Katalog

Bazı hayvanlarm gözbebekleri Soru Kımı hayvaıılann gozbebeklen neden 7 yuvarldk değıldır Kedı ve yılanlann goz bebekiennm dıkey, at ve keçüennkmın ıse yatay olması nereden kaynaklanmaktadır? Gozbeklenndeb bu bıçımsel farklıhk gor me duyusunu nasıl ethlemektedır? Yanıt Ince ve uzun gozbebeklen genelükle, kedıler gıbı, gecelen gezmıp yıyecek arayan hayvanlarda bulunur Bu tur hayvanlar ışlerını karanhkta gorduklennden ışıgın goze yetermce gırebümesı ıçın gozbebeklermı olabüdıgınce açmak zorundadırlar Ancak bu hayvanlann ag tabakalan son derece duyarlı oldugundan gunduzlerı gozbebeklermı kısmak zorunda kalırlar Boylesı yogun bır uyum saglama ışlevı soreklı olarak dokulann esnemesını gerektırdıgınden yuvarlak gozbebeklerının bu ışlevı yerıne gebrmelerı çok guçtur Ornegın, ıgne delıgı boyutunda 0 5 müımetrehk bır gozbebegı oluşturmaya yeterlı bır doku halkasının 5 mılımetrelık bır gozbebegı oluşturması ıçm 10 kat esnemesı gerehr Boylesı bır muhendıslık sorununa en saglıklı çozum ınce uzun bır gozbebegınden yararlanmak olacakur Yanıt ınsan gozbebegı halka bıçımınde olan ve gozbebegının yuvarlak ucunu orten "ırıs buzgen kası" olarak büınen kasın buzulmesı sona erınce kısmen gozbebegınden dışanya dogru yayüan damarlann karşı koyucu etkısıyle gozbebegı açüır Gozbebegı beden boşluklannı genışleten kasları oluşturan bır başka hucre dızısının etkısıyle de açılır Yanıt Kuçuk bır ırıs goze daha az ışık gırmesıne neden olrnakla bulıkte ıgne delıgı etkısıne bagh olarak daha ıyı bır odaklama ya da çozunurluk de saglar Yuvarlak bır gozbebegıyle goruş alanının her ıkı boyutunda da odaklama saglanır Ince uzun gozbebegı ıse kendısıne dık bır dogrultuda daha ıyı bır odaklanma sağlar Kedı ve yılanlar her yerde, yanı yatay bır duzlemde avlanan etoburlardır Bu yuzden ınce uzun gozbebegı onlann, sozgebmı koşan bır fareyı çok daha ıyı ızlemelerme olanak tanır Keçı ve benzen hayvanlar otobur olduklarından, otlarken başlannı topraga yaklaşürmak zorundadırlar Bu yuzden de kendüerınden daha buyuk etobur hayvanlara kolayhkla yem olabılırler Ancak başlan yere egık ıken "yatay" gozbebeklen dıkey bır bıçım alarak onlann duşmanlannı en ıyı bıçımde gormelenne ve kendılerını korumalanna olanak saglar nndan kaynaklamyor olabıhr mı ve zaıarh 7 bır ethsı varmdır Yanıt Elektrıklı trenlere guç veren yuksek voltajlı kablolann çevresınde guçlu bır elektıık alanı oluştururlar Yukandakı kablolardan eşıt uzaklıkta olan herhangı ıkı yalıtümış detken nesne aynı voltaja sahıptır ve bunlar bırbırlenne dokundukldrında aralarından bır elektrık akımı geçmez Sız ya da detken ozellıgını taşıyan yolcu guç hattmdan farklı uzaklıkta olan başka bu üetken nesneye dokundugunda farklı voltajlara sahıp olursunuz ve ıkmız arasında kuçuk zararsız bır elektrık akımı meydana geür Çarpma işlemli sözmetik UÇ X DORT ONIKİ Bu eşıthkte her harf bellı bır rakamı sımgeler Sayüardan hıçbırı "0" rakamı üe başlamaz "UÇ" sozcugunun sımgeledıgı sayı 3 ıle, "DORT" sozcugunun sımgeledıgı sayı 4 üe ONİÖ" sozcugunun sımgeledıgı sayı da 12 üe tam olarak bolunebılıyor Soru Bu sozmetıgın eşıtlı^ını sayısal olarak yazıruz Hazırlayan: Necah Buyükdura • > Havadan hafif vakumlu uçak Soru Çağdaş malzemelenn bulunmasıyla bırhkte acaba havadan hafıî vakumlu bır ? uçak yapmak olası mı Yanıt Uçagın hafif olması ıçın duvarlannın olabıldıgınce ınce tutulması ve govdesının kure bıçımınde olması gerekır Duvarlardakı gerüme gıderüecek olsa uçagın govdesı yalnızca boşaltüan havanın agırlıgı en azından uçagın toplam agırkgına eşıt oldugu surece havada kalır Bu tur engeller goz onunde tutuldugunda bırleşımler gıbı, yogunlugu duşuk yuksek dırençlı malzemeler, yuksek performanslı polımerler ve duşuk yogunluklu metallenn boylesı bır amaca uygun oldugugorulmektedır Büeşımler yalnızca bel lı koşullar altında yuksek bır dırence sahıptırler ve basınçlı ortamlarda ışlevlerını gerektıgı gıbı yenne getıremezler Yuksek performanslı polımerler ıse hafif olmalarına karşın, dırençlennın duşuk olması ve vıskoelastık ozellıklerı yuzunden bu tur bır uygulama açısından pek de elvenşlı sayümazlar Durum boyle olunca genye yalnızca tıtanyum, alumınyum ve magnezyum gıbı duşuk yogunluklu madenler kalıyor Tıtanyum dırenç ve yogunluk açısından en uygun ozellıklerı taşıyor Boylesı bır uçagın tasanmında en onemlı parametre duvardab genlımdır Bu genlımın malzemenın sıkıştırma esneklık sınınnın altında olması gerekır Malzemelenn sıkıştırma esneklık değerlerını bulmak guçtur ama gerılım mıktan genellıkle sıkıştırma esneklık sınınnın 6 katı kadardır Boyle olunca, ütanyumun toplam gerüme gucunun % 85'ının guvenlı bır süaşürma esneklık duzeyı olacagını sanıyorum Uçagın govdesı tıtanyumdan yapüacak olsa o zaman yançapı 22 2 metre, duvarlan 2 müımetre kalınlıgında havası boşaltümış kure bıçımınde bır hucre atmosferde yuzebüır Hava boşlugunun kusursuz ol dugunu varsayarsak hucreden dışan çıkan havanın agırlıgı 59 1 kg olacakur Ne var kı hucrenm ağırlıgı 56 2 kg oldugundan motor yakıt yolcu ve bagaj ıçın gerıye yalnızca 2 9 kg kalmaktadır Govdenın yançapı 155 metre duvarlan 13 9 mılımetre kalınlıgında olsaydı o zaman 1 ton agırlıgmda bır nesneyı havaya kaldırılabılırdı Goruldugu gıbı havadan daha hafif bır uçak yapmak kuramsal açıdan olası goıunse büe uygulanması olanaksız 666. sayıdaki "Gündüz'un Kapı Numarası" isimli bulmacanın yanıtı: Gunduz'un yem evmın kapı numarası 89'dur Bulmacayı doğru büen okuyuculanmız Mıhrıban Şenturk Ankara, Celal Manyas Ankara, Bahattın Erdur Istanbul, Gulay Becenkh Samsun, Düaver Ozdemır Çorlu. evam MAM: SANAYÎ VE TEKNOLOJIYE DESTEK ' Yağmur ve karıncalanma... Sonı Geçcn qun tren heklerken nemlı bır yere dayadığım şemsıyeme uzandığımda elımın kanncalandığını hıssettım Şemsıyeyı ehmden bırakmra kanncalama da sona erdı Bu dunım çevredda Nektnk kablola Baştarafı 19. sayfada ulusal nitelikte olan tarif edebileceğimiz biiyiik projeler var mıdır, bnnlar nelerdir? Bu projelerin Türkiye ekonomisine katkılannı değerlendirir misiniz? Kaymakçalan: MAMda bugun malıyetı rnılyon dolann uzennde ulusldrarası ve ulusal sozleşmelı projeler yapılmaktadır Ancak projeler hakkında bügıyı projeyı yaptıran sozleşmeyle bağlı oldugumuz kuruluşlann ıznı olmadan vermemız mumkun degüdır Daha kuçuk boyutlu bazı projelerın tamamlandıgında gelen teşekkur yazüanndan ornekler var • Türkiye ekonomisine büimsel ve teknolojik katkı açısından, kısa vadede verimli olacak hangi adımlar atılmalı? MAM'a burada düsen görevler nedir? Kaymakçalan: DPTmn 1989 yıkııdd UNIDO üe ımzaladıgı dnldşma üe Tur kıye'de TUBITAK MAM, teknoparkının kurulmasına karar verümıştır Teknoparklar, araştırma merkezlen veAreya unıveısıte ü*e üışküı, üerı teknolojı sanayı şırkeüerının kurulup gelışmesını teşvık etmek ıçın tasarlanan teşebbuslerdır MAM'da 1995 yüında master planlan tamamlanıp 1996 Hazıran ayında Cumhurbaşkanı Sn Sıüeyman Demırel tarafından temelı atüan Sanayı Bakanlıgı taraundan resmıyet kazanan MAM Teknopark ve Yaşam Projesı Turkıye'nın en onemlı yatınmlarından bındır Turkıye'nın uluslararası teknolojık rekabet gucunu yukseltmek toplumun refah duzeyını arürmak ısühdam gucunu yukseltmek, bolgesuıde sosyal kulturel gelısıme katkıda bulunmak uzere üa yü ıçınde ışletmeye açma çalışmalannuı hızla tamamlanması Turkıye ekonomısı ıçın çok onemlı bır adımdır Burada MAM'ın gorevı adımın atümasına mevcut altyapı ve bügı bırüomı üe destek olmaktir MAM, kurulmokta olan teknoparktan neler bekliyor? Bugiine kadaı teknoparka ilgi ne düıeyde kaldı ve b'meğin S yıl sonraya projeksiyon yaparsanu, teknoparkm gb'rünümu ve orada yaraülan ürünleıin katma değeri ne olacak? Kaymakçalan: MAM'ın kurmakta oldugu teknoparktan beklentüen bırkaç yon ludur Ulkemıze yonebk olarak büimsel araştırma sonuçlanmn toplum yaranna uygularnaya aktdrüması ve ve bügıye dayalı katma degerı yuksek üerı teknolojı teşebbus lerıne onculuk etmesıdır Yoresel olarak Gebze nın daha guzel modern ve estetık şehırleşmesme ornek olarak Gebze'yı Istanbul'un çevresınde ıdeal bır yaşam ve ış yerıne donuşturmektedır MAM açısından MAM'da yapüacak araştırmaların uy gulamaya aktanlmdsma aracüüc etmesı ve MAM ıçın sureklı bır gehr kaynagı oluşturmdsı beklenmektedır Bugune kadar sadece MAM ın yakın çevresındekı sanayı kuıu luşlannın talebı Teknopark'ın yansını doldurmaktddır Beş yü sonra Teknopdrkın tamamının dolu olacagını soyleyebılırım Yapüan fızüoüıte çahşmalannm en kotumserı büe Teknopark yapüacak yatırımın dort senede gen odeyecegını gostermektedır Sadece bır uluslararası kuruluşun MAM'a bır yüda yaptıracagı projelerın bedelı asgarı ıkı müyon dolar olacaktır Teknopark ın Serbest Bolge olması cazıbesını daha da arttırmaktadır Bu konuda Sayın Cumhurbaşkanımız ve Dış Tıcaret Musteşarlıgı'ndan buyuk destek gormekteyız Kendüenne rrunnet boıçluyuz 668/23