortalama ruzgar hızı ve faiz oranlan. • Rüzgâr yeni bir teknolojidir ve maliyeti konvansiyonel uretime göre daha hızlı düşmektedir. • Konutlar ve işyerlerinin kullanüan ufak rüzgâr makinelerini satın alanlar için şan talebi karşüamada ABD rüzgâr türbin üreticileriru rekabette üstün bir konuma getirecegi ortaya konulmuştur. Dünya Enerjisi Korıseyi 2020 yüinda dünyanın yeni rüzgâr kapasitesinin 180.000 MW ile 474.000 MW olacagını öngormuştür. Bu ise 150 milyar ile 400 milyar dolar degerinde bir iş kapasıtesi demektir. ABD'nin bu alana yatırım yapmasırun önemli oldugu belırtümektedir. Soğuk ve nem ağrıları arttınyor Mine Kamgülle (*) ava olaylannın ve havadakı degışımlerın insan saghgını etküedigi inancı bınlerce yüdan beri süregelmektedir. Insanoğlu kimi hava olaylannın hastalıkları alevlendırıp şiddetlendirdigini, kimilerinin ıse, hastalıkların iyileşmesıne katkıda bulundugunu çaglar boyu gözlemlemiştir. Örnegın; romatizmal hastalıkların soguk ve nemli havadan olumsuz etküendigi, buna karşın sıcagın romatizmaya iyi geldigi yaygın gözlemlerdendir. Bilimsel çahşmalarla bu etküenmelere bilımsel karutlar aranmışür. Bızım romatizmalı bir grup hasta uzerinde yaptıgımız bir anket çakşmasında da hastalarm büyük çogunlugu (%93) soğuk ve nemlı ; havalarda agnlannda artıs oldugunu ıfade etmışlerdır. Hava olaylannın romatizmal hastahklar dışında da pek çok hastahk uzerine etkısı söz konusudur. Örneğin; sıcaksoguk hava geçışleri, havanın nemindekı degışıklıkler astma bronşiyal ataklannı başlatabılmektedir. Migren tıpi baş agnlan da kış mevsiminde ve soguk havalarda artış göstermektedir. Bir grup araştıncı, gut krızının mevsimlerle ilişkisını ıncelemiş ve krizin en sık ilkbahar aylannda görüldügünü saptamışlardır. Aynca, enfarktüs, ınme, tüberküloz ve depresyon gibi birçok hastalıgm gerek gunluk, gerekse mevsımsel hava degisimlerinden etküendigini gosteren çaluşmalar da vardır. H Rüzgâr ve diger yakıtların kars,ılaştırmalı hava emısyonları Alternatıf elektrik uretim yöntemleriyle karşüaştjnldıgında rüzgâr enerT«blo3 Asit Yağmuruna ve Duman Uluşumuna Yolaçan Karbondıoksıt tçın Elektnk Ureümı Sırasında Karşüaştırmalı Emısyonlar Yakıt Uretilen kWh Başına Uretilen kWh, 1995 Saiınan NOx, Toplam Uretim (bin ton) Salınann NOx (pound) (milyar) 614 Dogalgaz 0 0046 268 102 Petrol 56 0.0036 ,>,;?*• ' 7233 ABD Ortalama Yakrt Kanşımı 0 0048 , : v £ " 2.995 0 Rüzgâr 3 0 Yakıt Maliyet (sent/kWb) Komur 4 85.5 Gaz 3.94 4 Hydro 5111.3 Biomass 5.8116 Nukleer 11 114.5 Rüzgâr (ABD Federal Uretim Veıgı Kredısı 4.06 0 hesaba katümadan) b i r Ufak Türbin Yatırım Vergi Kredisi. Bu giriş i m ABD'de ufak türbinler için iç pazan harekete geçırecek, cihaz üretim hacmini arüracak ve üretim maliyetlerinı azaltacaktr, • Rüzgâr enerjisi gelistirilmesi için yılda 60 milyon dolar harcama için federal taahhüt. • 1 MW veya daha düşük kapasiteli yenilenebilir enerji sistemleri için Net Sayaçlama" (sayacm ters dönmesine izin verme). • Yenilenebilir enerjiyi elektrik şirketleri güç havuzlannda "alınmak zorunda" olunan kaynak durumuna getirmek. • Mevcut Ihracat/Ithalat Bankası programını güçlendirerek dünyadaki ruzgâr geliştirmelerini daha etkin desteklemek. • Gelişmekte olan ulkelere çevresel tahribat yaratan komur güç santrallan yerine rüzgâr projeleri kurmalan için teşvikler. • Yüksek kaliteli rüzgâr konumlannı haritalamaya dönük küresel bir kaynak değerlendirme programı. Kapsamlı bir iklim degişıkligi politikasının vazgeçümez parçası olması gereken bu girisim uygulandıgında ABD'nin sera gazı emısyonlannı azaltma hedeflerine ulaşmak ile kalmayacagı, aynı zamanda mılyonlarca Amerikalı için daha saglıkb hava ve su, 150.000 yeni iş olanagı ve rüzgâr makinelerine dünyada olujisinin en önemli çevresel yaran hava kirleticileri ve sera gazlan emisyonlan olmamasıdır. Amerikan Rüzgâr Enerjisi Birligi ABD elektrik sektoru endustrisinde bilgi toplayan Amerikan Enerji Bakanhgı'nın Bilgı kuruluşu EIA tarafindan derlenen verileri esas alarak rüzgâr ve dıger yakıtların karşüasürmah emisyonlannı bulmak için bir dizi istatistik geliştirmiştir. Karbondioksit, kukurtdioksit ve azot oksitlerin elektrik uretiminde saiınan miktarlan karşılaştırmalı olarak sırasıyla. Tablo 1, 2 ve 3'te verilmistir. Kaynaklar: I. Renevvable Energy World, Mayıs 1999 2 Wind Energy The Facts A Han for Action in Europa, The European Wınd Energy Association 3. Chapman, Jamie, Steven Wiese. Edgar DeMeo ve Adam Serchuk. 1998. Expanding Wmd Power Can Amencans Afford It, Research Report No 6 VVasrungton DC The Renevvable Energy Polıcy Project 4 Wind Farm Plannıng, HansPeter Waldl, Fırst International Sarıgerme VVırıd Energy Workshop, Ortaca, Mugla, Hazıran 1997 5.22 Nısan 1999 tarıhlı Avıupa Rüzgâr Enerjisi Bırlığı Basın Bultenı 6. Wınd Energy and Climate Change, Wınd Energy Fact Sheet, American Wınd Energy Assocıatıon 7 Comlparaüve Aır Emissions Of Wmd and Other Fuels, Wind Energy Fact Sheet, American Wınd Energy Assocıaüon 9. Annual Energy Revıew 1996, VVashington, DC. DOE/ELA0384(96), Temmuz 1997 10. Renevvable Energy Characterizaion, U.S. Department of Energy and the Electric Povver Research Insütute, Aıalık 1997 II. Calıfoınıa Energy Commıssion (CEC). 1997. Energy Technology Status Report 1996 Sacramento Calıfornıa Energy Commısıon 12 Wıser, Ryan ve Edvvard Kahn, 1996 "Alternatıve Wındpower Ovvnershıp Structurcs" LBNL38921 Berkeley, Berkeley, Calıl.: Lavvrence Berkeley Laboratory * Kocaeli Universıtesi Yeni ve Yenilenebilir Enerji Kaynak ve Teknolojüeri Araştırma Birımı Bınmımizde yapılan çalışmalar degışık hastalıklarda hava olaylanndan etkılenmenin özelliklerinı ortaya çıkarmıştır. Ornegın, soguk havanın solunum sistemını olumsuz etküedigi ve tüberkulozlu hastalann semptomlannı arttırdıgı gosterilmiştir. Solunum sistemınin önemli hastalıklanndan astma bağlı ataklarda örtınalı havalarda belirgin arOşlar bıldiren çalışmalar vardır. Rüzgânn, toz ve diger alerjik maddelerin havaya kanşmasını hızlandırması bu ilişkiden sorumlu tutulmuştur. Yine Anabihm Dalımızda yapılan çahşmalarda kalp ve damar sistemi hastalıklannın ozellikle, koroner damar hastabklan ve enfarktüsün alçak basınç merkezleri ve soguk cephe geçışlermden belirgin şehlde etküendigi kanıtlanmıştır. Aynca, inmenın basınç sistemlerinden etkilendıgi, yuksek ve alçak basınç geçişleri sırasında ınme olgulannın arttıgı da gosterilmiştir. Goz tansıyonu olarak büınen glokomun meteorolojık olaylarla ve ozellikle atmosfer basıncı degişıkliklerı ve cephe geçişleri üe tetklendigı belirlenmiştir.Havanın kapalı oldugu, güneş ışınlannın yeryuzune ulaşamadıgı donemlerde depresyon daha süc gorülmektedir. Kış depresyonu adı da verüen bu hastalıgın ışık üe tedavisı olumlu sonuçlar vermıştir. Psüdyatrik yakınma üe hastaneye başvurularda da kış aylannda artışlar büdınlmiştir. Niçin havadan etkileniriz? İnsan organızması dış ortama açık bir sıstemdır ve dış ortam degisikliklerine duyarlı çok sayıda ahcı üe donatümıs durumdadır. İnsan vucudunun "en buyuk organı" olan den başta olmak üzere, gözler, burun ve periferik sinir sıstemınde bulunan bu alıcılar (reseptörler) dıs ortamdaki degişıkliklerı "saptarlar". Bu reseptörler, sıcaksoguk hava, atmosfer basıncı, havanın nemı ve havanın elektriksel alanındakı degisımlerı algüayarak beyne üetırler. Beyin kendine iletüen bilgılerı degerlendirir ve gerekli yanıtlan gerekli organlara iletir. Bu ileti sonucunda vucutta mediator (aracı) denilen bazı kımyasal maddeler salgılanır ya da bazı vucut sıvüannın bıleşımınde degışiklikler olur. Tüm bu süreçler, organizmanın dıs ortamdan algdadıklanna bir yanıt vermesi anlamına da gelir. Bu yanıt ozunde organizmanm ıç dengesıni (homeostazisi) koruyup, surdurmesine yonelikör. Saghkh insan organizması dış ortam degisikliklerine uygun yanıtlar geliştirirken iç dengesıni korur. Yanı duş ortama uyum saglar. Herhangi bir nedenle hastalanmış ("ıç dengesi bozulmuş") yetışkinler, çocuklar veya yaşlılar("iç dengesıni korumada yetersız olanlar") ise, dış ortama uyum gostermekte zorlanırlar. Sonuçta, çeşitli rahatsızlıklar yaşarlar. Sonbahar ve kış mevsimlerinde tonsillit gibi üst solunum yolu enfeksiyonlan ve bronşıt gıbı alt solunum yolu hastalıklannın gorulme sıklıgının artması veya varolan astım semptomlarının belırgırdeşmesi bu anlamda tipık orneklerdir. Romatizmal hastahklar ve hava Hava olaylanndan en fazla etküenen hastalık gnüounu ise romatizmal hastahklar oluşturur. Romatizmal hastahklar dendigınde üuhabi olan ve olmayan pek çok romatizmal hastahk türü akla gelmehdir. Genel olarak, soguk ve nem birçok romatizmal hastahgı olumsuz etküemektedır. Yapügımız son bir çalışmada fibromiyalji (kas romatızması) hastahk grubundaki kışilerın agnlannın sonbahar ve kış aylannda daha fazla oldugu saptanmıştır. Benzer şeküde dız osteoartriti (kireçlenme) olan hastalar da bu mevsimlerde ve soguk havalarda şikayetlerının kotuleştigini, sıcak havalarda ıse, kış ve sonbahara göre agrüannın daha az oldugunu behrtmışlerdır. Ütüıabı romatizmal hastahklar grubuna gıren romatoid artritli hastalann agrı ve diğer şikayetlerının de aynı şeküde sonbahar ve h ş aylannda artış gosterdıgı ve soguk ve nemın eklem agnlannı arttırdıgı da aynı çahşmamızda ortaya konmuştur. Sonuç olarak, aktardıgımız büimsel kanıtlar, herhangi bir kronik hastahgı olan •kişüerin ani hava degışimlerine duyarh olduklannı ortaya koymaktadır. Bu hastalann olumsuz etküendikleri hava durumlannda, kendilerinı koruyacak onlemler almalan ve tedavüerine süaca uymalarını onerıyoruz. Kişisel onlemler yeterli ohnadıgı takdirde en dogru tutum tabü ki doktora başvurmak olacaktır. (*) Uzm. Dr.; l.Ü. Istanbul Tıp Fak. ı Tıbbi Ekolojı ve Hıdrokhmatoloji Anabüim Dah 668/9